تغییرات ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی چه تبعاتی دارد؟

اقتصاد۲۴- یک کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر این که تغییرات مرز‌های ژئوپلیتیکی مشکلات زیادی را در منطقه قفقاز جنوبی ایجاد می‌کند، گفت: از بین رفتن مرز ایران وارمنستان موضوع حساسی است و مسئولین ما به هیچ وجه این مساله را قبول نمی‌کنند.

حسن بهشتی‌پور در ارزیابی خود از تحولات اخیر قفقاز جنوبی و تاکید مسئولان کشورمان بر عدم تغییر مرز‌های ژئوپلیتیکی اظهار داشت: باید تحلیل درستی از وضعیت فعلی داشته باشیم که دچار افراط و تفریط نشویم و در نهایت بتوانیم تصمیم صحیحی اتخاذ کنیم. توافقی که میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در نوامبر ۲۰۲۰ با وساطت روسیه انجام شد دارای ۱۱ ماده است که مفاد این توافق آتش بس را مشخص می‌کند، این توافق تنها از ادامه جنگ جلوگیری کرد و برای این که طرفین به توافق برسند تنها کلیاتی را در متن توافق ذکر کردند، اما اگر وارد جزییات می‌شدند احتمالا اختلافات بیشتر می‌شد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: در بند دوم این توافق به مساله راه ارتباطی قره باغ به ارمنستان از دالان شوشا-لاچین اشاره دارد و در بند ۹ توافق نیز درباره دسترسی راه ارتباطی آذربایجان به نخجوان است. اما مشخص نکردند که این دسترسی از کجا به کجا می‌رود. آیا مساله حاکمیتی است یا صرفا استفاده از راه مواصلاتی ارمنستان وترانزیتی را مد نظر دارد. در واقع این جزییات در توافق نوامبر مشخص نشد.

بهشتی پور تصریح کرد:، اما آنچه به ایران مربوط می‌شود اینجاست که دولت آذربایجان توانست مناطق اشغالی خودش را آزاد کند و اکنون به این صرافت افتاده که جنوب ارمنستان و مرز مشترک ایران و ارمنستان را اشغال کند آن هم به بهانه این که دسترسی آذربایجان به نخجوان فراهم شود.

وی ادامه داد: رئیس جمهور آذربایجان رسما به نام منطقه مغری یا استان سیونیک ارمنستان ادعا‌های ارضی را مطرح کرده است و این منطقه از نظر تاریخی جزوی از آذربایجان بوده در حالی که اگر بحث تاریخی و ادعا‌های تاریخی باشد خیلی از مباحثات ژئوپلیتیکی بر هم می‌خورد، ما ۴۰ کیلومتر مرز متشرک ایران و ارمنستان داریم که در ۲۰۰ سال اخیر هم وجود داشته است.

این کارشناس مسائل اوراسیا همچنین بیان کرد: در واقع ما وارد موضوعات ادعا‌های تاریخی نمی‌شویم آنچه واقعیت دارد این است که مرز تاریخی بسیار مهم است و از طریق مرز ایران و ارمنستان دسترسی به جنوب و خلیج فارس فراهم می‌شود ضمن این که برای ایران مهم است که به قفقاز جنوبی و گرجستان دسترسی داشته باشد. کما این که طی این سال‌ها برای دسترسی آذربایجان به نخجوان کوچک‌ترین ممانعتی به عمل نیامده است.

وی اظهار داشت: این که دسترسی موجب از بین رفتن مرز ایران و ارمنستان شود موضوع حساسی است و مسئولین ما به هیچ وجه قبول نمی‌کنند، زیرا این اتفاق موجب اختلال در همکاری‌های میان ایران و ارمنستان می‌شود. از سوی دیگر سال‌های سال ترکیه به دنبال این بوده که از طریق ۱۰ کیلومتر مرز مشترک به نخجوان مسیری را در جهت دسترسی آذربایجان به نخجوان و سپس آسیای مرکزی و سین کیانگ چین ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: نگاهی به شرایط و پیشنهادات تازه در مذاکرات احیای برجام

بهشتی پور تاکید کرد: آنچه ترکیه دنبال می‌کند در تعارض با منافع ایران، ارمنستان و روسیه است همچنین با حاکمیت منافع ملی ارمنستان هم تعارض دارد اگر چنین مساله به وجود آید همان اشتباهی خواهد بود که در سال ۱۹۹۱ رخ داد و بخشی از خاک آذربایجان اشغال شد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با طرح این پرسش که ایران در چنین شرایطی باید چه کاری انجام دهد؟ گفت: همان طور که رهبری در جریان سفر اردوغان به تهران تاکید کردند مخالف از بین بردن مرز‌های تاریخی هستیم، مسئولان کشور نیز طی روز‌های اخیر بار‌ها به این مساله تاکید کرده اند، این موضوع به نفع آذربایجان هم نیست مشکلات جدیدی را ایجاد می‌کند بهترین راه این است که آذربایجان و ارمنستان بند ۹ توافق نامه نوامبر مربوط به دسترسی آذربایجان و ارمنستان را از طریق مذاکره بررسی و حل کنند.

وی ابراز کرد: بعید است طرف ارمنی هم نقض حاکمیت ملی اش را بپذیرد، از طرفی برای ایران دسترسی به قفقاز جنوبی هم مهم است و این اتفاق روابط ایران و ارمنستان را به هم می‌زند. هم ایران نیاز به راه ارتباطی از طریق ارمنستان دارد البته از طریق آذربایجان با روسیه می‌تواند ارتباط داشته باشد هم از طریق ترکیه با کشور‌های اروپایی بنابراین با توجه به این که کشور‌ها به دنبال تنوع در راه ارتباطی از طریق مرزهایشان هستند این موضوع حائز اهمیت می‌باشد.