جنجال ادغام آموزش پزشکی در وزارت علوم؛ مطالبه‌ای که لرزه بر اندام نظام سلامت انداخت

جامعه ۲۴- نظام سلامت ایران اگر خود دچار بحران نشود یا درگیر رفع نباشد هر روز برای آن بحرانی ایجاد می‌کنند، این بحران‌ها عموما یا از سوی مجلس شورای اسلامی با طرح‌هایی چون طرح تشکیل سازمان طب اسلامی یا با افزایش ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشکی یا از سوی وزارت‌خانه‌ای، چون وزارت علوم پیش می‌آید.

در روز‌های گذشته وزیر علوم بر ادغام دانشگاه‌های علوم پزشکی در نظام آموزش عالی کشور تاکید کرده است، موضوعی که جنجالی شده است.

ادغام برای ارتقای رنک دانشگاه‌ها

بهانه وزیر علوم برای این موضوع افزایش رنکینگ دانشگاه‌های ایران در جهان بود. محمدعلی زلفی‌گل در جلسه ۱۵۵ شورای ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور، اظهار کرد: در این‌راستا باید هرچه زودتر دو وزارتخانه بهداشت و علوم با هم ادغام شوند تا جلوی ضرر‌های بیشتر گرفته شود. بحث سلامت، تنها به جسم انسان برنمی‌گردد بلکه سلامت روحی هم مدنظر است. همچنین سلامت جسمی فقط در حوزه پزشکی نیست بلکه تغذیه هم در این مقوله جای دارد، بنابراین با فاکتور تغذیه، دانش کشاورزی، دامپزشکی هم در سلامت انسان نقش دارد. با این پیش زمینه رشته‌های مهندسی را از رشته‌های پزشکی نمی‌توان جدا کرد.

بیشتر بخوانید: مصوبه‌ای که باعث افزایش مهاجرت پزشکان شد

وی همچنین ادامه داد: همچنین اگر بحث سلامت روح را لحاظ کنیم، سلامت روحی دیگر در مقوله پزشکی نمی‌گنجد بلکه به رشته‌های علوم انسانی، رشته روانشناسی و علوم دینی برمی‌گردد. مگر می‌توان رشته داروسازی را از شیمی و داروسازی را از بیوشیمی جدا کرد! مگر می‌توان رشته انگل شناسی پزشکی را از دامپزشکی و کشاورزی جدا کرد.

وزیر علوم حتی در نامه‌ای به رئیس جمهوری نیز بر این مواضع تأکید کرد. با این حال این سخنان کافی بود تا بلافاصله ارکان نظام سلامت به مخالفت با سخنان وزیر علوم بپردازند. اولین واکنش از سوی رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور بود که در نامه خود به رئیس جمهوری نسبت به تبعات این موضوع ابراز نگرانی کردند.

نگرانی دانشگاه‌های علوم پزشکی از ادغام آموزش پزشکی در وزارت علوم

آن‌ها در نامه خود نوشتند: وقتی این نظام فعلی آموزش پزشکی کشور بار‌ها از سوی مراجع بین المللی به دلیل دیده شدن عرصه آموزش و خدمات در یک وزارتخانه، مورد تقدیر قرار گرفته بنظر می‌رسد که برگشت به عقب، هزینه‌های زیادی دارد با این استدلال که می‌خواهیم کارایی و بهره‌وری یک سیستم را فدای رتبه‌بندی کنیم. تجربه ادغام را در تولیدات علمی دست کم یکبار ما در وزارت بهداشت تجربه کرده‌ایم. اصلا رتبه بندی ملاک مناسبی برای بهره‌وری بالاتر و کارآمد بودن یک دانشگاه نیست.

این مسئولان دانشگاهی همچنین تأکید کردند: این موضوع که آموزش پزشکی باید در کنار بهداشت و درمان باشد، بدون تردید کار درستی است و طرح ادغام دانشگاه‌های علوم پزشکی با دانشگاه‌های وزارت عتف هم خلاف قوانین بالادستی و بخصوص بند هشتم سیاست‌های سلامت کشور ابلاغی مقام معظم رهبری حفظه الله است و هم هزینه‌های بسیار سنگینی را به جامعه تحمیل خواهد کرد و هرگز به افزایش کمیت و کیفیت تربیت دانشجویان پزشکی منجر نخواهد شد بنابراین در شرایط فعلی و البته در هیچ مقطع زمانی، این ادغام به صلاح نیست.

واکنش تند رئیس نظام پزشکی به اظهارات وزیر علوم

اما تندترین واکنش به این موضوع از سوی رئیس سازمان نظام پزشکی ابراز شد؛ محمد رئیس‌زاده در توئیتر نوشت: جناب آقای زلفی‌گل! لطفا ابتدا فکری برای خیل عظیم فارغ‌التحصیلان بیکار وزارت علوم کنید و بعد به تقاضای تصدی آموزش پزشکی کشور بیندیشید! جامعه پزشکی در شرایط فعلی خسته‌تر از آن است که تاب فرمایشات (!) این چنینی را داشته باشد. به حریم وزارتخانه‌های دیگر احترام بگذارید.

واکنش فرهنگستان علوم پزشکی به ادغام آموزش پزشکی در وزارت علوم

هنوز از سوی وزیر بهداشت واکنشی به اظهارات وزیر علوم درباره ادغام آموزش پزشکی در وزارت علوم صورت نگرفته است؛ با این حال علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی در نامه‌ای به وزیر علوم خواستار تجدیدنظر در گفته‌های او شد. وی در نامه خود بر ضرورت ادغام مراقبت‌ها و خدمات سلامت در نظام آموزش علوم پزشکی تاکید کرد و نوشت که تولیت نظام سلامت در این خصوص باید به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سپرده شده است. مرندی همچنین نوشت: «با توجه به اینکه بیانات وزیر علوم با اسناد بالادستی و به ویژه سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری مغایرت کامل دارد خواهشمند است نسبت به اصلاح آن تجدیدنظر کنید.»

آموزش پزشکی در سال ۶۴ به وزارت بهداشت افزوده شد این در حالی بود که در سال ۱۳۸۹ نیز برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی درهم ادغام شدند که پس از چند سال این ادغام لغو شد.

با این حال پس از این واکنش‌های تند، سرانجام وزیر علوم اظهارات خود را تعدیل کرد. زلفی گل در اظهارات جدید خود گفت: داشتن متولی واحد در امر آموزش کشور، لزوماً به معنای ادغام وزارتخانه‌های مربوطه نیست. خوشبختانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تا حدود زیادی این مشکل را مدیریت کرده است، اما در کف جامعه و به صورت عملیاتی به این شکل نیست و به همین دلیل بایستی یک فکر جدیدی در این رابطه داشته باشیم.

یک طرح قدیمی

جداسازی دانشگاه‌های علوم پزشکی از چند سال قبل تاکنون مطرح شده است، اما هر بار با واکنش‌های متعددی از سوی ارکان نظام سلامت روبه‌رو می‌شود. بسیاری از آنان بر این اعتقاد هستند که دستاورد‌های کنونی پزشکی و بهداشتی ایران مرهون پیوستن دانشگاه‌های علوم پزشکی به وزارت بهداشت است.

با این حال برخی نیز بر این اعتقاد هستند که ریشه ظرفیت کم رشته‌های پزشکی در دانشگاه‌ها را در انحصارخواهی مسئولان وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌دانند این در حالیست که رئیس سازمان نظام پزشکی در یک برنامه تلویزیونی ریشه کمبود پزشک را نه در ظرفیت کم دانشگاه‌های علوم پزشکی بلکه در بیکاری پزشکان عمومی دانست.

با این حال به نظر می‌رسد که هر هفته وزارت بهداشت و یا دیگر ارکان نظام سلامت باید در پی نامه‌نویسی به رئیس مجلس، رئیس جمهوری یا وزرای کابینه و نمایندگان باشند چرا که هر روز از طرح جدیدی رونمایی می‌شود که عموما بدون مشورت وزارت بهداشت یا نمایندگان عضو کمیسیون بهداشت و درمان در زمینه سلامت و متعلقات آن وجود دارد، امری که می‌تواند در زمان بحران کنونی کرونا تمرکز را از وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی و دیگر حرفه‌مندان در مبارزه با این موضوع بگیرد و در نهایت به زیان مردم تمام خواهد شد.