تاریخ انتشار: ۱۰:۳۱ - ۲۹ شهريور ۱۴۰۰
ارزیابی اتاق ایران از اهداف دیپلماسی اقتصادی تهران و پکن

حرکت اقتصاد ایران پشت دیوار چین

ایران و چین، دوست‌های قدیمی یا شرکای تجاری؟ رابطه راهبردی یا مصلحت‌های سیاسی؟ کدام گزینه باعث می‌شود تا چشم‌انداز آینده روابط تهران – پکن شفاف‌تر شود و در پس توافق همکاری ۲۵ ساله بین ۲ کشور چه عایدی نصیب ایران خواهد شد؟

تجارت ایران


اقتصاد ۲۴ -  اتاق ایران به تازگی به ارزیابی چشم‌انداز آینده اقتصاد ایران و حرکت پشت دیوار چین پرداخته و فرصت‌ها و تهدید‌های احتمالی را رصد کرده است.

در گزارش اتاق ایران، یکی از مولفه‌های شکل‌دهنده و تقویت‌کننده قدرت ایران در دیپلماسی اقتصادی چین، انرژی فرض شده است. به‌ویژه اینکه ایران همواره ۱۳ درصد از نفت خام مورد‌نیاز چین را تا قبل از تحریم‌ها تامین می‌کرد، اما اکنون میزان صادرات طلای سیاه ایران به این کشور به‌شدت کاهش یافته است.

قرار گرفتن مسیر صادرات نفت ایران در یک تنگنای تحریمی البته باعث برتری و دست بالای چینی‌ها هم شده، زیرا آن‌ها می‌دانند فعلا تنها پالایشگاه‌های چینی نفت ایران را می‌خرند. پس چالش اصلی برقراری موازنه قدرت بین یکی از داراترین کشور‌های دنیا از حیث ذخایر انرژی فسیلی و یکی از پرمصرف‌ترین کشور‌های دنیاست.

البته چین در یک‌دهه گذشته استراتژی امنیت انرژی خود را تغییر داده تا بتواند در پای میز مذاکره با نفت‌فروشان دست بازتری داشته باشد.

روسیه و عراق، به جای ایران

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران می‌گوید: تحولات در زمینه تجارت انرژی بین ایران و چین به نفع کشورمان نبوده و نتیجه افزایش تحریم‌ها از یک سو و تغییر استراتژی انرژی چین از سوی دیگر باعث شده تا ایران جایگاه یکی از ۳ کشور اصلی تامین‌کننده نفت مورد‌احتیاج چین را از دست بدهد و به فروشنده فرعی تبدیل شده و جای خود را به روسیه و عراق بدهد. بر اساس روایت‌های مختلف، صادرات نفت ایران به چین در ماه‌های گذشته بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه نوسان داشته و صادرات رسمی صورت نمی‌گیرد و آنچه صادر می‌شود هم غیررسمی است.

نویسندگان این پژوهش نسبت به خطر تداوم تحریم‌ها و ممنوعیت صادرات نفت ایران هشدار داده و می‌گویند: در دیپلماسی اقتصادی بین تهران و پکن این روند به نفع ما تمام نخواهد شد به‌ویژه اینکه نه‌تن‌ها چینی‌ها نفت کمتری از ایران می‌خرند بلکه سرمایه‌گذاری خود در طرح‌های نفت و گاز ایران را هم متوقف کرده‌اند. تا جایی که پس از خروج توتال فرانسه از کنسرسیوم توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین هم کناره‌گیری خود را اعلام کرد.

این در حالی است که چین در صنعت نفت عراق یک قرارداد سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری دارد و با روسیه هم قراردادی به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار در حوزه صادرات گاز امضا و اجرا کرده و جمع سرمایه‌گذاری چینی‌ها در کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس هم ۳۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

آینده تجارت و سرمایه‌گذاری

غرب آسیا در اولویت چهارم تجارت خارجی چین قرار دارد و بالاترین سطح روابط تجاری چین به کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج‌فارس اختصاص دارد و روابط این کشور با قزاقستان، پاکستان و ترکیه هم پرشتاب شده است.

این گزارش می‌گوید: ایران هرچند در کانون دیپلماسی چین قرار دارد، اما در یک‌دهه گذشته شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته که موقعیت ایران در این حوزه تقویت نشده و حتی تضعیف هم شده است، تا جایی که حجم مبادلات تجاری بین ایران و چین فقط ۲۸ صدم درصد از کل تجارت چین را شامل می‌شود، درحالی‌که قزاقستان به هاب‌لجستیک و انرژی در دیپلماسی اقتصادی چین در آسیای‌میانه و امارات هم به هاب‌لجستیک چین در خاورمیانه بدل شده است.

در مسیر جاده ابریشم

ایده و استراتژی چین اکنون بر ایده بلندپروازانه «یک کمربند یک جاده» قرار گرفته و هنوز مشخص نیست ایران در این زمینه چه جایگاهی برای خود تعریف کرده و آیا می‌تواند در نهایت با چین به توافق برسد؟ از ابتدا قرار بود ایران به‌عنوان تنها کریدور این جاده خاکی، قلب راه ابریشم باشد، اما بعدا چین ۴ کریدور را برای خود تعریف کرد که یکی از آن‌ها یعنی کریدور چین - آسیای مرکزی - غرب آسیا - دریای مدیترانه از ایران عبور می‌کند.

گفتگو‌های تهران و پکن به‌ویژه پس از عضویت ایران در پیمان امنیتی و دفاعی شانگ‌های به‌عنوان عضو دائم در ماه‌های آینده تعیین‌کننده است و از این منظر ایران می‌تواند دست برتر را داشته باشد. چین طرح کمربند یک جاده را به نماد دیپلماسی اقتصادی خود تبدیل کرده و با هر کشوری متفاوت عمل می‌کند.

اتاق ایران در گزارش خود با بررسی رفتار مقامات پکن با کشور‌های مختلف به‌ویژه کشور‌هایی که دارای اختلافات جدی با آمریکا هستند، می‌گوید: متغیر سیاسی در روابط ایران و چین در تداوم روابط تجاری حداقلی و بازبودن حاشیه اقتصاد چین به روی ایران مؤثر بوده، اما زمینه را برای کنش سرمایه‌گذارانه در اقتصاد ایران فراهم نیاورده است.


بیشتربخوانید:تجارت ۵.۵ میلیارد دلاری ایران و چین در ۵ ماه


با این حال امضای سند همکاری جامع راهبردی ایران و چین شرایط را تغییر داده و می‌توان امضای این سند را نماد ارتقای موقعیت چین از «فشارشکن تحریم» به «کلیدی‌ترین شریک توسعه‌ای» قلمداد کرد؛ البته توافق هسته‌ای مهم‌ترین متغیری است که می‌تواند چشم‌انداز روابط ایران و چین را تحت‌تأثیر قرار دهد.

۳ سناریو پیش‌روی اقتصاد ایران و چین

سناریوی نخست احیای توافق هسته‌ای است که در این صورت چین به‌عنوان شریک اول تجاری، اقتصادی و فناورانه ایران یکی از برندگان کلیدی خواهد بود؛ زیرا در شرایط جدید اهرم سیاسی شرکت‌های چینی در ایران بسیار قوی‌تر از همتایان غربی است. افزون بر این صادرات رسمی نفت بیشتر خواهد شد و انرژی در کانون روابط ۲ کشور نقش برجسته‌ای خواهد داشت، ولی این احتمال هم وجود دارد که شرکت‌های چینی کوچک و متوسط آرام و به‌تدریج وارد سرمایه‌گذاری در ایران شوند، ولی احتمالا شرکت‌های بزرگ با تأخیر تصمیم خواهند گرفت.

سناریوی دوم شکست یا به بن‌بست کشیده‌شدن مذاکرات هسته‌ای است، پیش‌بینی رفتار چین در چنین شرایطی دشوار است. گزارش اتاق ایران این احتمال را مطرح کرده که درصورت فروپاشی برجام، روابط تهران و پکن دستخوش نوسان شود و شاید استراتژی چینی‌ها به الگوی تعادل گزینشی، نظیر مدل رابطه با کره‌شمالی تغییر یابد؛ یعنی خرید حداقلی نفت از ایران و حمایت سیاسی از تهران در نهاد‌های بین‌المللی. در چنین شرایطی احتمال دارد که سند همکاری راهبردی اجرایی هم نشود.

سناریوی سوم معطوف به شکل‌گیری توافق جدید خواهد بود. چین تاکنون از احیای برجام و نه توافق جدید، حمایت کرده، اما اگر سناریوی توافق جدید هم مطرح شود، چین خود را در کانون مذاکرات قرار نخواهد داد و در سیاست با هماهنگی روسیه و در اقتصاد به راهبرد تعامل گزینشی روی خواهد آورد.

منبع: همشهری آنلاین
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت سکه و طلا امروز چهارشنبه ۷ خرداد ۱۴۰۴ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز چهارشنبه ۷ خرداد ۱۴۰۴ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز چهارشنبه ۷ خرداد ۱۴۰۴ + جدول

آمار رئیس قوه قضائیه درباره قاچاق سوخت صحیح نیست؛ اگر باشد اسمش قاچاق نیست تاراج است

عکس/ رونمایی از تمبر یادبود همکاری ایران و عمان

عکس/ مادر احمدشاه قاجار با فرزندانش ۹۰ سال پیش در دوران تبعید در اودسای روسیه

عکس/ چهره عجیب آدولف هیتلر ۱۲۶ سال پیش در دوران نوجوانی

اینفوگرافی/ بررسی علائم سرطان خون در روز جهانی این بیماری

عکس/ نماینده مجلس در حال تماشای صحبت سعید روستایی درباره حجاب

اینفوگرافی/ بهترین اعمال در دهه اول ذیحجه

عکس/ چهره خاص آیشواریا رای در کنار نخست وزیر هند ۲۵ سال پیش

عکس/ تغییر چهره خرم سلطانِ سریال حریم سلطان در ۳۴ سالگی

عکس/ دیدار وزیر کشور و استانداران با رهبر انقلاب

عکس/ مجمع عمومی وزرای ادوار جمهوری اسلامی

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

نوشیدنی‌هایی که شما را از گرمازدگی نجات می‌دهند

در صورت توافق ایران و آمریکا، بورس دست‌کم ۳۰ درصد رشد می‌کند/ بازار در هفته جاری منطبق با واقعیات اقتصادی حرکت کرد نه اخبار مذاکرات

پیش بینی قیمت دلار امروز ۸ خرداد ۱۴۰۴/ افزایش نوسان در بازار اسکناس آمریکایی

احمد هاشمی رفسنجانی درگذشت

جنگنده‌ای که آمریکا آن را به متحدانش نیز نمی‌دهد

طالبان فوتبال‌دستی را ممنوع کرد

عامل تیراندازی به مردم در تویسرکان بازداشت شد

تکذیب خبر رویترز از سوی وزارت خارجه

فیلم/ نخستین تصاویر از محل حادثه تیراندازی به مردم تویسرکان

عابدزاده بار دیگر زیر تیغ جراحی

عکس/ استایل ساده و جذاب هانیه غلامی

تیراندازی به مردم در تویسرکان

فرمانده فراجا: با اتباع غیرمجاز برخورد می‌کنیم

نیلوفر امینی‌فر کیست؟/ از مهاجرت تا زندگی شخصی

فیلم/ رقص جالب هوتن شکیبا و سهیل مستجابیان در پشت صحنه سریال سووشون

زائری ایرانی که ۸۲ سال پیش در مکه اعدام شد

ترامپ: ایران به‌دنبال توافق است

اعلام شرط ایران برای توقف غنی‌سازی

پیام کنعانی‌زادگان برای پرسپولیسی‌ها: دوستتون دارم

فیلم/ واکنش سخنگوی دولت به بازداشت غلامرضا قاسمیان

کشف محموله بزرگ قاچاق حیات‌وحش در تهران

درخواست یک‌هفته‌ای آمریکا از نتانیاهو درباره ایران

پایان بی‌سر‌وصدای فرجی در پرسپولیس

تمدید ۲ ساله اسکوچیچ با تراکتور

ابطال زودهنگام معاینه فنی خودروها

مذاکرات روسیه و اوکراین وارد مرحله تازه‌ای شد

حمله تند جدیدی به علیرضا دبیر

بیانیه جدید حماس درباره توافق آتش‌بس غزه

گازوئیل سه نرخی فعلا منتفیست

فیلم/ حضور رضا عطاران و اصغر سمسارزاده در پردیس همیلا

سوخو ۷۵ در راه است + عکس

گروسی: گزارش درباره ایران به‌زودی منتشر می‌شود

رسایی: قاسیمان را تخریب می‌کنند چون در انتخابات از اصلح حمایت‌کرده

واکنش تند رئیس دفتر عقیدتی سیاسی به قاسمیان: برای نظام هزینه‌ساز شد

عکس/ تصویری از خلخالی درحال سوارشدن بر اسب شاه

فیلم/ پزشکیان: با تحریم‌ و بی‌تحریم تغییر ایجاد خواهیم کرد

احضار سفیر اسراییل در امارات

فیلم/ توضیح عراقچی درباره تاریخ دور جدید مذاکرات با آمریکا

از درگیری لفظی تا سفر آمریکا؛ جنجال تازه هادی چوپان و سینماگران

فیلم/ تو‌جیه عجیب گرانی نان با روایت از امام صادق

اعتراض رئیس سازمان حج به بازداشت قاسمیان

پایان تحریم‌های اقتصادی اروپا علیه سوریه

سریع ترین مرد ایران در آسیا آخر شد

شهرهای ایران در فهرست گرم‌ترین نقاط دنیا

آیا کرونا برای کودکان بی‌خطر است؟

جزییات ثبت‌نام سرویس مدرسه برای سال تحصیلی ۱۴۰۴

هشدار به حجاج به دلیل شیوع یک بیماری خطرناک در عربستان

اینفوگرافی/ ۶ توصیه بهداشتی مهم برای زائران حج تمتع

فرورتیش کیست و افتخاراتش در دوران مادها چه بود؟

سازمان هوش مصنوعی ایران در بن‌بست؛ روایت سازمانی با حیات نباتی/ رتبه ایران در هوش مصنوعی ۶۰ و امارات متحده عربی ۱۴ است