اومیکرون و چشم‌های نگران دنیا به خطرناک‌ترین واریانت کرونا

جامعه ۲۴، ویروس کرونا در حالی دو ساله می‌شود که طی این دو سال جان هر کسی را که توانست ستاند و بسیاری را بر تخت‌های بیمارستانی انداخت. این ویروس دو ساله در عمر خود واریانت‌های بسیاری شامل آلفا، بتا، دلتا، گاما، مو و ... را داشته است، اما در روز‌های اخیر یک واریانت جدیدی که از آن با عنوان « اومیکرون » نام برده می‌شود، کارشناسان بیماری‌های واگیر در سراسر دنیا را به خود مشغول کرده است.

این موضوع سبب شد تا سازمان جهانی بهداشت نیز جلسه فوق‌العاده‌ای در این رابطه برگزار کند. سازمان جهانی بهداشت ضمن نام‌گذاری این گونه جدید که خود جهش یافته واریانت بتای ویروس کرونا است آن را در رده نگران کننده طبقه‌بندی کرد.

واریانت « اومیکرون » اولین بار در روز ۲۴ نوامبر از سوی آفریقای جنوبی به سازمان جهانی بهداشت معرفی شد، ولی پس از آن در کشور‌های دیگری از جمله بوتسوانا و هنگ‌کنگ نیز شناسایی شده است.

کشف این واریانت ترس زیادی را به دل بسیاری از کارشناسن سلامت، سیاست‌مداران و به ویژه مردم انداخته است، اما این ویروس چه ویژگی‌هایی دارد که این همه ترسناک می‌نمایاند؟

۳۰ جهش در واریانت اومیکرون

حمید سوری، رئیس سابق کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید ۱۹ با بیان اینکه ویروس کرونا دارای جهش‌های متعدد و متناوبی است، اظهار کرد: اینگونه نیست که هر جهشی تأثیر معنی داری در بیماری و اپیدمی بگذارد، با این حال این واریانت جدید شامل بیش از ۳۰ جهش صورت گرفته در پروتئین اسپایک آن است که جهش معنی داری محسوب می‌شود که این موضوع نگران کننده است.

وی افزود: سازمان جهانی بهداشت نیز به تبع نگرانی‌هایی که در مورد این جهش وجود دارد تشکیل جلسه داده تا بتوانند وضعیت جدید را بررسی کنند.

این استاد دانشگاه با اشاره به نام‌گذاری واریانت جدید ویروس کرونا به نام اومیکرون اظهار کرد: این واریانت برای نخستین بار در آفریقای جنوبی مشاهده شده و دارای برخی از ویژگی‌ها است که نگران کننده است. جهش در پروتئین اسپایک آن برای آلودگی سلو‌ل‌های انسانی کمک کننده است.

سوری ادامه داد: این واریانت در مقایسه با نوع بتا که دو جهش داشت و نوع دلتا که دارای دو جهش بود، جهش‌های بیشتری در آن صورت گرفته است و به همین دلیل به نظر می‌آید که در حال حاضر خطرناک‌ترین واریانتی باشد که کرونا به خود دیده است؛ این خطر در حد دو تا ۱۰ برابر واریانت‌های قبلی است.

یکی از ویژگی‌های واریانت اومیکرون سرعت بالای انتقال آن است

وی بیان کرد: این ویروس ابتدا در آفریقا مشاهده شد و به سرعت کشور‌های نامیبیا، زیمبابوه و بوتسوانا را نیز درگیر کرده و جمعیت مبتلا را هم دو برابر کرده است، بنابراین یکی از ویژگی‌های واریانت اومیکرون سرعت بالای انتقال آن است، طبیعتا اگر هر چه سریعتر از گسترش آن به جوامع دیگر جلوگیری صورت نگیرد احتمال آلوده کردن بسیاری از کشور در مدت کوتاهی برای آن وجود دارد.

رئیس سابق کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید ۱۹ در ادامه، با اشاره نشست روز جمعه سازمان جهانی بهداشت گفت: این واریانت به گروه‌های سنی پایین‌تر تمایل دارد. در جوامع آفریقایی هم که حدود یک چهارم جمعیت آن‌ها واکسینه شده‌اند، مبتلا در جمعیت جوانتر هستند.

بیشتر بخوانید: اومیکرون ممنوعیت سفر‌های هوایی را دوباره برگرداند

وی افزود: هنوز در مورد مرگبار بودن این واریانت و تأثیر واکسن‌ها بر آن نمی‌توان قضاوت کرد، با این حال گفته می‌شود که این جهش‌ها با میزان مقاومت آنتی‌بادی در ارتباط است یعنی اینکه ویروس را مسری‌تر کرده است.

سوری با بیان اینکه سازمان جهانی بهداشت این واریانت را در گروه واریانت‌های نگران کننده طبقه بندی کرده است، گفت: این احتمال هم وجود دارد که این واریانت در گروه واریانت‌های تهدید کننده قرار بگیرد.

رئیس سابق کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید ۱۹ یادآور شد: توصیه سازمان جهانی بهداشت این است که کشور‌ها تردد‌های خود را از کشور‌های آلوده یا کشور‌هایی که احتمال آلودگی در آن‌ها وجود دارد به شدت کاهش داده و اقدامات محافظتی در مرز‌ها را تشدید کنند. برخی از کشور‌های اروپایی مانند آلمان، ایتالیا، بریتانیا و فرانسه و ... ورود مسافر از این کشور‌ها را ممنوع کرده‌اند. با این حال موردی را در کشور بلژیک مشاهده کرده‌اند. فرد آلوده مسافری از مصر بوده که از این کشور به ترکیه رفته و از آنجا وارد بلژیک شده است.

وی بیان کرد: این احتمال که این ویروس در ترکیه بوده و به تبع آن وارد کشور ما شود نیز زیاد هست. بر همین اساس مرز‌های شمال غربی، غربی و شمال غربی و مرز‌های هوایی را باید شدت نظارت کرده و قرنطینه مرزی در مبادی ورودی نیز تشکیل شود تا اگر کسی از این مرز‌ها وارد شده و مشکوک بوده از آنجا قرنطینه کنند و به افراد غیر ایرانی نیز اجازه ورود داده نشود.

سوری افزود: چون در کشور ما نظام مراقبت سکوئنسینگ برای شناسایی واریانت‌های جدید وجود ندارد، هنوز نمی‌دانیم که آیا این واریانت در کشور ما وجود دارد یا خیر و متأسفانه این یکی از ضعف‌های کشور ما است.

واکنش‌های امیکرون

از سوی دیگر، علیرضا ناجی رئیس مرکز ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی  در اینستاگرام خود در رابطه با این ویروس نوشت: وضعیت اپیدمی کووید در آفریقای جنوبی با سه موج مجزا مشخص شده است که آخرین آن‌ها عمدتاً از واریانت دلتا بود. در هفته‌های اخیر، همزمان با تشخیص B.۱.۱.۵۲۹، که اکنون اومیکرون نامگذاری شده است، عفونت‌ها به شدت افزایش یافته است. اولین مورد بیماری از این واریانت جدید در نمونه‌ای جمع آوری شده در نهم نوامبر شناسایی شد.

وی افزود: این واریانت دارای تعداد زیادی جهش است که برخی از آن‌ها نگران کننده هستند. شواهد اولیه حاکی از افزایش خطر ابتلا مجدد به این بیماری (عفونت مجدد یا ری اینفکشن) با این واریانت در مقایسه با سایر واریانت‌های نگران کننده شامل بتا، گاما و دلتا است. به نظر می‌رسد تعداد موارد این واریانت تقریباً در تمام استان‌های آفریقای جنوبی در حال افزایش است. تشخیص فعلی با تست‌های ملکولی «پی‌سی‌آر» برای شناسایی این واریانت ادامه دارد. چندین آزمایشگاه نشان داده‌اند که برای یک آزمایش PCR که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی از سه ژن هدف شناسایی نمی‌شود (به نام شکست تشخیص ژن هدف اسپایک) و البته این نوع آزمایش به عنوان تست خاص در شناسایی واریانت‌ها به کار می‌رود و تست‌های مولکولی روتین تشخیص کووید که اکثرا از هدف‌های ژنی به غیر از ژن اسپایک استفاده می‌شود همچنان معتبر هستند.

ناجی یادآور شد: مطالعاتی در حال انجام است و کمیته سازمان جهانی بهداشت به ارزیابی این واریانت ادامه خواهد داد. این سازمان یافته‌های جدید را در صورت لزوم با کشور‌های عضو و عموم مردم در میان خواهد گذاشت. بر اساس شواهد ارائه شده WHO توصیه کرده است که این واریانت باید به عنوان VOC (نگران کننده) طبقه‌بندی شود؛ بنابراین لیست واریانت‌های نگران کننده از سه عضو به چهار مورد با اضافه شدن اومیکرون افزایش پیدا کرده است.

به دنبال احتمال شیوع این سویه از ویروس برخی از کشور‌ها سفر از کشور‌های جنوبی قاره آفریقا را محدود یا ممنوع کرده‌اند. انگلیس سفر از آفریقای جنوبی، بوتسوانا، زیمبابوه، نامیبیا، لسوتو و اسواتینی را ممنوع کرده است. مقام‌های آمریکایی به این فهرست موزامبیک و مالاوی را نیز افزوده‌اند. برزیل و استرالیا نیز محدودیت‌هایی را در این زمینه اعمال کرده‌اند.

تمهیدات ایران

روز گذشته نیز محمد مهدی گویا در یک برنامه تلویزیونی از تدابیر ایران برای جلوگیری از ورود این واریانت نوظهور خبر داد و گفت: این سویه جدید کرونا اگر منتشر شود با نگرانی که در این رابطه وجود دارد ممکن است برخورد با آن سخت باشد. چند هفته طول می‌کشد تا شخصیت سویه جدید کرونا با جهش‌هایی که داشته مشخص شود تا بتوان با قطعیت نظر داد. این سویه به دلیل ایجاد تعداد زیادی جهش ژنتیکی در ویروس که تقریباً ۵۰ جهش برآورد می‌شود، نگرانی‌های زیادی را در سطح دنیا به وجود آورده است.

وی افزود: به افرادی که قصد مسافرت به آفریقای جنوبی، بوتسوانا، نامیبیا، زیمبابوه، لسوتو و اسواتینی را دارند توصیه می‌کنم سفر خود را به تاخیر بیاندازند. ما همه اطلاع رسانی‌ها را در فرودگاه و تمام مرز‌های زمینی، هوایی و دریایی در اختیار می‌گذاریم یعنی بدون آگاهی از کشور خارج نخواهند شد. نهایت سختگیری اعمال خواهد شد. ما پرواز مستقیم از این کشور‌ها نداریم و اعلام کردیم برای ورود فرد غیر ایرانی از این کشور‌های یاد شده به ایران ممانعت ایجاد خواهیم کرد و ایرانیانی هم که می‌خواهند مسافرت داشته باشند تا دو نوبت تست PCR منفی نداشته باشند باید در مبادی مرزی در قرنطینه بمانند. حتی ممکن است فردی تا ۱۴ روز در قرنطینه مرزی بماند. این اطلاع رسانی‌ها به مردم و سفارتخانه‌های ما در این کشور‌ها انجام می‌شود.

گویا یادآور شد: اکنون پیش بینی‌ها مبنی بر این است که سویه جدید کرونا قدرت بیماری زایی و سرایت بیشتری دارد و از هموطنانمان می‌خواهیم که سفر خود را به تعویق بیندازند.

با این حال این تمهیدات مورد انتقاد مسعود مردانی عضو کمیته علمی ستاد ملی کرونا قرار گرفت و خواستار تعجیل در به کارگیری این محدودیت‌ها شد.

اگر چه ایران پیک پنجم خود را که در آن سویه دلتا غالب شد و جان هزاران نفر از هموطنان را گرفت پشت سر گذاشته است اما با این حال این خطر وجود دارد که این سویه جدید نیز همچون واریانت‌های پیشین در اثر غفلت و ضعف در نظارت نیرو‌های بهداشت و درمان وارد کشور شده و پیک جدیدی را رقم بزند.