برکت وارد کننده سینوفارم

اقتصاد ۲۴- واکسن برکت از ابتدای تحقیق و گام نخست برای تولید با حاشیه‌های فراوان و متنوعی همراه بوده است. در ابتدا این شایعه منتشر شد که اصولا واکسن در ایران تولید نشده و نمی‌شود و آنچه به عنوان تحقیقات واکسن و ساخت واکسن در ایران انجام می‌شود تنها نمایشی از تحقیقات است و در واقع کاری انجام نمی‌شود و در نهایت نیز واکسن تولید نخواهد شد.

حتی وقتی برخی مدیران کشورمان، واکسن ایرانی زدند، رسانه‌هایی ادعا کردند که آن‌ها قبلا واکسن‌های معتبر خارجی تزریق کرده‌اند و آنچه تزریق واکسن برکت نشان داده می‌شود نمایشی برای اعتبار بخشیدن به این واکسن است. این رسانه‌ها در اثبات ادعای خود به سخنان محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهور اسبق ایران استناد می‌کردند که گفته بود مدیران واکسن فایزر زده‌اند و به مردم می‌گویند که منتظر رسیدن واکسن برکت شوید.

احمدی‌نژاد در مراتب گوناگون و در میان مردم که کلیپ‌های آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد با کنایه برخی مقامات عالی‌رتبه کشور را خطاب قرار می‌دهد و می‌گوید که آن‌ها واکسن زده‌اند، خوبش رو هم زده‌اند، فایزر زده‌اند. بعد به مردم می‌گویند که منتظر تولید واکسن باشید. چندان معلوم نیست که مستند این ادعای محمود احمدی‌نژاد چیست؟

اما این ادعا باعث شد تا مردم نسبت به عدم ورود واکسن به شدت بدبین شوند و ادعای دولت روحانی درباره عدم همکاری کشور‌های خارجی برای فروش واکسن را تعلل و خرید زمان برای باز کردن بازار به جهت فروش واکسن برکت ارزیابی کنند. با این مقدمه روشن است که شهروندان ایرانی اقبال خوب و شیرینی از ورود واکسن برکت نداشته اند هرچند که رسانه‌های دولتی و بالاخص صداوسیما تلاش زیادی برای نمایش استقبال مردم از واکسن برکت کردند.

البته در همان زمان محمد مخبر دزفولی رییس بنیاد برکت وعده داد که این بنیاد تا شهریورماه آن‌قدر واکسن تولید می‌کند که ایرانیان نیازی به ایستادن در صف برای زدن واکسن نداشته باشند. در همان زمان رقم ۲۰ میلیون دوز برای حجم تولید واکسن برکت تا پایان شهریورماه اعلام و اظهار شد که بنیاد برکت می‌تواند ایران را به صادرکننده واکسن تبدیل کند.

محمد مخبر دزفولی در همان هنگام برنامه زمان‌بندی شده را ارائه داد که مسیر و رژیم تولید واکسن برکت تا شهریورماه و تولید ۲۰ میلیون دوز واکسن برکت را نشان می‌داد. در آن زمان مخبر ادعا کرد که کارخانه تولید واکسن به تدریج به ظرفیت اسمی تولید خود نزدیک می‌شود و از شهریور ۱۴۰۰ با ظرفیت کامل به کار خود ادامه می‌دهد.

در حضور مقام معظم رهبری نیز محمد مخبر از تقاضا برای دریافت فرمولاسیون واکسن برکت از سوی کشور‌های خارجی خبر داد و اظهار کرد که این واکسن از اعتبار جهانی برخوردار است. در همان دیدار، رهبری نیز توصیه کردند که اسناد علمی واکسن برکت برای مراجعه دانش‌پژوهان و دانشمندان جهان ایران منتشر شود. اما از آن زمان تاکنون نه فقط اسناد علمی این واکسن منتشر نشده بلکه اصولا این اسناد برای تایید مراجع بین‌المللی نیز منتشر نشده و اگرچه مقامات وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران ارسال اسناد را تایید کرده‌اند، اما هیچ یک از مراجع رسمی مانند سازمان جهانی بهداشت، دریافت اسناد علمی واکسن برکت را تایید نکرده‌اند به همین دلیل گمان می‌رود با عدم تایید این واکسن از سوی مراجع جهانی راه صادرات آن نیز مسدود شود.

بیشتر بخوانید: واکسن‌های داخلی در بحران کاهش داوطلبان کارآزمایی بالینی

البته اخیرا بنیاد برکت اعلام کرده که اسناد پژوهشی و علمی واکسن برکت را در مجله‌های معتبر پزشکی و دارویی جهان منتشر کرده و انتشار این اسناد و اطلاعات علمی را به مثابه تایید واکسن برکت از سوی مراجع معتبر علمی تلقی کرده است.

حال «جهان‌صنعت» به نامه‌ای دست یافته که نشان می‌دهد وزارت بهداشت کشورمان خطاب به شرکت سینوفارم تقاضا کرده که ۲۰ میلیون دوز واکسن سینوفارم به بنیاد برکت بفروشد. در واقع این نامه، بنیاد برکت را به عنوان واردکننده رسمی و غیردولتی واکسن تایید می‌کند. در متن این نامه، بنیاد برکت به عنوان واردکننده واکسن با مسوولیت کامل معرفی و به این بنیاد برای برعهده گرفتن تمامی مسوولیت‌های خرید واکسن از جمله مسوولیت‌های اجرایی و مالی مجوز داده شده است.

در متن این نامه که به امضای سیدحیدر محمدی مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو رسیده تاکید شده که این ۲۰ میلیون دوز واکسن سینوفارم که بنیاد برکت مسوولیت‌های مالی و واردات آن را برعهده گرفته است، جایگزین معاملات رسمی و دولتی دوجانبه برای تامین واکسن سینوفارم نمی‌شود. این عبارت به این معنی است که بنیاد برکت از جانب خود و با شخصیت حقوقی خویش مبادرت به واردات این واکسن‌ها می‌کند. چنان که این معامله در سبد معاملات دولتی قرار نمی‌گیرد و تمامی مسوولیت‌های آن از جمله مسوولیت‌های اجرایی و مالی واردات این ۲۰ میلیون دوز واکسن سینوفارم برعهده بنیاد برکت است.

پرسش مهم در این میان آن است که چگونه بنیاد برکت از مجموعه‌ای تولیدکننده به مجموعه‌ای واردکننده تبدیل شده و هدف از واردات واکسن توسط این بنیاد چیست؟ آن هم در حالی که نهاد‌هایی همچون هلال‌احمر با اعتبار بین‌المللی و به صورت کاملا حرفه‌ای و مسوولانه، در حال واردات واکسن از کشور‌های دیگر هستند و تقریبا تمام دولت‌های دیگر هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران را بدون معرفی‌نامه دولتی، به عنوان نهاد مذاکره‌کننده و خریدار برای واکسن کرونا می‌شناسند. آیا خریدار دیگری لازم است به هلال‌احمر اضافه شود که وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، بنیاد برکت را به سینوفارم چین معرفی کرده است؟

همچنین میزان واکسن درخواستی نیز قابل توجه و معنی‌دار است. در حالی که پیش از این محمد مخبر دزفولی از تولید ۲۰ میلیون دوز واکسن تا پایان شهریورماه گذشته خبر داده بود، اکنون سازمان غذا و دارو تقاضای فروش ۲۰ میلیون دوز واکسن سینوفارم را به بنیاد برکت ارائه داده است. آیا این ۲۰ میلیون دوز واکسن سینوفارم می‌خواهد جایگزین آن ۲۰ میلیون دوز واکسن برکت شود که هیچ‌گاه تولید نشد؟

قابل ذکر است که این بنیاد تاکنون حدود هفت میلیون دوز واکسن تولید کرده و مقامات بنیاد برکت تاکنون از افزایش میزان تولید و افزایش قدرت و یا ظرفیت تولید، خبری منتشر نکرده‌اند.

علاوه بر این اخبار غیررسمی حاکی از آن است که در گذشته بنیاد برکت مبادرت به واردات ماده اولیه تولید واکسن از چین کرده است. در این صورت اگر واردات ماده اولیه تولید واکسن کرونا از سوی بنیاد برکت از چین صحت داشته باشد، آنگاه می‌توان با اطمینان گفت که واکسن برکت خیلی هم ایرانی نیست. در واقع مدلی ایرانی شده از واکسن سینوفارم چین است. مساله مهمی که برای صحت این مدعا وجود دارد آن است که در مراکز بهداشتی تزریق واکسن سینوفارم به جای دوز دوم واکسن برکت و برعکس آن رواج دارد و از نظر تزریق‌کنندگان همانندی معنی‌داری میان واکسن برکت و واکسن سینوفارم چین وجود دارد.

البته در صحت تصویر این نامه تردیدی وجود ندارد. نه فقط شماره نامه، معتبر و قابل استعلام است بلکه نقش مهر برجسته که در کنار مهر جوهری، حک شده صحت و اصالت نامه را تایید می‌کند. در این‌باره توضیح داده می‌شود که در تصاویر بازسازی شده که با نرم‌افزار‌هایی مانند فتوشاپ جعل می‌شود امکان ساخت تصویر مهر برجسته که در تمام دنیا اصالت نام را نشان می‌دهد وجود ندارد و به همین دلیل در هیچ نامه بازسازی و یا جعل‌شده، تصویر مهر برجسته حک شده وجود ندارد و یا تصویر آن قدر غیرطبیعی و غلط است که حتی کودکان نیز نادرستی تصویر را تشخیص می‌دهند. اما در نامه‌ای که تصویر آن در اختیار «جهان‌صنعت» قرار گرفته تصویر مهر برجسته کاملا درست، شفاف و قابل تایید است. همچنین مکاتبات قبلی با شرکت‌های تولیدکننده واکسن با امضای سیدحیدر محمدی ارسال شده بود که این نامه تایید دیگری بر اصالت و صحت نامه است.

اکنون پرسش مهم آن است که آیا بنیاد برکت با واردات این ۲۰ میلیون دوز واکسن می‌خواهد آن را به نام واکسن برکت توزیع کند یا فقط منافع اقتصادی این واردات مدنظر بنیاد برکت است؟

نکته جالب در این باره آن است که طی ماه‌های گذشته و پس از ناکامی فاحش در تولید ۲۰ میلیون دوز واکسن کووید۱۹، بنیاد برکت پاسخگویی به رسانه‌ها و حتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی را به شدت محدود کرده است تا جایی که در هفته گذشته، نجابت نماینده مردم شیراز در مجلس در تذکر شفاهی خطاب به محمد مخبر گفت مدیرعامل جدیدی که برای بنیاد برکت منصوب کرده‌اید هفته‌هاست به پرسش‌های من پاسخ نداده و اصولا پاسخگو نیست.

وی خطاب به محمد مخبر گفت: اگرچه مسوولیت جنابعالی در دولت قابل احترام است، اما تا زمانی که کماکان رییس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) هستید انتظار است به وظایف خود به درستی عمل کنید. روح‌الله نجابت همچنین اضافه کرد: از ۱۱ شهریورماه برادری را به عنوان مدیرعامل بنیاد برکت معرفی کردید که از ۱۳ شهریورماه که بنده برای پیگیری مطالبات مردمی با ایشان ارتباط گرفتم تنها یک پیامک در پاسخ به من ارسال کرده و دیگر نه تلفن جواب می‌دهد نه پیامک. این در حالی است که منابع در اختیار دوستان، به هیچ عنوان شخصی نیست و متعلق به تمامی مردم است.

البته پیش از این نیز برخی نمایندگان مجلس از اینکه بنیاد برکت به تعهدات خویش عمل نکرده و نتوانسته بود ۲۰ میلیون دوز واکسن تولید و توزیع کند، اعتراض کرده و خواستار پاسخگویی محمد مخبر شده بودند، اما در حال حاضر با ورود محمد مخبر به دولت این پاسخگویی محدودتر شده است.

چنانکه نه محمد مخبر به عنوان رییس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و نه مقامات بنیاد برکت از جمله مدیرعامل کنونی تا امروز هیچ پاسخی در این‌باره که چرا وعده تولید ۲۰ میلیون دوز واکسن محقق نشده است، ارائه نداده‌اند.

البته مسوولیت سازمان غذا و دارو در این میان نباید فراموش شود. اداره کل دارو و موارد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در حالی این نامه را خطاب به مقامات چینی صادر کرده که تقاضا‌های متعددی برای واردات واکسن به دست این سازمان رسیده که همه یا دست‌کم بسیاری از آن بی‌پاسخ مانده و یا مورد موافقت قرار نگرفته است. دقیقا معلوم نیست چرا همه تقاضا‌های بخش‌خصوصی رد می‌شود، اما به یک مجموعه تولیدکننده مجوز واردات واکسن داده می‌شود. شاید در مجموعه سازمان غذا و دارو، بعضی چیز‌ها فقط به خودی‌ها تعلق دارد.