تاریخچه خصوصی سازی فوتبال در ایران

اقتصاد۲۴- «سرخابی‌ها نزد سازمان بورس ثبت شدند»؛ این مهم‌ترین و جدی‌ترین اقدام در زمینه واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در دو دهه گذشته، البته پس از برگزاری چهار مزایده ناکام است.

بر این اساس باید گفت، خصوصی سازی باشگاه‌های ورزشی در ایران داستانی کهنه و البته تکراری است. نخستین اجازه و چراغ سبز رسمی برای واگذاری دو تیم استقلال و پرسپولیس را می‌توان در مصوبه شماره ۷۵۹۵۱/ ت ۳۲۵۳۵ ه مورخ ۲۴/ ۱۲/ ۱۳۸۳ هیات‌وزیران دید؛ مصوبه‌ای که مطابق آن دولت مجاز شد ۱۰۰‌درصد سهام شرکت فرهنگی ورزشی پیروزی (پرسپولیس) را به روش مزایده واگذار کند. این در حالی است که هیات‌وزیران در ۱۰ مرداد ۱۳۸۴ اعلام کرد سازمان خصوصی سازی مکلف است در واگذاری سهام دولت در شرکت فرهنگی ورزشی پیروزی (پرسپولیس) معادل ۲۰‌درصد سهام شرکت یادشده را بر اساس قیمت و شرایطی که به برنده مزایده بلوک سهام در مرحله اول واگذاری واگذار خواهد شد، با نظارت سازمان تربیت‌بدنی به هواداران باشگاه پیروزی (پرسپولیس) و عموم مردم واگذار کند.

با این حال طی سال‌های متمادی نام این باشگاه‌ها تنها در لیست واگذاری‌ها تکرار می‌شد تا اینکه هیات واگذاری سوم اردیبهشت سال ۱۳۹۰ با عرضه ۱۰۰‌درصد سهام باشگاه راه‌آهن از طریق فرابورس با آغاز واگذاری باشگاه‌های فوتبال در کشور موافقت کرد؛ مصوبه‌ای که به سازمان خصوصی‌سازی اجازه می‌داد موسسه فرهنگی ورزشی راه‌آهن را به‌عنوان صف‌شکن خصوصی‌سازی فوتبال در ایران به بخش خصوصی واگذار کند. سرانجام در ۱۹ تیرماه همان سال، با عرضه ۱۰۰‌درصد سهام این باشگاه در فرابورس به ارزش ۴۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال، نخستین باشگاه ورزشی از طریق فرابورس واگذار شد؛ تجربه‌ای که متاسفانه به انحلال این باشگاه منجر شد!

پس از آنکه در بودجه سال ۱۳۹۰، نام دو باشگاه استقلال و پرسپولیس برای چندمین سال پیاپی در فهرست شرکت‌های مشمول واگذاری قرار گرفت، اوایل آن سال جلساتی با حضور سرپرستان این دو باشگاه برای ارزش‌گذاری برند سرخابی‌های پایتخت در سازمان خصوصی‌سازی برگزار شد و در نتیجه آن، معاون وقت این سازمان چهارم مردادماه سال ۱۳۹۰، قیمت پیشنهادی واگذاری سرخابی‌ها را به ترتیب ۴۵ و ۴۲ میلیارد تومان اعلام کرد تا امیدواری اهالی ورزش بعد از واگذاری سهام باشگاه راه‌آهن، در خصوص واگذاری سهام این دو باشگاه به بخش خصوصی نیز افزایش یابد و شاید این‌بار سهام سرخابی‌های پایتخت در نیمه نخست سال ۱۳۹۰ به بخش خصوصی واگذار شود که این رویا هم تحقق نیافت.

با تمام فراز و نشیب‌ها در زمستان سال ۱۳۹۳ با نظر هیات واگذاری و تصویب قیمت پایه و شرایط واگذاری این دو تیم بر اساس ارزش‌گذاری برند آنها، خصوصی‌سازی سرخابی‌ها دوباره کلید خورد؛ اما متقاضیان در روز‌های ۲۷ بهمن و ۱۹ اسفند آن سال به شرکت در مزایده و خرید آن‌ها اقبالی نشان ندادند تا واگذاری این دو باشگاه پرحاشیه و پرطرفدار وطنی در سال ۱۳۹۴ دنبال شود. در ۹ و ۲۹ اردیبهشت این سال نیز دو مزایده برای واگذاری سرخابی‌ها برگزار شد که نتیجه‌ای در بر نداشت.

سرانجام در نیمه دوم همان سال انتشار خبر مصوبه هیات‌وزیران در خصوص خروج استقلال و پرسپولیس از لیست واگذاری‌ها تایید شد و سرخابی‌ها طی مصوبه‌ای مجتمع فرهنگی نامیده شدند؛ این اتفاق یعنی «حذف رسمی استقلال و پرسپولیس از لیگ واگذاری‌های دولت»!

این پایان کار خصوصی سازی باشگاه‌های ورزشی در کشور نبود و یک‌بار دیگر در اواخر پاییز سال ۱۳۹۷ وزیر ورزش و جوانان اعلام کرد که دولت قصد دارد این دو باشگاه را تا پایان این سال به بخش خصوصی واگذار کند. در پی این اتفاق نیز نمایندگان مجلس در جریان بررسی بودجه سال ۱۳۹۸، وزارت ورزش و جوانان را مکلف کردند حداکثر تا پایان شهریورماه، شرایط پذیرش سرخابی‌ها را در بازار پایه فرابورس فراهم کند.

در مجموع شهریور سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ هم به پایان رسید و خبری از واگذاری استقلال و پرسپولیس نشد. البته با پایان یافتن دوره دوازدهم ریاست‌جمهوری در حالی وعده و وعید‌ها نیز در مورد واگذاری این دو باشگاه فروکش کرد که این اتفاق پایان داستان خصوصی سازی سرخابی‌ها نبود.

بر این اساس سید حمید سجادی، وزیر تازه‌نفس دولت سیزدهم، پس از گرفتن رای اعتماد از مجلس در این خصوص گفت: «مقدمات کار در دوره مدیریت قبلی وزارت ورزش طی شده است و در حال حاضر این دو باشگاه آماده واگذاری هستند. پاس گل را به ما داده اند و ما فقط باید گل بزنیم.»

بیشتربخوانید:عرضه اولیه سهام پرسپولیس قطعی شد

این روز‌ها هم موضوع خصوصی سازی این دو باشگاه بیش از هر زمان دیگر دنبال می‌شود؛ تا جایی که حتی سرخابی‌ها به ترتیب ۳۲۰۰ و ۲۸۰۰ میلیارد تومان ارزش‌گذاری و به‌تازگی نزد سازمان بورس ثبت شده اند. بر این اساس باید منتظر ماند و دید این بار قصه خصوصی سازی استقلال و پرسپولیس به صفحه پایان خود می‌رسد یا اینکه هنوز این قصه سر دراز دارد...!

مهدی حاجی‏‏‌وند، نویسنده کتاب خصوصی‏‏‌سازی فوتبال