درآمد ملی ایرانیان در دهه ۹۰ چگونه تخریب شد؟

اقتصاد۲۴ - ایرانیان در دهه ۹۰ خورشیدی به جای این که با رشد درآمد ملی سرانه مواجه شوند، سالانه شاهد کاهش ۴ درصد از درآمد ملی سرانه بوده‌اند. این یک آواربرداری از وضع تخریب درآمد ملی در دهه ۹۰ است؛ دهه‌هایی که انتظار می‌رفت اقتصاد ایران با رشدی ۸درصدی در هر سال آن مواجه شود و ایرانیان هم با افزایش درآمد واقعی زندگی کنند.

رشد ضعیف اقتصادی نزدیک به صفر در دهه ۹۰ و نرخ تورم بالا و پرنوسان در کنار تحریم‌ها و البته کاهش میزان سرمایه‌گذاری باعث شده تا ایران در یک تله عمیق فقر قرار گیرد و سرانه واقعی درآمد ایرانیان به‌طور محسوسی کاهش یابد به‌نحوی که دست‌کم ۱۱ سال زمان نیاز خواهد بود تا سطح درآمد ملی کشور به سطح درآمد ابتدای دهه۹۰ برسد. افزون بر این که شکاف طبقاتی و ناکارآمدی سیاست‌های بازتوزیع درآمد باعث شده تا نابرابری اجتماعی و اقتصادی تشدید شود.

هرچند دولت‌های گذشته در مقام نظر، همه درصدد بودند تا کشور را از فقر مطلق رها سازند، اما آمار‌ها نشان می‌دهد در یک دهه گذشته بخش زیادی از طبقه متوسط ایرانیان به طبقه فقیر و کم‌درآمد منتقل شده‌اند و سهم ۲۰ درصد بالای جامعه از درآمد‌ها بیشتر شده است.

بیشتر بخوانید: بیشترین هزینه مردم چیست؟

اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در تازه‌ترین گزارش خود از تله عمیق درآمد ملی پرده‌برداری کرده و می‌گوید: درآمد ملی سرانه واقعی کشور در سال ۱۳۸۳ برابر با ۵.۷ میلیون تومان بود که بعد از گذشت ۷ سال، به رقم ۴.۸۲ میلیون تومان در سال ۱۳۹۰ رسید و متوسط نرخ رشد سرانه درآمد ملی سرانه حقیقی طی سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ حدود ۴.۴ درصد است.

این گزارش وضع دهه ۹۰ را وخیم نشان می‌دهد و تأکید دارد: از سال ۱۳۹۱ به بعد، روند عمومی درآمد ملی سرانه، نزولی شد و به استثنای سال‌های ۱۳۹۵، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۹، رشد سالانه آن در ۷ سال از دهه ۹۰، منفی بود که نشان از تضعیف شدید درآمد ملی سرانه در دهه اخیر است.

به‌گونه‌ای که کمترین درآمد ملی سرانه در دهه اخیر مربوط به سال ۱۳۹۸ و با رقم ۴.۷ میلیون تومان بوده است که در سال ۱۳۹۹ با رشد ۱.۶ درصدی به ۴.۸ میلیون تومان رسید. بررسی‌های این نهاد بخش خصوصی درباره رشد درآمد ملی سرانه واقعی نشان‌دهنده این واقعیت است که میانگین رشد سالانه درآمد ملی سرانه واقعی در طول سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۹ برابر با منفی یک درصد، و در دهه ۹۰ یعنی از ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ منفی ۳.۹ درصد است. به بیان روشن‌تر طی دهه ۱۳۹۰، به جای رشد، سالانه ۴ درصدی، درآمد سرانه تضعیف شد. به‌گونه‌ای که در پایان سال ۱۳۹۹ اقتصاد ایران در وضعیتی قرار گرفت که درآمد سرانه ۱۵ درصد کمتر از سال ۱۳۸۳ بود. این گزارش می‌افزاید: چنانچه درحالت خوش‌بینانه فرض شود که از سال ۱۴۰۰ به بعد درآمد ملی سرانه به‌طور متوسط سالانه ۴ درصد افزایش پیدا کند در سال ۱۴۱۰ یعنی ۱۱ سال دیگر درآمد ملی سرانه واقعی ایران به رقم ۱۳۹۰ خواهد رسید و دستیابی به رشد سرانه کمتر از ۴ درصد این بازه زمانی را برای رسیدن به سطح درآمد ۱۳۹۰ طولانی‌تر می‌سازد.