سردرگمی دولت پس از حذف ارز ترجیحی

اقتصاد۲۴- تکانه‌های تورمی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هر روز بیشتر می‌شود و قیمت همه کالا‌ها سیر صعودی پیدا کرده‌است. با توجه به اینکه کالا‌ها در ایران با یکدیگر مرتبط هستند اگر کالای اساسی با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گران شود، این افزایش قیمت به سایر کالا‌ها نیز سرایت خواهد کرد.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رییس سابق کمیسیون امنیت ملی در توییتی که دو روز قبل منتشر کرده در واکنش به این گرانی‌ها نوشته است: علت گرانی‌های بی‌سابقه اخیر، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از سوی دولت و مجلس است و این کار حداقل ۵۰۰ هزار میلیارد تومان به حساب دولت واریز می‌کند، پولی که حق بی‌واسطه ملت است و باید از گزند بودجه‌خواران مصون بماند و صرف حمایت از خانوار‌ها شود. سوال اینجاست که آیا دولت برنامه‌ای برای ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی که از محل حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به دست می‌آید، دارد یا خیر؟ اگر دارد چرا اعلام نمی‌کند چه برنامه حمایتی برای جلوگیری از آسیب‌پذیری بیشتر به سبد خانوار وجود دارد؟

افزایش قیمت‌ها از کنترل خارج شده است

وحید شقاقی‌شهری، رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در واکنش به گرانی‌های اخیر بر این باور است که ریشه این گرانی‌ها تنها مربوط به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نیست و عوامل متعددی دست به دست هم داده‌اند که این اتفاق رخ داده و از ابتدای سال ۱۴۰۱ موج گرانی‌ها آغاز شده است.
این کارشناس اقتصادی در ادامه با بیان اینکه افزایش قیمت‌ها از کنترل خارج شده است به «اعتماد» گفت: یکی از مهم‌ترین عوامل این گرانی‌ها می‌تواند طولانی شدن بحث برجام و لوث شدن آن و عدم اطمینان از آینده این مذاکرات باشد. شقاقی‌شهری افزود: البته تشدید ناترازی بانک‌ها و افزایش اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و افزایش مانده ریپو به بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
اضافه برداشت بانک‌ها نیز از بانک مرکزی بیشتر از قبل شده است و ما شاهد خلق نقدینگی پرشتاب از سوی نظام بانکی هستیم و عامل دیگر اینکه در بدترین زمان تصمیم‌گیری برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی اتخاذ شد که سیاستی درست در بدترین زمان ممکن بود.

بیشتر بخوانید: متولیان غذا در فهرست شرکت‌های زیان‌ده دولتی و ابربدهکاران بانکی

این اقتصاددان با اشاره به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای ۷ قلم کالای اساسی گفت: هر کدام از این کالا‌ها نیازمند یک برنامه دقیق برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بودند، اما شواهد و بررسی‌ها نشان می‌دهد که هنوز برنامه جایگزینی برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای دارو، دانه‌های روغنی و گندم و ... مشخص نشده است و ما نمی‌دانیم که حمایت دولت از خانوار‌ها پس از حذف این ارز چیست؟
شقاقی‌شهری خاطرنشان کرد: هر چند در ابتدا قرار بر این شد که این حذف به صورت تدریجی انجام شود و به گندم و دارو فعلا سرایت نکند، اما در بدترین زمان تورمی این سیاست درست، اجرایی شد که باعث یک شوک تورمی در اقتصاد ایران می‌شود.

قدرت خرید مردم کم و پس‌انداز‌ها تمام شد

این اقتصاددان با بیان اینکه برای اولین‌بار در اقتصاد ایران ۵ سال پی در پی تورم‌های بسیار بالایی را تجربه کردیم، افزود: در یکصد سال گذشته در هیچ دوره‌ای ۵ سال پی در پی تورم بسیار بالا نداشتیم، اما از سال ۱۳۹۷ این تورم در ایران رخ داده که بالای ۳۰ درصد بوده است و باعث شده قدرت خرید مردم کم شده و پس‌انداز خانوار‌ها تمام شود و تحمل فشار‌های بیشتر را هم نداشته باشند.
شقاقی‌شهری تصریح کرد: دولت در کنار این مسائل، بخشنامه‌ها و اقتصاد دستوری را هم که ملتهب‌کننده بازار است در دستور کار قرار داده به عنوان مثال بخشنامه حقوق‌های گمرکی برای واردات برخی از اقلام و بخشنامه افزایش عوارض صادراتی و دیگر سیاست‌های غلط اقتصادی که در پیش گرفته باعث این گرانی‌ها شده است. این اقتصاددان با بیان اینکه در اواخر سال گذشته تورم سال ۱۴۰۱ را بین ۲۵ تا ۳۰ درصد پیش‌بینی می‌کردم، گفت: با این اتفاقاتی که پشت سر هم رخ داده و سیاست‌های غلط دولت این پیش‌بینی را اصلاح می‌کنم، چراکه به نظر می‌رسد تورم امسال نیز به بیش از ۴۰ درصد برسد ضمن آنکه قیمت دلار نیز از ۲۵ هزار تومان ابتدای سال به ۲۸ هزار تومان رسیده و شاهد آنیم که موتور انتظارات تورمی و رشد نقدینگی مجدد روشن شده و سیاست‌های ملتهب و بخشنامه‌های شبانه با روند اقتصاد دستوری مجدد در پیش گرفته شده است، در کنار همه این مسائل بین‌المللی و داخلی باعث شده تا شرایط مساعدی را در بخش قیمت کالا‌ها و خدمات شاهد نباشیم.

شوک‌های تورمی بیشتری در پیش است

او با بیان اینکه نگران آنم که کار از دست تیم اقتصادی دولت خارج شود، افزود: متاسفانه شاید شوک‌های تورمی بیشتری را شاهد شویم، چراکه در ماه گذشته میزان تورم ماهانه حدود ۳.۵ درصد شد که عدد بالایی است و نگران آنم که این اعداد به صورت شتابان پیش رود و میزان تورم به بیش از ۴۵ و ۵۰ درصد برسد که شرایط را پیچیده می‌کند و لذا دولت باید به صورت هوشمندانه سیاست‌های خود را پیگیری کند و واقعیت آن است که در این شرایط زمان مناسبی برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نبود.
شقاقی‌شهری در ادامه گفت: بهتر آن بود که یا این سیاست را زودتر آغاز کنند یا به صورت تدریجی پیش روند یا برنامه‌های جایگزین را مشخص می‌کردند.
او افزود: در صورتی که امسال ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف نمی‌شد باید حدود ۲۰ میلیارد دلار یا کمی بیشتر ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده می‌دادند و اگر تفاوت آن را با ارز سامانه نیما در نظر بگیریم یک مابه‌التفاوت ۲۲ هزار تومانی می‌شود که در مجموع حدود ۵۰۰ همت منابعی است که از این محل دولت کسب می‌کـند و باید با این مقدار یک برنامه جایگزین برای هر کدام از این اقلام داشته باشند.

گرانی‌ها به همه اقلام سرایت می‌کند

شقاقی‌شهری گفت: البته موضوع افزایش قیمت تنها مربوط به این ۷ قلم کالا نمی‌شود و زمانی که از یک کالایی تورم قیمتی آغاز می‌شود، این رشد به سایر کالا‌ها تسری پیدا می‌کند که باعث یک موج تورمی در کشور می‌شود و زمانی که گندم و کنجاله در کشور گران می‌شود این موج تورمی به سایر کالا‌ها هم سرایت می‌کند و لذا مسوولان باید یک برنامه‌ریزی هوشمند را داشته باشند.
او افزود: برخی از این گرانی‌ها به دلیل سیاست‌های اشتباه دولت و برخی دیگر ناخواسته بوده که به تورم وارداتی و جهانی برمی‌گردد که ارتباطی به عملکرد داخل کشور ندارد، اما در کل مجموعی از عوامل باعث این تورم در کشور شده است و طی ۲۰ سال گذشته به این اندازه نگران وضعیت کشور نبوده‌ام هم از نظر رشد تورم و هم از نظر رکود و دیگر ابرچالش‌هایی که کشور را با خود درگیر
کرده است.

منبع: روزنامه اعتماد