لاوروف در تهران به دنبال چیست؟

اقتصاد۲۴- سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه دیروز چهارشنبه به منظور دیدار با وزیر امور خارجه کشورمان به تهران سفر کرد. به گفته خبرگزاری ایرنا، وی قرار است امروز با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در تهران و در محل وزارت امور خارجه دیدار و گفت گفت‌وگو کند. یک روز مانده به این سفر ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه گفته بود «سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه از ۲۲ تا ۲۳ ژوئن[۱ تا ۲ تیر] سفری به تهران خواهد داشت تا درباره توافق هسته‌ای و موضوع اوکراین با مقامات ایران رایزنی کند.» زاخارووا در یک کنفرانس خبری بیان کرده بود: «لاوروف از ۲۲ تا ۲۳ ژوئن، به دعوت وزیر امور خارجه ایران سفری کاری به تهران خواهد داشت. انتظار می‌‎رود به تبادل نظر درباره برخی مسائل بین‌المللی از جمله وضعیت برجام ادامه دهند.» او همچنین گفته است که وزیر امور خارجه روسیه در تهران درباره وضعیت اوکراین، سوریه، یمن و افغانستان، همچنین همکاری اقتصادی میان دو کشور گفت‌وگو کند. پیش از این نیز سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرده بود که سفر وزیر خارجه روسیه درخصوص روابط دوجانبه و افزایش همکاری در منطقه قفقاز و اوراسیا رایزنی خواهد کرد.

 مقابله با تهدید مشترک

روزنامه العربی الجدید نیز در گزارشی اعلام کرد که یکی از اهداف سفر لاوروف به ایران افزایش همکاری‌ تهران و مسکو برای «مقابله با تحریم‌های امریکا» است و مسئولان دو کشور سفرهای متقابل علنی و غیرعلنی زیادی در مرحله اخیر داشته‌اند. به گفته این رسانه عربی برخی منابع ایرانی در گفت‌وگو با العربی الجدید اعلام کردند که سرگئی لاوروف با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود و ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران و مسئولان دیگر دیدار خواهد کرد.

این منابع که خواستار عدم فاش شدن نامشان شده‌اند، تأکید کردند: لاوروف در سفرش به تهران درخصوص روابط دوجانبه و همکاری مشترک در پرونده‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و در رأس آنها تحولات توافق هسته‌ای و اوضاع سوریه رایزنی و تبادل نظر می‌کند. این منابع افزودند: پرونده مهم دیگری که در این سفر مورد مناقشه قرار می‌گیرد افزایش همکاری ایران و روسیه در مقابله با تحریم‌های امریکا است و در ماه‌های اخیر مسئولان روسی سفرهای علنی و غیرعلنی به ایران داشته‌اند تا از تجربه ایران در مقابله با تحریم‌ها استفاده کنند. این منابع خاطرنشان کردند: مسئولان ایرانی نیز سفرهایی به روسیه داشتند، زیرا در مرحله اخیر همکاری دو کشور در راستای مقابله مشترک با تحریم‌های امریکایی و غربی افزایش یافته است.

ابعاد اهمیت سفر لاوروف

این سفر اولین سفر سرگئی لاوروف به ایران بعد از روی کار آمدن آیت‌الله رئیسی به عنوان رئیس جمهور ایران است. این درحالی است که آخرین سفر لاوروف به تهران به بیش از یک سال قبل بازمی‌گردد که با همتای خود در آن زمان دیدار و رایزنی کرد. در تفاوت این سفر وزیر خارجه روسیه به تهران با سفرهای قبلی می‌توان به تحولات منطقه‌ای و جهانی اشاره کرد که موضوعات متفاوتی را در دستور کار همکاری‌های دو کشور گذاشته است. جنگ اوکراین اکنون بر بسیاری از معادلات جهانی سایه انداخته است، به گونه ای که افزایش قیمت‌ها از قیمت انرژی، غلات و مواد خوراکی در سراسر جهان از آثار پیرامونی آن به شمار می‌رود. همچنین ناتوانی و ضعف دولت جو بایدن در ارتباط با تصمیم‌گیری جهت عبور از سیاست شکست خورده کارزار فشار حداکثری علیه ایران منجر به وقفه طولانی مدت در مذاکرات مربوط به رفع تحریم‌ها شده است.

از همین رو می‌توان گفت تحریم‌های غرب علیه ایران و روسیه فصل جدیدی از همکاری‌های دو کشور را شکل داده است، به گونه‌ای که «سی ان ان» چندی قبل در گزارشی به طور خاص به این مسأله اشاره کرده که روس‌ها احتمالاً در بحث فرار از تحریم‌ها و دور زدن آن‌ها، تا حد زیادی از تجارب ایران که بیش از چهار دهه است با انواع و اقسام تحریم‌های غرب رو به رو بوده، خواهند آموخت و تاکتیک‌های ایران در این زمینه را با هدف کاستن از هزینه‌ها و خسارت‌های تحریم علیه خود، عملیاتی خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: تحریکات آمریکا و ناتو عامل درگیری‌ها در اوکراین بوده؛ باید نسبت به گسترش نفوذ ناتو، فعال بود

این وضعیت حتی منجر به آن شد که در بحبوحه وضعِ محدودیت‌های گسترده هوایی از سوی روسیه و غرب علیه یکدیگر در ماه‌های گذشته، وزیر حمل و نقل روسیه- ویتالی ساوِلیف» بگوید که «کشورش به طور دقیق، رویه‌های ایران و نمونه این کشور در بحث دور زدن تحریم‌ها را دنبال کرده و مطالعه می‌کند تا از این طریق بتواند با تحریم‌های گسترده‌ای که روسیه و اقتصاد این کشور را هدف قرار داده‌اند، مقابله جدی کند.
ایران سال‌هاست که با سیاست‌های ضد تحریم خود در عرصه‌های مختلف توانسته اقتصادش را سر پا نگه دارد و نیازهایش را تأمین کند.»

سفر رئیس‌ جمهور به مسکو؛ نقطه عطف روابط

 همکاری‌های ایران و روسیه پیش از شروع جنگ و در زمان مذاکرات وین نیز در دستور کار دولت سیزدهم بوده است. جزئیات سفر آیت‌الله رئیسی به مسکو و دیدار با پوتین در کاخ کرملین که قبل از تحولات جدید بین‌المللی رخ داد این مهم را اثبات می‌کند، سفری که منجر به آن شد تا وزارت خارجه روسیه اعلام کند تهران و مسکو در حال کار و تلاش برای ایجاد یک مکانیزم برای محافظت از مبادلات تجاری و مالی از خطر تحریم‌ها هستند. در جریان این سفر بود که توافقی درخصوص شبکه بانکی مشترک بین دو کشور صورت گرفت و قرار شد تجار ایرانی که با روسیه کار می‌کنند، بتوانند از شبکه بانکی مشترک بین ایران و روسیه استفاده کنند. همچنین تنها چند روز پس از این سفر اولین بخش از خط اعتباری برای نیروگاه سیریک توسط روسیه اختصاص داده شد تا قفل این مسأله که از سال ۱۳۹۵ روی زمین مانده بود شکسته شود.

افزایش بی سابقه همکاری‌های تجاری

افزایش سطح تعاملات تجاری از دیگر موضوعات مورد توافق بین دو کشور بود و تفاهم شد تا در گام اول تعاملات تجاری ایران و روسیه را به ۱۰ میلیارد دلار در سال افزایش دهند. ناگفته نماند که افزایش همکاری‌های تجاری دو کشور با شروع به کار دولت جدید بشدت مورد توجه واقع شده است، تا جایی که گمرک کشورمان خبر از افزایش  قابل توجه تعاملات تجاری دو کشور داده است. چند هفته قبل نیز معاون نخست‌وزیر روسیه خبر داد: «در بازار روسیه نیازهای متعددی وجود دارد که کالاهای ایرانی می‌توانند آن را تأمین کنند.» «الکساندر نواک» در نشست تجاری ایران و روسیه گفته بود در سال گذشته فرصت خوبی برای افزایش تجارت ایران و روسیه به وجود آمد، به‌طوری‌که حجم تبادلات تا ۸۱ درصد افزایش پیدا کرد و به چهار میلیارد دلار رسید و امسال نیز تا کنون تبادلات بین دو کشور تا ۱۰ درصد افزایش پیدا کرده است.

افزایش حجم تجاری دو کشور در ماه‌های اخیر باعث شد نماینده تجاری روسیه در ایران در مصاحبه با خبرگزاری روسی تاس این رقم را «بی‌سابقه» توصیف کند و از ظرفیت‌های بیشتر برای گسترش روابط تجاری دو کشور سخن بگوید. ژیگانشین گفته است که زمینه همکاری تجاری و اقتصاد دو کشور بسیار وسیع است و می‌تواند شامل نفت و گاز، حمل و نقل، ارتباطات، فناوری اطلاعات، فعالیت‌های علمی، اقدامات بشردوستانه، مواد غذایی و اقلام کشاورزی باشد.
به نظر می‌رسد تغییر گفتمان کشور در دولت جدید و همچنین تمرکز ویژه دولتمردان توانسته است شتاب ویژه‌ای در تعمیق و گسترش روابط تهران مسکو ایجاد کند.