بحران قره‌باغ؛ اهرمی برای فشردن گلوی صادرات انرژی ایران

اقتصاد ۲۴- میرقاسم مومنی درباره تاثیر اتفاقات اخیر منطقه قره‌باغ بر حوزه صادرات انرژی ایران اظهار داشت: ابتدا اینکه بازتاب بحران اخیر قره‌باغ و تغییرات جغرافیایی منطقه به ایران نیز منعکس شد، بعد از جنگ سال گذشته‌ی آذربایجان-ارمنستان و آزادسازی برخی مناطق؛ این مسئله قابل پیش‌بینی بود که آذری‌ها سعی خواهند کرد از این پیروزی برای مسائل داخلی و خارجی خود استفاده کنند. اما اکنون موضوع آذربایجان و قره‌باغ به یک مسئله فرامنطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده، در واقع می‌توان گفت که دو کشور ارمنستان و آذربایجان تصمیم‌گیر نبوده‌اند. در بحران قره‌باغ، تبعات بعدی و در قرارداد بین روسیه، آذربایجان و ارمنستان قدرت‌های بزرگتری نظر داشتند.

وی با اشاره به اهمیت تولید و انتقال انرژی از کشور‌های حوزه خزر و همچنین کانال‌های ارتباطی به اروپا و جهان گفت: ما به دلیل سیاست‌هایی که امریکا، رژیم صهیونیستی و اروپا در تحریم ایران دنبال کردند تنها یک مسیر ترانزیتی قابل اطمینان از طریق ارمنستان و از جلفا- ایران- دریای سیاه تا اروپا داشتیم که بعد از وقایع اخیر قره‌باغ دولت آذربایجان این مسیر را به بهانه اینکه ۲۴ کیلومتر از آن از خاک این کشور عبور می‌کرد، مسدود کرد. اکنون نیز موضوع فراتر از معادلات منطقه‌ای شده است، به طوریکه شاهدیم ترکیه و پاکستان در حمایت از آذربایجان در منطقه مانور نظامی اجرا کردند.

پاکستان در آذربایجان به دنبال چیست؟

این کارشناس بین‌الملل حوزه انرژی با طرح این سوال که پاکستان در آذربایجان دنبال چیست؟ گفت: سیاست این کشور مقابله با هند است، زیرا هندی‌ها در چابهار برای راه ابریشم سرمایه‌گذاری کرده‌اند تا از ایران عبور کرده و از قفقاز به اروپا می‌رسند، این موضوع می‌تواند بندر گوادر پاکستان را تحت‌تاثیر قرار دهد، به همین جهت پاکستان در ساختار قدرت افغانستان و آذربایجان اعمال نفوذ می‌کند و از سوی دیگر ترکیه نیز بشدت به دنبال ایجاد دالانی بین ترکیه-نخجوان و ارمنستان به باکو است، اگر این دالان راه‌اندازی شود در واقع هم ایران را محدود می‌کند و هم اینکه انرژی و کالای خود را راحت‌تر منتقل کرده و سالانه میلیون‌ها دلار سود کسب می‌کند، ضمن اینکه در تحریم‌ها علیه ایران نیز استفاده خواهد کرد.

رژیم صهیونیستی پشت صحنه تحریم ایران در مسیر شمال‌غرب

وی با بیان اینکه رژیم صهیونیستی پشت صحنه تحریم ایران در مسیر شمال‌غرب از طریق ترکیه، آذربایجان و ارمنستان قرار دارد، خاطرنشان کرد: بعد از فروپاشی شوروی سابق شاهد بودیم که شرکت‌های نفتی رژیم صهیونستی به بهانه حمایت از اقلیت یهودی در آذربایجان در خزر حضور دارند و هم در اقتصاد، سیاست و کشاورزی و هم در حوزه انرژی جامعه آذری نفوذ کردند و شرکت‌های این رژیم نیز در استخراج و انتقال نفت آذربایجان فعال هستند.

مومنی تصریح کرد: ترانزیت انرژی از ایران به ارمنستان و یا از ارمنستان به گرجستان مسئله‌ای است که دولت‌های ترکیه، آذربایجان و رژیم صهیونیستی سعی دارند از آن به بهانه جاده‌ای که از خاک آذربایجان عبور می‌کند، جلوگیری کنند، البته ارمنستان نیز بدنبال یک راه جایگزین است تا نیازی به این خط نباشد، اما مسئله فراتر از این موضوع است و ما با بحران جدید در حوزه قفقاز روبرو هستیم.

اسرائیل در پی کنترل امنیت انرژی منطقه است

وی با اشاره به حضور رژیم صهیونیستی در خلیج‌فارس خاطرنشان کرد: اکنون این رژیم با اکثر کشور‌های حوزه خلیج‌فارس قرارداد بسته و یا اینکه در منطقه اربیل در شمال عراق ائتلافی برای صلح ایجاد کرده است، حضور پاکستان کنار ترکیه و آذربایجان نیز حلقه اتصالی بین آذربایجان و افغانستان را تکمیل می‌کند، چراکه پاکستان هم از طالبان حمایت می‌کند و هم اینکه نیروی نظامی این کشور در آذربایجان حضور دارد، یعنی پاکستان نیز حلقه اتصالی بین سرزمین‌های شرقی ایران می‌شود. موضوع دیگر استقرار پایگاه‌های اسرائیلی در مناطق آزاد شده اخیر است که نشان‌دهنده تلاش اسرائیل برای بدست گرفتن امنیت انرژی منطقه است و نهایتا موضوع بر سر امنیت و استخراج انرژی است که سیستم‌های امنیتی اسرائیل در نظر دارند از طریق آذربایجان و ترکیه با تحت فشار قرار دادن ایران و ارمنستان حضور ایران را کمرنگ کنند.

این کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی بیان داشت: موضوع مهم دیگر راه ابریشم است که هندی‌ها در بندر چابهار روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند و پاکستان قصد دارد با ایجاد مانع در قفقاز از مسیر ترانزیتی هند در راه ابریشم به حوزه دریای سیاه و کریدور شمال به جنوب جلوگیری کند، درواقع اسلام‌آباد بدنبال مانع‌تراشی علیه هند در بخش ایران و قفقاز است، در چنین شرایطی جمهوری آذربایجان بازیچه شده، یعنی در حوزه انرژی و امنیت قفقاز از سوی رژیم صهیونستی تهدید شده که افکار عمومی جامعه جهانی را علیه ایران تحریک کند تا در جدال پرونده هسته‌ای از آب گل‌آلود ماهی بگیرد.حضور پاکستان و ترکیه در حوزه خزر تهدید بزرگی برای کشور ماست

بیشتربخوانید:روسیه خوش ندارد ایران در بازار اروپا باشد

وی تاکید کرد: اگر سیاست خارجی ما در این مسئله فعال‌تر عمل نکند، این مسئله بازتاب‌های حقوقی زیادی داشته و ممکن است فرصت‌هایمان را از دست بدهیم، چراکه حضور پاکستان و ترکیه در حوزه خزر تهدید بزرگی برای کشور ما خواهد بود، زیرا اکنون اسرائیل سعی دارد مناقشات خود با مقاومت را به مرز‌های ایران کشانده و بحران ترانزیت، انرژی و قومیتی و زبانی ایجاد کند. به طوری که سفیر رژیم صهیونیستی در آذربایجان در سناریویی از پیش طراحی شده در منطقه یهودی‌نشین آذربایجان سخنرانی می‌کند تا ایران را وارد مقولات امنیتی با همسایگان شمال‌غرب کند و از این طریق به ایران و ارمنستان جهت ایجاد کریدور ترانزیتی ترکیه- نخجوان- باکو و ارتباط زمینی آذربایجان و ترکیه فشار وارد کنند، در واقع مانع ارتباط زمینی ایران و ارمنستان و کریدور جنوب به شمال شوند.

امکان سواپ و صادرات گاز به گرجستان و اوکراین را داریم

مدیر موسسه مطالعات بین‌المللی چشم‌انداز ابزار نوین در ادامه درباره برنامه سواپ برق و گاز با ارمنستان نیز گفت: ما به ارمنستان گاز صادر و برق وارد می‌کنیم و از طریق این کشور امکان سواپ و صادرات گاز به گرجستان و اوکراین را نیز داریم، اما موضوع بیزنس پشت صحنه مسائل سیاسی و امنیتی است، یعنی موضوع فقط برق و گاز نیست تغییر معادلات منطقه است که روسیه بعنوان بزرگترین تولیدکننده گاز جهان با همین اهرم اروپا و اوکراین را تحت فشار قرار داده و اجازه نمی‌دهد ایران جایگزین شده و دست روس‌ها را از این ابزار فشار کوتاه کند. از سوی دیگر امریکا و اسرائیل هم نمی‌خواهند ایران صادرکننده گاز باشد، زیرا هرگونه تحرک ایران در صادرات گاز، نفت و یا محصولات استراتژیک به نوعی دور زدن تحریم و نقش‌آفرینی و ایجاد وابستگی از سوی ایران است.

سهم ۵ درصدی ایران در خط لوله باکو- تفلیس-جیحان به ترک‌ها رسید

وی خاطرنشان کرد: در سال ۱۹۹۵ زمان راه‌اندازی خط لوله باکو- تفلیس-جیحان قرار بود ۵ درصد از این خط به ایران اختصاص پیدا کند، اما این سهم ۵ درصدی به دلیل تحریم به ترک‌ها رسید در حالی که ایران هم از نظر موقعیت جغرافیایی و هم امکانات بالقوه و بالفعل این توان را داشت.

مومنی یادآور شد: در هرحال ما وارد یک مقوله بحران‌سازی می‌شویم که بازیگران آن ارمنستان و آذربایجان نیستند، زیرا دولت آذربایجان نه به لحاظ جمعیت و نه استراتژی در حدی نیست که با ایران مقابله کند حتی پدر الهام علی‌اف هم که قدرتمندتر بود هیچگاه در قبال ایران موضع نگرفت؛ بنابراین واضح است که سیاست امروز رئیس‌جمهور آذربایجان بر اساس توافق پنهان با امریکا، اسرائیل و روسیه است که اگر ما نتوانیم بخوبی سیاست‌گذاری کنیم و دستگاه دیپلماسی و میدان ما بسرعت اقدامی نداشته باشد منافع ما در خطر می‌افتد و اگر مسیر ارمنستان را هم از دست بدهیم عملا حلقه تحریم علیه ما کامل می‌شود، چراکه نه می‌توانیم با کشور‌های جنوب خلیج‌فارس کار کنیم؛ در غرب کشور، عراق تحت نفوذ امریکا است، تکلیف پاکستان و افغانستان هم که مشخص است و این می‌تواند در توسعه اقتصادی کشور ما تاثیرگذار باشد.