پیشنهادی به رئیسی برای نجات برجام از گروگان گیری پوتین

اول - سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه در تماس تلفنی با همتای ایرانی، جملاتی گفته است که نشان می دهد درخواست تضمین لاوروف از امریکا صحیح بوده و به قول سفیر روسیه در تهران، "سوء تفاهم" نبوده است. او در تماس با امیرعبداللهیان گفته است: " احیای برجام  باید بدون تبعیض قائل شدن، به تمامی طرفین حقوق برابر در رابطه با پیشرفت بی دردسر همکاری‌ در تمامی زمینه‌ها را مهیا کند".  یعنی همه کشورهای ۵+۱ باید بتوانند بدون تحریم و مانع با ایران همکاری داشته باشند.

قبل از این لاوروف گفته بود امریکا باید به روسیه تضمین دهد که بعد از بازگشت برجام، آمریکا نباید ارتباطات و همکاری های روسیه - ایران را تحریم کند. وزیر خارجه امریکا هم این تقاضا را رد کرد و گفت که این تقاضای مسکو، "بی ربط" است.

دوم - تا اینجا مشخص شده در پی جنگ روسیه علیه اوکراین و ایجاد تنش شدید و بی سابقه میان روسیه و غرب، مسکو می خواهد در ماجرای برجام، انتقام بگیرد. به همین دلیل با طرح موضوعاتی، مانع از احیای این توافق می شود. مذاکرات احیای برجام به نقطه ای برای انتقام گیری روسیه از اروپا و امریکا تبدیل شده است.

امریکا - اروپا به دلیل جنگ اوکراین، علیه روسیه تحریم های حداکثری اقتصادی - سیاسی اعمال می کنند و حتی از طریق کمک نظامی تاثیرگذار به اوکراین، وارد تقابل غیرنظامی با مسکو شده اند. روسیه هم قصد دارد جواب دهد و در سایر حوزه ها، آمریکا و اروپا را به چالش بکشد.

بیشتر بخوانید: پوتین و بحران مشروعیت

سوم - در صورت احیای برجام، نفت ایران دوباره به بازارهای جهانی باز می گردد. علاوه بر این، امکان رفع تحریم از تولید و صادرات گاز ایران هم فراهم می شود. این دو اتفاق، در شرایط فعلی، به ضرر روسیه و به سود ایران و امریکا - اروپاست.

به جز نفت و گاز روسیه، غرب تقریبا اکثر دیگر حوزه ها را تحریم کرده است. نفت و گاز روسیه فعلا قابل تحریم نیست. چرا؟ چون غرب برای نفت و گاز روسیه جایگزینی ندارد.  همین گمانه زنی ها نیز قیمت نفت را به ۱۳۰ دلار رسانده است.

امریکا و اروپا برای جایگزینی نفت و گاز روسیه فعالیت گسترده ای را در سراسر جهان شروع کرده اند که از جمله می توان به رایزنی با قطر و الجزایر اشاره کرد.

از جمله اینکه دولت امریکا هیاتی را برای گفتگو با دولت ونزوئلا اعزام کرده است. این هیات به دنبال طرح رفع تحریم ونزوئلا برای بازگشت نفت این کشور به بازارهای جهانی با هدف جایگزینی نفت روسیه است.

به نظر می رسد امریکا در چرخش تاکتیکی به دنبال کمک گرفتن از دشمن کوچک خود (ونزوئلا) برای ضربه به دشمن بزرگ (روسیه) است. تکرار این حرکت درباره ایران هم ممکن است و می تواند فرصت کم نظیری برای ایران بسازد. نشانه هایی از تماس ها و تلاش های امریکا در این حوزه شنیده می شود.

چهارم - نفت و گاز ایران به دلیل تحریم، از بازارهای جهانی خارج شده اند یا رشد آنها متوقف شده است. ایران می تواند از این فرصت طلایی استفاده کند و دوباره نفت و گاز خود را روانه بازارهای جهانی کند.

غرب به دنبال جایگزین برای نفت و گاز روسیه است تا بتواند این دو را هم تحریم کند یا اتکا به آنها را کاهش دهد. این پنجره ای است که برای افزایش تولید و صادرات نفت و گاز ایران باز شده. آن را غنیمت بدانیم و استفاده کنیم.

به دولت رئیسی پیشنهاد می شود در صورت ادامه مانع سازی روسیه در روند احیای برجام، ایران به صورت مستقیم و شفاف و صریح وارد مذاکره با امریکا شده و احیای برجام از طریق توافق دو طرفه عملی شود.

یا از طریق توافق دوجانبه و موازی با آمریکا، تحریم های مخالف برجام، برداشته شود و در مقابل، ایران به محدودیت های هسته ای برجامی بازگردد بدون اینکه اعلام احیای برجام در قالب ۱+۵ رسما نیاز باشد.

در این چارچوب تولید نفت ایران می تواند دوباره افزایش یابد و به بازارهای جهانی بازگردد. علاوه بر این، از طریق خط لوله ترکیه، امکان افزایش تولید و صادرات گاز ایران به اروپا نیز در آینده نزدیک امکان پذیر می شود.

در این صورت، نفت و گاز ایران با استفاده از فرصت تحریم نفت و گاز روسیه، دوباره راهی بازارهای جهانی خواهند شد. البته به شرطی که ایران مسیر همکاری یا حداقل عدم تقابل با غرب را انتخاب کند و از این شرایط طلایی برای کسب منافع بیشتر و تقویت ایجاد و تقویت ارتباطات اقتصادی با غرب بهره ببرد.

پنجم - تلاش غرب برای جایگزینی نفت و گاز روسیه و سپس تحریم مسکو در این دو حوزه، فرصت بی نظیری را برای رفع تحریم های نفت و گاز ایران ممکن ساخته است. 

در شرایط فعلی که نفت دوباره به قیمت رویایی بیش از ۱۰۰ دلار رسیده، از این فرصت می توان برای رفع تحریم ها و کسب درآمدهای نفت و گاز بیشتر استفاده کرد. شاید هیچ گاه دوباره در آینده چنین قیمت هایی با نفت همراه نباشد.