نشست قفقاز موسوم به ۳+۳ با حضور بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای موجب شد تا بار دیگر مسئله فعل و انفعال‌های این منطقه و اختلاف‌های پیدا و پنهان درباره زنگزور برجسته‌تر شود. به باور گروهی از ناظران، کشور‌های فعال در منطقه قفقاز تلاش دارند تا از این سنگر در برابر نفوذ بازیگران عربی حراست کنند
آذربایجان مدعی است که ادعای سرزمینی در مسیر زنگزور نخواهد داشت. این ادعا البته با توجه به سوابق تاریخی و سیاسی در قفقاز چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. با این‌حال باکو سعی دارد مساله را تنها موضوعی اقتصادی عنوان کند که به سود بیشتر برای جمهوری آذربایجان مرتبط است.
اظهارات سخنگوی وزارت خارجه روسیه و سفر پوتین به جمهوری آذربایجان، موضوع گشایش کریدور زنگزور را به طور جدی مطرح کرده است. اما چگونه گشایش این کریدور به تغییر مرز‌های ایران منجر خواهد شد؟ چرا زنگزور خط قرمز ایران است؟
دالان زنگه زور یک مسیر کاملا جعلی است. دولت ایران حق دارد و باید پاسدار مرز‌های تاریخی خود باشد. احداث این دالان تورانی در نهایت نه تنها منجر به از دست رفتن کریدور شمال ایران می‌شود، بلکه شاهراه و مرز مستقیم ایران به ارمنستان را نیز مسدود خواهد کرد. پیام رهبر انقلاب نیز در این مساله کاملا مشخص است؛ در مرز‌های تاریخی ایران نباید دست برده شود.
به باور ناظران انتخاب آذربایجان به عنوان میزبان بعدی نشست آب و هوایی «کاپ» و عقب نشینی ارمنستان از خواست خود در کنار مولفه هایی، چون توافق دو بازیگر در باب آزادی زندانی ها، نشان از آن دارد که صلح احتمالی در منطقه قفقاز و قره باغ در دست است. این در حالی است که آذربایجان در حال تبدیل شدن به قدرتی نوظهور در آسیای میانه است
سرگرم‌شدن روسیه و امریکا و اسرائیل در جنگ اوکراین و غزه، تحلیلگران سیاسی را نگران کرده تا آذربایجان در چنین بزنگاهی از برتری نظامی خود علیه ارمنستان در قفقاز استفاده کند و توسعه سرزمینی خود را استمرار دهد. اما چگونه ایران و روسیه خواهند توانست از وقوع جنگ جدید در قفقاز جلوگیری کنند؟
کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت اظهار داشت: یکی از موانع توسعه تجارت، تحولات و مناقشات مرزی در قفقاز است که در تجارت و حمل کالا اثر منفی دارد که شامل هزینه‌های عبور از خاک و تغییر ناوگان هستد. البته ساختار سیاسی هم بی‌تاثیر نیست.
بهرام امیر احمدیان در یادداشتی می‌نویسد: با منتفی شدن دالان لاچین (به علت عدم انجام تعهدات تامینی ارامنه قره باغ توسط نیرو‌های حافظ صلح روسی) که به مهاجرت اجباری همه ساکنان ارمنی قره باغ به ارمنستان منجر شد، احداث کریدور مورد نظر جمهوری آذربایجان و ترکیه نیز منتفی شده است.
در حالی ترکیه، آذربایجان، اسرائیل و روسیه از نظم جدید منطقه‌ای در قفقاز جنوبی استقبال می‌کنند که ایران در برابر سناریویی چندوجهی از کنشگری همسایگانش قرار دارد. خبرآنلاین اهداف بازیگران این زمین‌بازی را بررسی می‌کند
ایران هر چند با راه اندازی کریدور راه آهن و یا اتوبان مخالفت ندارد، اما از هرگونه تغییر ژئوپلیتیک و تغییر مرز‌ها جلوگیری می‌کند. مسلما اگر آنکارا و باکو احساس کنند تهران در موقعیتی نیست که قدرت را در قفقاز جنوبی حفظ کند، به پیشروی در ارمنستان و بدست گرفتن استان سیونیک دست می‌زنند، در این شرایط ایران واکنش‌های بسیار سختی خواهد داشت و آن را فاجعه‌ای ژئوپلیتیکی می‌بیند.
بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می‌نویسد: تا پیش از این، از آغاز انسداد ارتباط جمهوری خودمختار با خاک اصلی جمهوری آذربایجان از سال‌های ۱۹۸۸ به بعد تا کنون، با گذر از قلمرو جمهوری اسلامی ایران بر قرار می‌شد و می‌شود که آذری‌ها با استفاده از این فرصت، بین دو سو ارتباط برقرار می‌کردند (و اکنون نیز برقرار می‌کنند) و هیچگاه قدردان ایران هم نبوده اند.
مهم‌ترین نکته‌ای که در صحبت‌های دو طرف این‌بار در نخجوان مطرح شد بحث احداث کریدور جعلی زنگزور است جایی که علی‌اف در نشست خبری با اردوغان مدعی شد که زنگزور غربی توسط مقامات شوروی از آذربایجان جدا شده و به این ترتیب ارتباط جغرافیایی قسمت اصلی آذربایجان و نخجوان قطع شده‌است
ورود امریکا و اسرائیل به بحران آذربایجان و ارمنستان در کنار تلاش ایران برای اجرای توافقنامه با روسیه در تکمیل راه آهن رشت ـ آستارا، معادله‌ای پیچیده در برابر ایران قرار داده که در صورت اقدام نظامی آذربایجان علیه قراباغ، ایران در دوراهی انتخاب حفظ ژئوپلیتیک یا برتری اقتصادی قرار خواهد گرفت
تاثیر این تنش‌ها بر روابط ایران و همسایگان را به دو دسته تقسیم می‌کنم: یک؛ تلاش برای بر هم زدن همسایگی ایران و ارمنستان و قطع این همسایگی و دوم این که ژئوپلیتیک ایران را تضعیف کنند و اجازه ندهند ایران از طریق ارمنستان به روسیه، بلاروس و گرجستان متصل باشد و هربار برای عبور از مرز، مشکلاتی را برای کامیون ها، توریست‌ها و خودرو‌های عبوری، ایجاد کنند
ایران برای حفظ کریدور خود به ارمنستان و البته عدم دسترسی ترکیه و شاید ناتو و اسرائیل به کاسپین اکنون نیاز دارد که گذرگاه لاچین را باز نگه دارد و مرز‌های خود با ارمنستان را حفظ کند و این مساله دو بعد جدی امنیتی و اقتصادی برای ایران در پی دارد و از سوی دیگر ارمنستان نیاز دارد برای گذر از محاصر تمام و کمال باکو و کنترل مرزهایش با ایران، باریکه مرز خود با ایران را حفظ کند.
به نظر می‌رسد داستان ماجراجویی‌های جمهوری آذربایجان در قفقاز بعد از سپتامبر ۲۰۲۰ و جنگ دوم قره‌باغ هر روز ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند. طی هفته‌های گذشته تصاویر و ویدئو‌های زیادی از تحرکات معنادار امنیتی باکو در قالب انتقال تجهیزات نظامی جمهوری آذربایجان به مناطق مرزی با ارمنستان منتشر شده است که دوباره سناریوی احتمالی وقوع جنگ نظامی گسترده را پررنگ می‌کند
نقشه باکو تنها توسط اسراییل و ترکیه حمایت می‌شود. حتی آمریکا در ظاهر طرف ارمنستان را گرفته. روسیه و اتحادیه اروپا نیز به سمت ایروان متمایل هستند. ایران به حل و فصل مناقشه از طریق مذاکره و میانجی‌گری امیدوار است
همزمان با شدت گرفتن تنش‌ها میان جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان بر سر آینده منطقه قره‌باغ کوهستانی این دو کشور روز پنجشنبه یکدیگر را به انتقال نیرو و تجهیزات نظامی به نقاط مشترک مرزی متهم کردند