روزگار تلخ فلفل‌های برگشت‌خورده

اقتصاد۲۴- چند روز بعد کیوی‌ها و پرتقال‌های صادراتی ایران هم برگشت خورد و این ظن ایجاد شد که آیا فلفل‌های دلمه‌ای و میوه‌ها در میوه‌فروشی‌های سطح شهر هم توزیع شده‌ است؟ با گذشت چند هفته از این اتفاق اما همچنان آثار خبر میوه سمی در بازار مشهود است و همین امر سبب شده که فعالان بازار میوه نگران بازار شب عید باشند.

علاوه‌براین مشاهدات میدانی حاکی از این است که کاهش تقاضا به اندازه‌ای بوده که می‌توان نتیجه گرفت اعتماد مردم به فضای مجازی بیشتر از تکذیبیه‌ها و واکنش‌های مسئولان در این چند هفته بوده است.

در میدان مرکزی چه خبر است؟

میدان میوه‌ و تره‌بار مرکزی، محوطه‌ای مستطیلی که میدانی سبز میان آن قرار گرفته و دورتادور با غرقه‌هایی که کامیون‌های میوه جلویشان پارک کرده‌اند، پر شده‌ است. بعضی سبدهای میوه را از کامیون‌ها خالی می‌کنند، بعضی آنها را داخل یا جلوی مغازه می‌چینند و بعضی دیگر سر قیمت چانه می‌زنند. هوا صاف و آفتاب وسط آسمان است؛ اما گرمی ندارد. مرد میانسالی کاپشن را روی دوشش انداخته و دست‌هایش را با شعله‌هایی که از حلبی روغن بیرون می‌زند، گرم می‌کند. جرعه‌ای چای می‌نوشد و می‌گوید: «فلفل دلمه کیلو شش هزار تومان». او با شنیدن اینکه «فلفل‌ها سمی نیست؟» انگار که ناراحت شده‌ باشد، می‌گوید: «سمّیه برو از جای دیگر بخر». آرام‌تر که می‌شود، تخفیف هم می‌دهد: «اگر خریداری کیلویی پنج‌هزار‌و 500 تومان هم می‌تونم بهت بفروشم».

سعید درباره فلفل دلمه‌های سمی برگشت‌خورده می‌گوید: «فلفل سمی که در بازار نمی‌آید. همان‌جا در مرز امحا می‌شود. اینکه می‌گویند در سطح شهر توزیع کرده‌اند، دروغ است». لیوان چای را روی سبد میوه کنارش می‌گذارد: «از اینجا بار به صدتا شهرستان می‌رود. نمی‌توان که آنها را به همه‌ جای کشور فرستاد، کسی هم نفهمد». سعید در مقابل این سؤال که «خودت هم از این فلفل‌ها می‌خوری؟» با صراحت پاسخ می‌دهد: «بله که می‌خورم» و نفر بغلی می‌خندد.

میدان‌دار دیگری هم می‌گوید هیچ فلفل سمی‌ای در «بارهای میدان نیست». او جوانی است قدبلند و چهارشانه با پلیوری سبز و انگار نه انگار که باد سردی می‌وزد: «هیچ بقالی نمی‌گوید ماست من ترش است؛ ولی من می‌گویم این فلفل‌ها سمی نیست. از همین کیوی هم همین‌جا خودم می‌خورم که خیالت راحت شود. آن هم شایعه بود». در میدان میوه ‌و تره‌بار مرکزی هیچ غرفه‌داری زیر بار میوه‌های سمی نرفت که نرفت و صحت‌سنجی واقعیت ماجرا هم دست‌کم در شرایط کنونی و بدون کمک‌کردن از آزمایشگاه‌های تخصصی امکان‌پذیر نیست.

بهمن که غرفه‌دار دیگری در میدان تره‌بار است، در پاسخ به این پرسش که پس میوه‌های سمی چه سرنوشتی پیدا کردند، می‌گوید: «اکثرا امحا شدند یا از کشورهای مقصد دیگر برنگشتند». بهمن می‌گوید کشاورزی که «در حد صادراتی کار می‌کند، چاره‌ای ندارد که میوه با کیفیت بالا عرضه کند؛ اما وقتی قیمت سم گران می‌شود و کشاورز نمی‌تواند سم و کود استاندارد مصرف کند، می‌شود میوه‌ای که ظاهر شادابی دارد؛ اما سم در آن مانده‌ است». این غرفه‌دار هرکیلو فلفل دلمه سبز را پنج‌هزار‌و 400 تومان نرخ زده‌ است.
در شهر چه خبر است؟

در مناطق مرکزی شهر تقاضای فلفل دلمه کاهش درخور‌توجهی داشته‌ است. یکی از میوه‌فروش‌های خیابان کارگر شمالی می‌گوید حتی مشتری‌های ثابت هم در خرید فلفل دلمه احتیاط می‌کردند. محمدعلی همان‌طور‌که پلاستیک‌های میوه را روی ترازو می‌گذارد و برمی‌دارد ادامه می‌دهد: «مشتری من در میدان مرکزی اطمینان داده که فلفل‌ها از فلفل‌های سمی نیست؛ اما مشتری‌های ثابت هم حرفم را باور نمی‌کنند و حق هم دارند». محمدعلی که فلفل دلمه را کیلویی 10 هزار تومان می‌فروشد، می‌گوید: «قیمت فلفل مدتی تا 17 هزار تومان هم رسید که با همین خبر سقوط کرد.

تقاضا هم کم شده؛ اما خود میدان‌دارها نمی‌گذارند قیمت‌ از این پایین‌تر بیاید». محمدعلی معتقد است فلفل‌هایی که عرضه می‌کند «سمی نیست. این موضوع درباره کیوی و سیب‌زمینی هم بود؛ اما مردم هنوز می‌خرند». مثل میوه‌فروش دیگری در خیابان سنایی که او می‌گوید: «نمی‌خواهم بگویم شایعه است؛ چون قیمت سم و کود به طرز وحشتناکی بالا رفته‌ است؛ اما فکر نمی‌کنم فلفل‌های عرضه‌شده در شهر همگی مسموم باشند». حسام هر کیلو فلفل دلمه را 10 هزار تومان نرخ زده‌ است.

به گفته فعالان بازار نظارت بر میادین میوه‌ و تره‌بار شهرداری بیشتر است و به‌همین‌دلیل امکان اینکه فلفل‌ها در آنجا توزیع شده‌ باشند، کمتر است؛ اما غرفه‌داران آدرس بازارهای دیگری را به‌عنوان نقاط میوه کم‌کیفیت معرفی می‌کنند که بیشتر به مناطق جنوبی و حاشیه شهر می‌رسد. میدان میوه‌ و تره‌بار قزل‌قلعه یکی از این آدرس‌هاست. خبری از شلوغی و همهمه همیشگی در این بازار نیست.

بیشتربخوانید:محصولات کشاورزی ایرانی آلوده به سموم است؟

یکی از فروشندگان این بازار می‌گوید عرضه‌کننده میوه به میادین معمولا تغییری نمی‌کند و به‌همین‌دلیل «بعید است فلفل‌ها و پرتقا‌ل‌ها مسموم باشد». به گفته او «شاید با استاندارد دیگر کشورها نخواند؛ اما مشکلی برای بازار داخلی ندارند». او نقش سم‌ و کود را «انکارنشدنی» می‌داند و می‌گوید: «مسلما وقتی هزینه کشاورزی بالا برود و نتوان میوه را با قیمت درست فروخت، کیفیت پایین می‌آید. یا قیمت پایین یا کیفیت. شرایط به‌ گونه‌ای است که باید یکی را انتخاب کرد». این فروشنده هم کاهش تمایل مردم به خرید فلفل دلمه‌ای را تأیید می‌کند و می‌گوید خودش هم از فلفل دلمه‌ها استفاده می‌کند. در میادین میوه‌ و‌ تره‌بار هر کیلو فلفل دلمه نزدیک به هفت هزار تومان فروخته می‌شود.

مردم چه می‌گویند؟

زنی مسن است با دو پلاستیک سیب و کاهو. او درباره میوه‌های برگشت‌خورده می‌گوید: «دیگر نمی‌خرم مادر. الان هم اگر سیب یا هر میوه دیگری بخرم حتما پوستش را می‌کنم؛ چون می‌گویند پوستش ضر دارد». این زن مسن «کاهو را جایگزین فلفل دلمه در سالاد» کرده‌ است. مشتری دیگر به محض اینکه حرف زن مسن تمام می‌شود، می‌گوید: «نه سیب‌زمینی می‌توانیم بخریم نه فلفل نه میوه. نمی‌دانیم چه بخوریم.

سیب‌زمینی را که نمی‌توان خرید؛ اما فلفل را چرا. من هم دیگر فلفل نمی‌خرم». دقیقا صحبتی که میوه‌فروش‌ها هم تأیید می‌کنند. مرد و زنی هم معتقدند فلفل‌های برگشت‌خورده در بازارهای داخلی توزیع شده‌است و «به همین دلیل جرئت نمی‌کنم خرید کنم. مخصوصا الان که هنوز کرونا هست و نمی‌توان هر چیزی را خرید؛ اما میوه را نمی‌توان نخرید. به‌هر‌حال باید میوه خورد». گفت‌وگوی ما با 10 خریدار در میوه‌فروشی‌های مرکز شهر نشان می‌دهد هر 10 نفر خرید فلفل دلمه را متوقف کرده‌اند و «تنها میوه می‌خرند. آن‌هم مجبوریم».

شاهپور علایی‌مقدم، رئیس سازمان حفظ نباتات کشور، به‌تازگی در مصاحبه‌ای درباره دلایل این اتفاق گفته است: روسیه نامه‌ای فرستاد که چهار سم آفت و علف‌کشی که در کشور ما بین باغداران و کشاورزان استفاده می‌شود، در آنجا ثبت نشده است و این دلیل برگشت‌خوردن فلفل‌های صادراتی بوده و هیچ‌گونه باقی‌مانده سمی وجود نداشته است. به گفته او این سموم در اتحادیه اروپا هم استفاده می‌شود، برای اینکه ماده مؤثره خوبی دارد و «هزینه‌های تولید را پایین می‌آورد و به‌جای اینکه کشاورز سه بار برای کنترل بیماری سم‌پاشی کند، یک بار سم‌پاشی می‌کند».

رئیس سازمان حفظ نباتات کشور گفته: چهار بار وبینار با مقامات روسی برگزار کردیم و مسائل را توضیح دادیم و هیئتی هم برای مذاکره به این کشور رفت و قرار است یک هیئت روسیه هم به ایران بیاید تا از گلخانه‌ها نمونه‌برداری کند که با اطمینان کامل صادرات انجام شود. ماجرای فلفل دلمه‌ای‌های مسموم و برگشت‌خوردن‌ آنها از مرز و توزیع در بازارهای داخلی، چند روزی سرخط سایت‌های خبری بود. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد کاهش ملموسی در تقاضای این صیفی اتفاق افتاده؛ اما هیچ‌کدام از فعالان معتقد نیستند فلفل‌های بازار «مسموم است».