اقتصاد ۲۴ - هزینه تمامشده بالای تولید و کاهش قدرت خرید زمینه افت تقاضای خرید و تشدید رکود بازار لوازم خانگی را فراهم کرده است. با این حال مشاهدات میدانی خبرنگاران حاکی است: هنوز انواع محصولات قاچاق کرهای آزادانه در بازار داخلی تبلیغ میشود و به فروش میرسد. حتی با وجود رشد تولید داخل برخی برندهای ایرانی تلویزیون هم، که اتفاقا سابقه مشارکت در تولید با شرکای کرهای را داشتهاند، سهم تلویزیونهای قاچاق کرهای از بازار ایران روزبهروز افزایش مییابد حتی در این بین عرضه برخی تلویزیونهای بیکیفیت و تقلبی، به نام برندهای کرهای افزایش یافته است. با محمدرضا شهیدی، دبیرانجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری، گفتگو کردهایم.
بهطور سنتی هر ساله در برخی ایام مانند محرم یا فصل تابستان شاهد کاهش تقاضا و رکود در بازار محصولات صوتی و تصویری بودهایم، اما در چند سال اخیر کاهش شدید قدرت خرید نیز به تشدید رکود بازار این محصولات دامن زده است. کاهش قدرت خرید موجب شده توجه مصرفکنندگان به تامین کالاهای ضروریتر مانند اقلام خوراکی وکالاهای اساسی معطوف شود. علاوه بر آن رونق بازار لوازم صوتی و تصویری قاچاق موجب تشدید رکود بازار لوازم خانگی و بهخصوص تلویزیون از ابتدای امسال شده است.
اگرچه تولید برخی برندهای داخلی تلویزیون در ۶ماه امسال نسبت به پارسال ۱۵ درصد افزایش یافته، اما اقبال چندانی به این محصولات در بازار وجود ندارد. پارسال تلاش میکردیم در تولید محصول حرکتی روبه جلو داشته باشیم، اما هدف رشد تولید، بیش از ۱۵ درصد محقق نشد، زیرا کاهش قدرت خرید به دپوی برخی کالاهای تولیدی و تشدید رکود بازار منجر شده است. اگرچه نمیتوان درصد دقیقی از این رشد رکود را اعلام کرد، اما شواهد نشان میدهد با وجود رشد تولید، قدرت خرید ۳۰ درصد کاهش یافته است.
۳۵ تا ۴۰ درصد بازار فعلی تلویزیون در اختیار محصولات قاچاق ۲ برند معروف کرهای است. برندهای کرهای به ظاهر از بازار تلویزیون ایران رفتهاند، اما با درنظر گرفتن معافیتهای کامل گمرکی و مالیاتی در عرضه محصولات قاچاق، هنوز هم برندهای کرهای تلویزیون سهم بازار خود را در اختیار دارند. تنها تفاوت آن است که قبلا این برندها برای عرضه محصولاتشان در ایران مالیات و عوارض میدادند، اما اکنون با واردات قاچاق محصولاتشان را به راحتی با روشهای سنتی، پیامک یا با روشهای نوین در شبکههای اجتماعی، آنهم با بیمه و گارانتیهای تقلبی به فروش میرسانند.
نیاز سالانه بازار ایران به تلویزیون ۲ میلیونو ۲۰۰ هزار دستگاه است که از این میزان سالانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار و روزانه ۲ تا ۳ هزار دستگاه تلویزیون تولیدی ۲ برند مشهور کرهای بهشکلی سازمانیافته به ایران قاچاق میشود. امکان واردات قاچاق این حجم تلویزیون به شیوههای سنتی مانند کولبری یا تهلنجی وجود ندارد.
بنا بر آمارهای ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز سالانه ۱.۶ میلیارد دلار لوازم خانگی قاچاق به ایران وارد میشود البته به اعتقاد تولیدکنندگان میزان قاچاق سالانه لوازم خانگی بیش از ۲ میلیارد دلار است. با این شرایط میتوان گفت نهتنها برندهای کرهای لوازم خانگی از بازار ایران نرفتهاند بلکه خروج این برندها از بازار ایران به طنزی تلخ تبدیل شده، زیرا این برندها حالا بدون پرداخت مالیات و عوارض، محصولات قاچاق خود را در بازار ایران عرضه میکنند و حتی انواع تلویزیونهای بیکیفیت و تقلبی، با درج نام برند شرکتهای کرهای، آزادانه در بازار به فروش میرسد.
بیشتربخوانید:عرضه لوازم خانگی گران با روش پیشفروش
برخی برندهای ایرانی که قبلا شریک کرهایها بودند چندی است که تلویزیونهایی باکیفیت و با قدرت رقابتپذیری مناسب را تولید و در بازار عرضه میکنند، اما بهدلیل فرهنگسازی ۳۰ تا ۳۵ ساله برای مصرف محصولات تولیدی با نام برندهای کرهای، مصرفکنندگان ایرانی اقبال چندانی به خرید تلویزیونهای تولید داخل با وجود کیفیت و قیمت مناسب نشان ندادهاند.
با وجود رشد هزینه تمام شده، تولید تلویزیونهای ایرانی از نظر قیمت و کیفیت قادر به رقابت با محصولات مشابه کرهای هستند، اما وقتی تولیدکننده داخلی هزینه ۳۰ درصد قیمت تمامشده تلویزیون را در قالب مالیات ۹ درصدی ارزش افزوده، عوارض ۸ درصدی ترخیص قطعات از گمرک و نظایر آن به دولت پرداخت میکند، ولی در مقابل محصولات قاچاق از این هزینه معاف است، رقابت محصولات تولید داخل با تلویزیونهای مشابه کرهای سخت میشود. نیاز سالانه ۲.۲ میلیون دستگاهی بازار ایران به تلویزیون در حالی است که اغلب تولیدکنندگان داخلی با کمتر از نصف ظرفیت خود فعالیت میکنند. هرچند کمبود برخی چیپها و پنلهای وارداتی، مشکلاتی را برای تولیدکنندگان داخلی فراهم کرده است.
بهتر است نحوه تامین ارز قاچاقچیان لوازم خانگی از بانک مرکزی سؤال شود. واقعیت آن است که ارز قاچاقچیان برای واردات لوازم خانگی از طریق قاچاق برخی کالاهای اساسی دارای ارز یارانهای مانند روغن، برنج و شکر، دارو و سوخت تامین میشود یعنی این قاچاقچیان لوازم خانگی را با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد میکنند، اما تولیدکنندگان داخلی برای واردات قطعات مجبور به استفاده از ارز نیمایی هستند که با درنظر گرفتن هزینههای انتقال صرافی از قیمت ارز آزاد نیز بیشتر تمام میشود.
شرایط کنونی تولید و بازار تلویزیون چندان مناسب نیست، چشمانداز بازار این محصولات در نیمه دوم امسال نیز به شرایط اقتصاد ایران بستگی دارد. اگر شاهد افزایش تورم نقطه به نقطه ۴۰ درصدی باشیم و حجم نقدینگی هم افزایش یابد، شاهد تداوم افت قدرت خرید و تشدید رکود حاکم بر بازار لوازم خانگی بهخصوص محصولات صوتی و تصویری خواهیم بود.
اما درصورتی که جهش تورمی کنترل شود و بازار ثبات پیدا کند میتوان انتظار بهبود شرایط تولید و عرضه این محصولات را داشت، اما با روند کنونی، تولید و عرضه لوازم خانگی بسیار سخت شده و تولیدکنندگان در هیچیک از مولفههای تولید و بازار این محصولات سهم چندانی ندارند.