تکلیف بودجه قانون حقوق معلولان چه می‌شود؟

اقتصاد ۲۴- هرگاه سخن از حقوق معلولان و توان‌یابان می‌شود، بحث به سمت حقوق مدنی می‌رود و در این سال‌ها کمتر چالش‌های اقتصادی قوانین تصویب‌شده و همچنین ضرورت توجه به حقوق این جامعه چندمیلیونی از منظر اقتصاد و بودجه بررسی شده است؛ اگرچه جداکردن حقوق مدنی از باید‌های اقتصادی به‌راحتی مقدور نیست، اما واقعیت این است که هراندازه که نگاه عمومی به سمت جامعه معلولان اصلاح شود تا بودجه لازم و زمینه‌های اقتصادی فراهم نشود، این بخش بزرگ از جامعه ایران همچنان منزوی خواهد ماند و این موضوع را تجربه چندساله فعالان حقوق معلولان هم به‌خوبی اثبات می‌کند.

علاوه‌براین و پس از تلاش چندساله فعالان حوزه حقوق معلولان بالاخره قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در مجلس ایران به تصویب رسید و تمام مراحل قانونی را هم طی کرد، ولی در این دو سال گذشته گره چندانی از مشکلات این جامعه حل نکرده که این موضوع هم اهمیت توجه به این قانون در بودجه‌نویسی را نشان می‌دهد.

در ادامه قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران در گفتگو با «شرق» به برخی از این مشکلات می‌پردازد و از خواسته‌های جامعه معلولان از دولت جدید و به‌خصوص وزیر تعاون می‌گوید.

«منصور شادکام» با برشمردن انتظارات جامعه نابینایان از وزیر تازه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: در سال‌های گذشته شاهد بی‌توجهی به مواد مختلف قانون جامع حمایت از حقوق معلولان بودیم و حالا با تغییر دولت و آغاز به کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی انتظار داریم این شرایط تغییر کند.

او دراین‌باره ادامه می‌دهد: آقای دکتر شریعتمداری وزیر پیشین تعاون، کار و رفاه اجتماعی زحمات زیادی کشیدند، اما انتخاب‌های ایشان در ارتباط با معلولان مبتنی بر تخصص و اشراف نبود. متأسفانه ریاست سازمان بهزیستی و مجموعه مسئولان دولت گذشته نتوانستند به تعهدات خود درخصوص قانون جامع حمایت از حقوق معلولان عمل کنند. همواره اعلام می‌کردند به علت کمبود بودجه و وضع تحریم‌ها قانون معلولان اجرائی نمی‌شود.

این در حالی است که مسئله تنها بودجه نیست و مدیریت ضعیف آقایان در بهزیستی باعث و بانی بسیاری از مشکلات موجود است؛ چر‌اکه در همان دولت قبل، هستند مدیرانی مانند دکتر حسینی در سازمان آموزش‌و‌پرورش استثنائی کشور که با جذب منابع مالی توانستند طرح توان‌افزایی دانش‌آموزان معلول را اجرائی کنند.

بیشتر بخوانید: حقوق چه کسانی معاف از مالیات می‌شود؟

بسیاری از تجهیزات کمک‌توان‌بخشی ویژه دانش‌آموزان خریداری شده و در‌حال واگذاری به مدارس استثنائی است. شادکام در‌این‌باره ادامه می‌دهد: یکی از سازمان‌هایی که در ارتباط با معلولان مسئولیت مستقیم دارد، سازمان بهزیستی است. حال آنکه رئیس وقت سازمان بهزیستی کشور و معاونین ایشان به‌ویژه در امور توان‌بخشی، بسیار ضعیف هستند و مدیریت فعلی به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیاز‌ها و خواسته‌های جامعه معلولان کشور باشد.

از جناب آقای دکتر عبدالملکی که اشراف کافی به حوزه توان‌بخشی دارند، انتظار داریم یکی از قوی‌ترین مدیران خود را در رأس سازمان بهزیستی به کار گیرد. مدیری که هم حوزه اجتماعی را خوب بشناسد و هم به نیاز‌های معلولان واقف باشد. مدیری که بتواند عدالت را در جامعه معلولان اجرا کند. چرا وزرای تعاون ما در سال‌های اخیر همواره فکر می‌کنند مدیران سازمان بهزیستی باید از میان جامعه پزشکان باشند؟

پزشکانی که وقتی به بهزیستی می‌آیند، به‌جای آنکه معاونان خود را از میان جامعه‌شناسان و افراد متخصص انتخاب کنند، از میان پزشکان انتخاب می‌کنند و در نتیجه افرادی خارج از حوزه بهزیستی وارد این سازمان عریض‌و‌طویل می‌شوند. یکی از عوامل نارضایتی جامعه معلولان کشور از مدیران بهزیستی در سال‌های گذشته، همین عدم تخصص و اشراف آن‌ها به حوزه معلولان است.

از آقای دکتر عبد‌الملکی تقاضا داریم مدیر بعدی سازمان بهزیستی را از میان افرادی انتخاب کند که دغدغه معلولان را داشته باشد. مدیران جوان و متخصص را به کار گیرد تا آن‌ها توان کاهش مشکلات معلولان را به‌طور واقعی داشته باشند. فرصت‌های زیادی از دست رفته و دیگر وقت شعاردادن نیست. قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران در ادامه و درباره قانون مهم حمایت از حقوق معلولان هم می‌گوید: اجرای قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به‌صورت تمام‌و‌کمال، یکی دیگر از خواسته‌های جامعه نابینایان و معلولان کشور از وزیر جدید تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.

در سال‌های اخیر در بهترین حالت تنها پنج درصد بودجه قانون جامع تخصیص یافته و این میزان به هیچ‌عنوان نمی‌تواند نیاز‌های معلولان را پوشش دهد. از دکتر عبدالملکی تمنا داریم با رایزنی‌هایی که با سازمان برنامه‌و‌بودجه انجام می‌دهند، سهم معلولان در بودجه قانون جامع افزایش یابد.

اجرای کامل هر‌کدام از مواد این قانون به‌ویژه ماده ۲۷، می‌تواند باعث بهبود کیفیت زندگی معلولان شود. منصور شادکام با بیان اینکه حتی اگر در خوشبینانه‌ترین حالت قانون سه‌درصد استخدام معلولان در دستگاه‌های دولتی در عمل هم اجرائی شود، باز‌هم پاسخ‌گوی نیاز معلولان در حوزه اشتغال نیست، تصریح کرد: خوشبختانه دکتر عبد‌الملکی تجربه کار در معاونت اشتغال کمیته امداد را در کارنامه خود دارد. ایشان خوب می‌دانند درحال‌حاضر وضعیت اشتغال در میان محرومان و معلولان چگونه است.

وام ۵۰‌میلیون‌تومانی فعلی در حوزه اشتغال دیگر وام خود‌اشتغالی محسوب نمی‌شود و با این تورم افسارگسیخته این میزان، به وام خرید کالا تقلیل یافته است. از دکتر عبد‌الملکی انتظار داریم بودجه صندوق فرصت‌های شغلی معلولان افزایش یابد تا با کمک سایر مکانیسم‌های حمایتی به‌ویژه در بعد کارفرمایان بتوانیم سهم اشتغال معلولان را بالاتر ببریم.

قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران با اشاره به اینکه هنوز خیلی از افراد در نوبت دریافت مستمری هستند هم می‌گوید: از وزیر جدید تعاون، کار و رفاه اجتماعی انتظار داریم در میزان یارانه‌هایی که به معلولان از طرف دولت اختصاص یافته است، تجدید‌نظر کنند. میزان مستمری فعلی باوجود همه افزایش‌هایی که در سال‌های اخیر پیدا کرده به علت رشد بی‌رویه تورم، به‌هیچ‌عنوان تناسبی با هزینه‌های جاری معلولان ندارد.

علاوه بر این، هنوز بسیاری از معلولان در پشت نوبت دریافت خدمات سازمان بهزیستی از جمله مستمری‌ها هستند. برخی قوانین نیز در‌این‌بین باید اصلاح شود. برای مثال چنانچه فرد معلولی ازدواج کند و به شهر دیگری برود، مستمری وی قطع می‌شود و فردی که تا دیروز مستمری دریافت می‌کرده به پشت نوبت می‌رود. ایجاد سامانه‌های الکترونیک در این حوزه‌ها می‌تواند برخی از این موانع و قوانین دست‌و‌پا‌گیر را از بین ببرد.

شادکام می‌گوید: یکی دیگر از جدی‌ترین نیاز‌های معلولان که در سال‌های اخیر مغفول مانده و دولت و سازمان بهزیستی به آن توجهی نکرده، بحث مهم تأمین و توزیع تجهیزات کمک‌توان‌بخشی در کشور است. محصولاتی که با رشد قیمت دلار و تجهیزات وابسته شاهد افزایش قیمت ۳۰۰ تا ۵۰۰ درصدی بوده و خرید آن دیگر از توان معلولان و خانواده‌های آن‌ها خارج است.

از جناب آقای دکتر عبد‌الملکی تقاضا داریم فکری به حال این مسئله کند. بودجه تجهیزات سازمان بهزیستی در‌حال‌حاضر، به‌هیچ‌عنوان کفاف نیاز معلولان در حوزه تجهیزات را نمی‌دهد و ما برای رسیدن به این امر، نیازمند یک بودجه فرا‌سازمانی از سوی دولت هستیم؛ امری که در همه دنیا سابقه دارد. یعنی تأمین تجهیزات کمک‌توان‌بخشی در همه کشور‌های دنیا وظیفه دولت‌هاست و امیدواریم وزیر جدید کار و رفاه اجتماعی، توجه ویژه‌ای نسبت به این مسئله داشته باشد.