جام جهانی قطر و فرصت‌های پارادیپلماتیک ایران

اقتصاد۲۴- کمتر کسی را می‌توان یافت که بر این عقیده باشد اکنون عرصه مناسبات روابط بین الملل تنها تحت چارچوب صرف دولت‌ها هستند بلکه اعتقاد بر این است که امروزه هر حرکت جمعی و یا فردی می‌تواند در راستای تحقق منافع ملی یک کشور عمل کند و اجرایی شود. به همین دلیل است که روز به روز بر ترویج و نشر بیشتر پارادیپلماسی و کنشگران پارادیپلماتیک در عرصه سیاست خارجی کشور‌ها تاکید می‌شود.
مسابقات قهرمانی جام جهانی فوتبال به عنوان یکی از پربیننده‌ترین فعالیت‌های انسانی، رقابتی ناب و فرهنگی ورزشی را بین کشور‌ها به راه می‌اندازد، احساساتی را که تقریبا هر رگه‌هایی از هر فرهنگ و تمدن و ملیت را که می‌شناسیم را در بر می‌گیرد و تحریک ملی گرایی و همچنین حس تعلق به هویتی خاص را در عرصه جهانی منجر می‌شود. ما در طول سال‌ها شاهد بوده‌ایم که چگونه این مسابقات چهار ساله حتی خود را خارج از زمین فوتبال نشان داده است: از نظر هویتی و فرهنگی هر فرد جانبدار تیم مورد علاقه خود است که بی تردید غریب به نود درصد در دور اول تیم ملی کشور و سرزمین خویش را از خون و جان خود می‌پندارند.

در عرصه اقتصادی شرکت‌ها به شدت برای به دست آوردن مکان‌های تبلیغاتی برتر برای به حداکثر رساندن فروش خود رقابت می‌کنند. کشور‌های میزبان به هجوم توریستی می‌پردازند و میلیارد‌ها دلار سرمایه گذاری می‌کنند تا چهره بهتری از خود به سیل عظمی توریست‌های جام جهانی نشان دهند.

بیشتر بخوانید: میزبانی در جام جهانی قطر؛ از رویا تا واقعیت/ مدیریت مناطق آزاد کیش وعده می‌دهد، رقبای منطقه‌ای می‌تازند

آنچه مهم است اینکه دولت‌ها به تنهایی و بدون عمل ورزی برخی از کنشگران به خصوص کنشگران غیر دولتی اقتصادی و فرهنگی نمی‌توانند از عهده همه مخارج و هزینه‌های این رقابت بسیار بزرگ فرهنگی در عرصه جهان برآیند. به همین دلیل معتقدیم جام جهانی با در اختیار قرار دادن برخی از موقعیت‌ها در یک جمعیتی از جهان که هرکدام در گوشه کنار جهان هستند و در سرزمین‌های متفاوت، فرصتی ناب برای کنشگران غیر دولتی بوجود می‌آورد.
در گام نخست آنچه به چشم می‌آید در ظاهر فعالیت اقتصادی سازمان‌های مردم نهاد و شرکت‌های غیر دولتی است که از این فرصت برای معرفی خود به سرتاسر جهان استفاده می‌کنند و به فروش محصولات خود می‌پردازند؛ لذا با جذب مخاطب به افزایش صادرات و واردات بیشتری برای کشور خود منجر می‌شود. از طرفی هم ممکن است برخی شرکت‌ها به جذب سرمایه گذار و آوردن سرمایه‌های زیادی به کشور خود اقدام کنند. در مرتبه دوم تاثیرات نرمی است که توسط اقدامات فرهنگی و هویتی در این موقعیت زمانی و مکانی اتفاق می‌افتد بدین صورت که راه‌های مختلفی برای معرفی و نشر فرهنگ و هویت خود به خاطبان جهانی وجود دارد، اما در عرصه جام جهانی به دلیل حضور هزاران هزار مخاطب از سراسر جهان لذا همه قومیت‌ها و اقوام متنوع در کره زمین در یک مرکزی تقریبا فرهنگی جمع شده اند که این فرصتی طلایی برای معرفی فرهنگ و هویت یک کشور و ملت است.

برای مثال برخی نمایشگاه‌های هنر‌های دستی، برخی اجرای موسیقی‌های سنتی، برخی غذا‌های سنتی، فروش لباس‌های سنتی، فیلم‌های سینمایی ساخت یک کشور و یا ساخت مستندات فرهنگی مشترک در کشوری که میزبان هست همه و همه موقیعت بسیار مناسبی برای دولت‌ها و ملت هاست تا از این فرصت در راستای اهداف متکثر خویش استفاده لازم را ببرند.

اکنون که قرار است جام جهانی آتی در کشور قطر برگذار شود و به دلیل آغاز دور متفاوتی از روابط میان ایران و قطر که رو به بهبودی است و تلاش بیشتر بر بهبود روابط است، جا دارد از این فرصت پیش آمده به خوبی برای دو هدف اقتصادی و فرهنگی استفاده شود که منوط به برخی رایزنی‌های دولتی و غیر دولتی برای در اختیار قرار دادن این فرصت به کنشگران مختلف ایرانی است تا به فعالیت‌های پارادیپلماتیک خود جامه عمل بپوشانند. برای مثال عرضه کالا‌های ایرانی در دوره جام جهانی در قطر و ایجاد نمایشگاه‌های تجاری در قطر گزینه بسیار خوبی برای تقویت فعالیت اقتصادی از طریق معرفی محصولات خود به مردمان حاضر در جام جهانی است. دومین هدف می‌تواند به صورت بسیار متبحرانه برای استفاده از برخی ایده‌های فرهنگی توسط برخی کنشگران پارادیپلماتیک باشد تا بتوان از این فرصت برای معرفی فرهنگ ایرانی اسلامی و حتی مقابله با برخی تخریب‌های فرهنگی علیه جمهوری اسلامی ایران عمل کرد. بدین صورت که برخی موسیقی‌های سنتی، پخش کتاب‌های فرهنگی و مذهبی، عرضه صنایع دستی و یا ساخت فیلم مشترک و پخش آن در سینما‌های قطر و ... پرداخت؛ بنابراین به نظر می‌رسد قطر در جام جهانی آتی دریچه جدیدی برای ایران محسوب می‌شود به شرطی که بسیار متبحرانه از فراسوی این فرصت‌ها استفاده کرد و در کنار ارگان‌های دولتی با به کار گرفتن کنشگران غیردولتی در قالب کنشگران پارادیپلماسی گونه به افزایش روابط اقتصادی و ترویج و نشر چهره واقعی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی پرداخت.

منبع: دیپلماسی ایرانی