رفع تحریم‌ها با بازارهای مسکن، خودرو و ارز چه می‌کند؟ / سقوط بزرگ در راه است؟

اقتصاد ۲۴- اخیراً در راستای تسهیل مذاکره با ایران، آمریکا متعهد شده است که تحریم برخی فعالیت‌های هسته‌ای ایران نظیر پروژه اتمی بوشهر، نیروگاه آب سنگین اراک و تحقیقات هسته‌ای را رفع می‌کند. این خبر از آنجا که نوید رفع تحریم‌ها را در پی دارد، تا حدی انتظارات تورمی در کشور را کاهش داده است. اگرچه هنوز بورس روی خوشی به این خبر نشان نداده است.

طی سال‌های گذشته رشد تورم و نوسان در بازاها اوج گرفته است که بسیار متغیر اصلی این موضوع را تحریم‌های آمریکا می‌دانند. حالا اما این متغیر در حال از بین رفتن است. موضوعی که شاید بازارها را این بار با نوسان منفی روبرو کند. قیمت دلار، طلا و مسکن به عنوان پیشرانان تورم می توانند سقوط کنند؟ این همان سوالی است که اهالی بازار از خود می‌پرسند.

آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴ با اشاره به تاثیر لغو تحریم‌ها در شرایط اقتصادی کشور اظهار کرد: با لغو برجام، درآمد‌های ارزی کشور به علت کاهش کاهش فروش نفت و کاهش انتقال درآمد نفتی کاهش پیدا کرد و به تبع آن مواد اولیه صنایع گران شد. از سوی دیگر ارز شروع به گران‌تر شدن کرد و تورم نیز به علت نرخ ارز بالا افزایش یافت. در عینحال بیکاری به سمت وخامت و تولید به سمت رکود پیش رفت. اگرچه نمی‌دانیم امضای برجام در دوره جدید با چه شرایطی خواهد بود، اما در شرایطی که برجام به حالت اول بازگردد، طبیعی است که این مولفه‌هایی که افزایش قیمت داشتند به سمت ارزان‌تر شدن بروند. با اینحال من فکر نمی‌کنم ارز به قیمت قبلی خود بازگردد چرا که دولت اراده‌ای بر این اساس ندارد.

او ادامه داد: در خصوص قیمت خودرو باید اذعان کرد از آنجایی که ممنوعیت واردات وجود دارد و خودروساز هم به علت افزایش هزینه تولید قیمت خودرو را بالا برد. طبیعتاً بعد از امضای برجام باید قیمت خودرو ارزان شود، اما لزوماً این اتفاق نخواهد افتاد. اینکه خودرو ارزان شود، به نرخ ارز و خواست خودروساز باز می‌گردد که افزایش قیمت‌هایش را به گردن عوامل غیربرجامی نیاندازد.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در حوزه مسکن نیز از آنجا که کالای غیر قابل مبادله بوده است، افزایش قیمت مسکن تاکنون به گردن گرانی سیمان و مواد اولیه ساخت و ساز انداخته شده بود. پیش‌بینی من این است که با وجود اینکه این بهانه‌ها دیگر وجود ندارد، قیمت مسکن کاهش نخواهد یافت. چون عملاً قیمت مسکن به دست سلطان‌های بازار مسکن است.

وی افزود: درباره وضعیت بورس در پی امضای برجام نیز باید گفت، از آنجا که باید امنیتی برای شرکت‌ها از نظر صادرات ایجاد شود و کاهش قیمت تمام شده محصولاتشان اتفاق بیفتد و برگشت پول حاصل از صادراتشان تضمین شود. از این رو خیلی از بنگاه‌های اقتصادی احتمالاً دیگر در شرایط غیرقابل پیش‌بینی نباشند، بنابراین نقدینگی به سمت بورس برود و آن را رونق بخشد، اما این مسئله به این بستگی دارد که بازیگران اصلی بورس بخواهند این ریزش‌ها را نگه دارند یا نه؛ بنابراین بهبود شرایط در بسیاری از حوزه‌ها به خواست دولت باز می‌گردد. اینکه آیا درآمد ارزی و پول‌های بلوکه شده‌ای که باز می‌گردد و افزایش فروش نفت به بخش خصوصی تزریق می‎شود؛ اینکه می‌خواهیم نحوه فروش ارز را در صرافی‌ها تغییر دهیم؛ تک نرخی بودن را دنبال کنیم یا نرخ دولتی را حفظ کنیم یا موارد دیگر. همه این موارد به خواست دولت باز می‌گردد.

بغزیان با اشاره به اینکه قاعدتاً انتظار بر این است که وقتی شرایط تحریمی سبک می‌شود، باید رونق و ارزانی برای کشور به بار بیاورد، گفت: برخی بدهکاران بانکی نیز به بهانه شرایط تحریمی بدهی‌هایشان را نداده‌اند که طبعاً اگر ضعیتشان خوب شود، باید بدهی‌هایشان را پس بدهند.

او خاطرنشان کرد: دولت در شرایطی که به علت کاهش درآمد نفتی دچار کسری بودجه شدید بود، به جای اینکه مالیت‌ها را جایگزین این کاهش کند، اقدام به افزاش پایه پولی کرده است؛ بنابراین الان اگر تحریم‌ها سبک شود، درآمد ارزی و دلار‌ها خواهد آمد و بدهی‌های بانک مرکزی را می‌پردازد. به این ترتیب پول با پشتوانه خواهد بود؛ بنابراین دیگر کسری بودجه ناشی از چاپ پول نخواهیم داشت. چراکه ذخایر ارزی بالا رفته است. این ذخایر اگر فروخته شود، کاهش قیمت ارز و کاهش قیمت تمام شده کالا‌ها را در پی خواهد داشت.

این کارشناس اقتصادی در پایان بیان کرد: درست است که نقدینگی عامل تورم بوده است، اما خود نقدینگی معلول شرایط تحریم بوده است. البته من اراده‌ای نمی‌بینم که دولت بخواهد قیمت‌ها را کنترل کند. همه این‌ها بستگی دارد که چقدر رفع تحریم‌ها و آزاد شدن پول‌های خارجی به اقتصاد بیاید و با قیمت پایین‌تر در اختیار تولیدکننده و وارد کننده قرار بگیرد. در واقع این امر بستگی به خواست سلطان‌های مسکن و خودرو و... دارد که لغو برجام منجر به ارزانی شود یا نه. به هر حال در شرایط یک اقتصاد سالم قاعدتاً رفع تحریم باید منجر به ارزانی و تورم منفی شود.