جزئیات رشد قیمت کالا‌ها و خدمات در سبد مصرف خانوار در ماه پنجم بررسی شد

اقتصاد ۲۴ -بر اساس آمار‌ها در مرداد ماه سال جاری، تورم نقطه به نقطه به رقم ۲/ ۴۳درصد رسیده است؛ اما نکته قابل توجه این است که در میان گروه‌های اصلی، «تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» با ثبت رقم ۲/ ۵۹درصد پیشتاز گروه‌های اصلی بوده است. در میان ۱۲ گروه شاخص مصرف‌کننده، تنها تورم گروه هتل و رستوران تورم بالاتری را ثبت کرده، اما اهمیت وزنی گروه خوراکی‌ها ۲۰برابر بیشتر است. تورم متوسط گروه خوراکی‌ها نیز ۵۷درصد گزارش شده است که جزو سه گروه پرتورم مرداد محسوب می‌شود.

بررسی ۵۳ قلم خوراکی نشان می‌دهد ۳۸ قلم از این خوراکی‌ها افزایش قیمتی، بالای تورم نقطه به نقطه مرداد یعنی رقم ۲/ ۴۳درصد را ثبت کردند. در قیاس با تورم خوراکی‌ها، سایر گروه‌ها نظیر مسکن تورم کمتری ثبت کردند. تورم نقطه به نقطه این گروه ۲۴ و تورم متوسط آن ۲۷درصد بوده است. افزایش تورم گروه خوراکی‌ها، یک زنگ هشدار به سیاستگذار است؛ زیرا در روز‌های پرتنش کرونا، بیشترین هزینه و آسیب‌های رفاهی متوجه خانوار‌های کم‌درآمد می‌شود.

مرکز آمار ایران در گزارشی جرئیات تورم کالا‌های خوراکی در مرداد ماه را منتشر کرد. بر این اساس تورم داغ خوراکی‌ها در دومین ماه از دومین فصل سال ادامه یافت و از ۵۳ قلم خوراکی بررسی شده در این گزارش، ۳۸ خوراکی تورم بالاتر از تورم سالانه مردادماه تجربه کردند. از سوی دیگر از این ۵۳ قلم خوراکی ۴۴ قلم در مرداد ماه شاهد افزایش قیمت بودند. در میان خوراکی‌ها، پنج کالا بیشترین رشد قیمت در مرداد را تجربه کردند که عبارتند از: هویج‌فرنگی، پرتقال، قارچ، گوجه‌فرنگی و تخم‌مرغ. از سوی دیگر پنج خوراکی لیموترش، هندوانه، هلو، خربزه و سیب‌زمینی بیشترین کاهش قیمت را طی ماه گذشته به ثبت رساندند.

حضور پررنگ کالا‌های کشاورزی در میان کالا‌های پرنوسان به ماهیت فصلی این کالا‌ها و همچنین نبود یک بازار یکپارچه در زمینه محصولات کشاورزی برمی‌گردد. از طرفی دیگر از مقایسه شاخص قیمت مصرف‌کننده در پنچ ماه گذشته و میانگین قیمت دلار با چند قلم کالای اساسی مانند گوشت گوسفند، تخم‌مرغ و روغن مایع، می‌توان رشد قابل توجه کالا‌های خوراکی در سال جاری را درک کرد. در‌حالی‌که خانواده‌ها از سوی بحران کرونا و تعطیلی کسب‌وکار‌ها تحت فشارند، گرانی خوراکی‌ها ضربه دیگری بر رفاه آنهاست. از سوی دیگر، درصورتی‌که افزایش قیمت تنها به چند کالای خوراکی محدود می‌شد، می‌توانستیم ادعا کنیم که این افزایش قیمت ناشی از تغییر در عرضه کالاست؛ اما وقتی این افزایش قیمت به شکل گسترده در کالا‌های خوراکی مشاهده می‌شود، حاکی از آن است که موج تورمی در ایستگاه خوراکی‌ها قرار گرفته است. بدیهی است درصورت عدم بهره‌گیری از ابزار‌های ضدتورمی این افزایش قیمت‌ها ادامه‌دار خواهد بود.

بیشتر بخوانید: کاهش ۳۵ درصدی تقاضای خرید مواد غذایی

تب قیمت خوراکی‌ها

مرکز آمار ایران در گزارشی به تشریح وضعیت قیمت خوراکی‌ها پرداخت. بر این اساس هویج‌فرنگی که این روز‌ها رشد قیمت آن خبرساز شده، بالاترین رشد قیمت را به ثبت رسانده است. بر این اساس قیمت هویج در مردادماه رشد ۵/ ۷۰ درصدی را تجربه کرد و در آمارنقطه به نقطه نیز با بیش از ۲۵۵ درصد افزایش قیمت، بیشترین تورم را به ثبت رساند. پس از هویج، بالاترین افزایش قیمت ماهانه را پرتقال، قارچ، گوجه‌فرنگی و تخم‌مرغ به ثبت رساندند. لازم به ذکر است در تورم ماهانه، لیموترش، هندوانه، هلو، خربزه و سیب‌زمینی بیشترین کاهش قیمت را به ثبت رساندند. در آمار نقطه به نقطه تورم خوراکی‌ها همه خوراکی‌ها جز پرتقال شاهد افزایش قیمت بودند؛ اگر از این میوه صرف‌نظر کنیم، همه خوراکی‌ها نسبت به مدت مشابه پارسال دست‌کم ۲۰ درصد افزایش قیمت را به ثبت رسانده‌اند. پس از رکوردزنی هویج، کره پاستوریزه با به ثبت رساندن رشد ۵/ ۱۲۱ درصدی و گوجه‌فرنگی و نخود به ترتیب با رشد ۳/ ۱۱۹ درصدی و ۱۱۱ درصدی در رتبه‌های بعدی تورم نقطه به نقطه ایستاده‌اند. از سوی دیگر مرکز آمار ایران کالا‌های خوراکی را در گروه‌هایی دسته‌بندی می‌کند و اطلاعات عمومی آن‌ها را ارائه می‌دهند.

تورم در گروه‌های خوراکی

در گروه «نان و غلات» اقلام «برنج ایرانی درجه یک» با ۴/ ۳ درصد، «شیرینی خشک» و «رشته آش» با ۵/ ۲ درصد بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. در گروه «گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آنها»، اقلام «ماهی قزل‌آلا» با ۹/ ۸ درصد، «مرغ ماشینی» با ۲/ ۷ درصد و «گوشت گاو یا گوساله» با ۶/ ۶ درصد بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل به ثبت رساند. در گروه «لبنیات، تخم مرغ و انواع روغن» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به «تخم مرغ ماشینی» با ۹/ ۸ درصد، «ماست پاستوریزه» با ۶/ ۵ درصد و «شیر پاستوریزه» با ۴/ ۵ درصد بوده است. همچنین در این گروه «روغن نباتی جامد» با ۳/ ۲ درصد بیشترین کاهش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته است.

در بخش «میوه و خشکبار» بالاترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به «پرتقال» با ۵/ ۳۹ درصد و «سیب» با ۲/ ۸ درصد است. همچنین در این گروه «لیموترش» با ۱/ ۱۴ درصد و «هندوانه» با ۸/ ۹ درصد بیشترین کاهش قیمت را نسبت به ماه قبل ثبت کردند. در بخش «سبزیجات و حبوبات» بیشترین تورم نسبت به ماه قبل به «هویج فرنگی» با بیش از ۷۰ درصد، «قارچ» با ۷/ ۱۴ درصد و «گوجه‌فرنگی» با ۹/ ۹ درصد مربوط است. همچنین در این گروه «سیب‌زمینی» با ۹/ ۴ درصد و «بادمجان» با ۱/ ۴ درصد بیشترین کاهش قیمت را نسبت به ماه قبل تجربه کرده‌اند. در انتها در گروه «قند و شکر، آشامیدنی‌ها و سایر خوراکی‌ها»، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل به «سس مایونز» با ۵/ ۶ درصد و «نوشابه گازدار» با ۹/ ۵ درصد مربوط می‌شود.

محصولات پرنوسان کشاورزی

نکته قابل توجه در میان کالا‌های خوراکی نوسان قیمتی شدید محصولات کشاورزی و باغی است؛ به‌گونه‌ای‌که در بیشتر گزارش‌های تورم مربوط به کالا‌های خوراکی بیشترین رشد قیمت‌ها و شدیدترین نزول قیمت‌ها مربوط به کالا‌های کشاورزی و باغی است. این موضوع از این دلیل ناشی می‌شود. اول از همه این ویژگی به ماهیت تولید این کالا‌ها برمی‌گردد؛ کالا‌های کشاورزی و باغی به شرایط آب‌و هوایی وابسته است و کشت آن‌ها به‌صورت فصلی صورت می‌گیرد. از سوی دیگر نبود یک بازار یکپارچه در محصولات کشاورزی به مشکلاتی از جمله ناهماهنگی در تولید و توزیع آن‌ها منجر می‌شود که در نتیجه با گرانی و ارزانی گاه و بی‌گاه این محصولات مواجه می‌شویم و شاهد آن هستیم که در میان کالا‌ها بیشترین میزان نوسان قیمتی به این گروه اختصاص دارد. این نوسانات قیمتی هم به ضرر کشاورزان و باغداران تمام می‌شود و هم موجب می‌شود تا مصرف‌کنندگان از این نوسانات زیان ببینند.

تورم در ایستگاه خوراکی‌ها

بررسی چند کالای منتخب خوراکی با شاخص قیمت مصرف‌کننده، شاخص قیمت خوراکی‌ها و نرخ دلار در پنج ماه گذشته حاکی از آن است که موج تورمی پس از در نوردیدن بازار ارز، طلا، مسکن و بورس این بار به ایستگاه خوراکی‌ها رسیده است و شاهد افزایش قیمت این گروه از کالا‌ها هستیم. همچنین بررسی‌ها حاکی از آن است که گروه خوراکی‌ها در میان گروه‌های اصلی تشکیل دهنده سبد مصرف خانوار در مردادماه بیشترین تورم را به ثبت رسانده است. بر همین اساس در گزارش مربوط به تورم مرداد ماه، تورم مربوط به خوراکی‌ها حدود ۵۹ درصد اعلام شده است. از سوی دیگر با اعلام تورم دهکی از سوی مرکز آمار مشخص شد که تورم خوراکی‌ها در دهک‌های درآمدی کمتر برخوردار جامعه به نزدیک ۶۰ درصد رسیده است و دهک اول درآمدی با تورم ۶/ ۵۹ درصدی در این بخش رکورد‌دار بالاترین تورم خوراکی‌ها است. درصورتی‌که افزایش شدید قیمت کالا‌های خوراکی تنها به چند کالا محدود می‌شد، می‌توانستیم ادعا کنیم که این افزایش قیمت‌ها یا موقتی است یا به‌دلیل کاهش عرضه در برخی کالا‌های خاص به وجود آمده است. اما در حال حاضر ۳۸ قلم کالا از میان ۵۳ خوراکی بررسی شده، تورمی بالاتر از تورم نقطه به‌نقطه کل کالا‌ها و خدمات را به ثبت رسانده‌اند. این امر حاکی از تورم محسوس و قابل توجه در این گروه کالایی است. بدیهی است در صورت عدم تغییر ریل سیاستگذار و در صورت عدم استفاده از ابزار‌های غیرتومی، وضعیت افزایش قیمت‌ها بر همین منوال باقی خواهد ماند. باید به این موضوع اشاره کرد درحالی‌که خانواده‌ها به‌دلیل بحران کرونا و تعطیلی کسب‌وکار‌ها تحت فشارند و معیشت آن‌ها تحت تاثیر قرار گرفته است، این گرانی و افزایش قیمت گسترده در کالا‌های اساسی خوراکی، ضربه دیگری به رفاه خانوار‌های ایرانی، علی‌الخصوص قشر ضعیف‌تر جامعه به شمار می‌رود.