چه کسانی در پشت پرده خرابکاری در خطوط لوله نورد استریم هستند؟

اقتصاد۲۴- رهبران اروپایی می‌گویند مجموعه حوادثی که برای خط لوله نورد استریم پدید آمده و امنیت انرژی در قاره سبز را به خطر انداخته «عمدی» بوده است. بعضی از آن‌ها روسیه را به خاطر این مساله سرزنش می‌کنند، اما برخی کارشناسان مستقل و مقام‌های سابق در اروپا معتقدند ممکن است ایالات متحده یا یکی از متحدان اروپایی این کشور که به نورد استریم وابسته نیست و از خراب شدن آن سود می‌برد در خرابکاری نقش داشته باشد.

مقام‌های کشور دانمارک و سوئد روز سه‌شنبه از نشت غیرمنتظره خطوط لوله گاز نورد استریم در دریای بالتیک خبر دادند. زلزله‌شناسان در دانمارک و سوئد نیز اعلام کردند روز دوشنبه در نزدیکی محل نشت، دو انفجار قدرتمند ثبت کردند. سازمان زمین‌شناسی دانمارک و گرین‌لند اعلام کرد این سیگنال‌ها شبیه سیگنال‌های زلزله نیستند و به سیگنال‌های ثبت شده از انفجار‌ها شباهت دارند و زلزله‌شناسان دانشگاه اوپسالای سوئد که با سازمان زمین‌شناسی دانمارک همکاری دارند، اظهار کردند انفجار دوم که بزرگ‌تر بوده، مربوط به انفجار بیش از ۱۰۰ کیلوگرم دینامیت است و انفجار در آب و نه در بستر دریا اتفاق افتاده است.

جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید آنچه برای نورد استریم اتفاق افتاده «عامدانه» است. او در بیانیه‌ای هشدارآمیز نوشت: «هرگونه اختلال عامدانه در زیرساخت‌های انرژی اروپا، به هیچ‌وجه قابل قبول نبوده و با واکنشی مقتدر و متحد پاسخ داده خواهد شد.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه خواستار انجام تحقیقات درباره نشت گاز خطوط لوله نورد استریم ۱ و ۲ شد و افزود: «تمام اطلاعات موجود حاکی از آن است که این نشتی‌ها، نتیجه یک اقدام عامدانه بوده است.» وی اضافه کرد: «از هرگونه تحقیقات با هدف شفافیت کامل حادثه و دلیل وقوع آن حمایت و در راستای افزایش انعطاف‌پذیری خود در حوزه امنیت انرژی، اقدامات بیشتری اتخاذ خواهیم کرد.» چارلز میشل، رییس شورای اروپا نیز در توییتی نوشت: «به نظر می‌رسد که اقدامات خرابکارانه در نورد استریم، تلاشی برای بی‌ثبات‌سازی هر چه بیشتر عرضه انرژی به اروپا باشد. مسوولان این اقدام، کاملا پاسخگو شده و تاوان آن را پرداخت خواهند کرد.»

خرابکار اصلی کیست؟

تا اینجای کار میان مقام‌های اتحادیه اروپا و مقام‌های ارشد کشور‌های اروپایی این همسویی وجود دارد که عامل اصلی حوادث اخیر «خرابکاری عامدانه» بوده و یک اتفاق باعث از بین رفتن زیرساخت انتقال گاز روسیه به اروپا نشده است. با این وجود درباره اینکه چه کسی یا چه کسانی عامل این خرابکاری بوده‌اند اختلاف‌نظر وجود دارد و رسانه‌ها در اروپا از گزینه‌های متفاوتی نام می‌برند.

نشریه اشپیگل در آلمان نوشته است که سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (CIA) در تابستان هشدار داده بود که ممکن است چنین خرابکاری رخ دهد. اشپیگل به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که در تابستان امسال، مقامات آلمانی هشداری از سوی سازمان سیا دریافت کردند، اما دولت این کشور در این باره اظهارنظری نکرده است. مقام‌های امنیتی آلمان در حال بررسی تصاویر ماهواره‌ای منطقه انفجار هستند، اما رفت‌وآمد دریایی خاصی مشاهده نکرده‌اند. آن‌ها همچنین متقاعد شده‌اند که احتمالا غواصان یا یک زیردریایی کوچک مواد منفجره را به لوله‌ها متصل کرده‌اند. این روزنامه آلمانی نوشت: گرچه قطع کامل صادرات گاز روسیه به اروپا، برای اوکراین سودمند است، اما عواقب سیاسی شدیدی برای کی‌یف دارد. تنها انگیزه روسیه از این کار هم انداختن تقصیر آن به گردن دیگر کشورهاست.
روز سه‌شنبه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا گفت که این حمله به نفع هیچ کس نیست، اما نشان‌دهنده فرصتی بزرگ برای اروپاست تا وابستگی به گاز طبیعی روسیه را رها کرده و به گزینه‌های جایگزین مانند «ال‌ان‌جی» روی آورد.

بیشتر بخوانید: نگاهی به شرایط و پیشنهادات تازه در مذاکرات احیای برجام

در این میان، رادک سیکورسکی، وزیر دفاع پیشین لهستان (۲۰۰۷-۲۰۰۵) معتقد است این اقدام کار امریکایی‌ها بوده است. او در توییتر با انتشار تصویری از نشت گاز در دریای بالتیک نوشته است: «از ایالات متحده ممنونم.» استانیسلاو زارین، وزیر کشور لهستان به این توییت واکنش نشان داده و آن را کار دستگاه «پروپاگاندای روسیه» خوانده که علیه لهستان، ایالات متحده و اوکراین فعال است.

به گزارش «اعتماد»، اظهارنظر وزیر دفاع پیشین لهستان را نمی‌توان حاصل پروپاگاندای روسیه خواند. سیکورسکی که سال‌ها پیش از رسیدن به مقام وزارت دفاع در مقام معاون وزیر دفاع و معاون وزیر امور خارجه فعالیت کرده بود و از نظر تخصصی اظهارنظر او حایز اهمیت تلقی می‌شود. از سوی دیگر، او هیچ‌گاه حامی سیاست روسیه در قبال اوکراین نبوده و در ماه‌های اخیر - چه پیش از جنگ و چه پس از جنگ - از رویکرد روسیه و همچنین رویکرد دولت اوکراین در میانه دهه ۹۰ انتقاد کرده است. او باور دارد انتقال سلاح‌های هسته‌ای مستقر در اوکراین امری اشتباه بوده و معتقد است اگر این سلاح‌ها وجود می‌داشت روسیه به اوکراین حمله نمی‌کرد. همسر او، آنه اپل‌بائوم نیز خبرنگاری است که به داشتن مواضع سرسختانه علیه روسیه شهره است.

از زمان طرح احتمال نقش داشتن امریکا در این حادثه، بسیاری به یکی از اظهارنظر‌های رییس‌جمهور امریکا پیش از شروع جنگ اوکراین اشاره می‌کنند. جو بایدن رییس‌جمهور ایالات متحده روز هفتم فوریه در یک نشست خبری در کاخ سفید وعده داده بود که در صورت حمله روسیه به اوکراین، امریکا مانع از عملیاتی شدن خط لوله نورد استریم ۲ خواهد شد: «اگر روسیه به اوکراین حمله کرد، دیگر نورد استریم ۲ وجود نخواهد داشت، ما کار آن را تمام خواهیم کرد.» زمانی هم که خبرنگاران از او پرسیدند ایالات متحده چگونه می‌تواند مانع از کار خط لوله‌ای شود که تحت کنترل آلمان قرار دارد، او پاسخ داد: «به شما قول می‌دهم که ما قادر به این کار هستیم.»
فوربس نوشته است که روسیه می‌توانست همانند گذشته با طرح بهانه‌هایی نظیر تحریم، نبود قطعه یا وجود خرابی و نیاز به تعمیر از انتقال گاز به اروپا خودداری کند و برای این کار هیچ نیازی به تخریب زیرساختی که آماده‌سازی آن سال‌ها زمان برده وجود نداشت. نگاهی به انگیزه‌های مالی روسیه هم نشان می‌دهد این کشور بیش از آنکه متمایل به تخریب خط لوله باشد، ترجیح می‌داد از آن به عنوان ابزار فشار برای رفع تحریم‌ها استفاده کند؛ موضوعی که هفته گذشته ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور این کشور نیز به آن مستقیما اشاره کرد.
از نگاه کارشناسان حوزه انرژی، لهستان هم می‌تواند یکی از مظنونان باشد.

خرابکاری در خطوط لوله نورد استریم ۱ و ۲ یک روز پیش از افتتاح خط لوله گاز طبیعی جدید ۸۵۰ کیلومتری لهستان و نروژ به نام خط لوله بالتیک اتفاق از دانمارک رخ داد. خط لوله بالتیک، لهستان را به سرزمین اصلی دانمارک و سپس به نروژ متصل می‌کند و به لهستان اجازه می‌دهد گاز طبیعی نروژ را مصرف کند و همچنین به سوئد و دانمارک اجازه می‌دهد گاز طبیعی از لهستان خریداری کنند.
با این حال، ۵ مقام ارشد اروپایی بدون تمایل به افشای نام خود به روزنامه واشنگتن‌پست گفته‌اند که هیچ کس معتقد نیست که کسی جز روسیه می‌توانسته این کار را انجام دهد.
در این میان، روس‌ها انگشت اتهام را به سوی اوکراینی‌ها گرفته‌اند و اوکراینی‌ها هم روسیه را به خاطر خرابکاری در نورد استریم متهم می‌کنند.
دمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین این ادعا‌ها را که فدراسیون روسیه در پس حادثه خرابکاری در خطوط لوله گاز نورد استریم است، احمقانه و پوچ نامید و گفت: ما مسیر‌های صادرات گاز خود را از دست داده‌ایم، اروپا نیز ذی‌نفع نیست. او درباره خسارات روسیه در نتیجه سانحه در خط لوله گاز نورد استریم گفت: گاز گران است و به هوا می‌رود، اما نیمی از آن قبلا برای استفاده داخلی برنامه‌ریزی شده است. دمیتری پسکوف از سیاستمداران غربی دعوت کرد که قبل از اظهارنظر فکر کنند و گفت: ما باید منتظر تحقیقات در زمینه سانحه در خط لوله گاز نورد استریم باشیم.

سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید روز سه‌شنبه درباره نشت خطوط لوله گاز زیردریایی نورد استریم در دریای بالتیک گفت: «شرکای اروپایی ما تحقیقات لازم را در این خصوص انجام می‌دهند؛ ما هم آماده حمایت از تلاش‌های آن‌ها هستیم.» این مسوول کاخ سفید با امتناع از «گمانه زنی» درباره دلایل این نشت‌ها در زیرساخت‌های حیاتی برای تحویل گاز روسیه افزود: این نشان‌دهنده اهمیت تلاش‌های مشترک ما به منظور یافتن منابع گاز جایگزین برای اروپاست.

خرابکاری در نورد استریم چه تاثیری بر امنیت انرژی دارد؟

خرابکاری عامدانه و از دور خارج کردن خطوط لوله نورد استریم ۱ و ۲ تاثیر فوری و آنی بر امنیت انرژی اروپا نخواهد داشت. پیش از این روسیه عرضه گاز به اروپا از طریق نورد استریم ۱ را به ۲۰ درصد ظرفیت این خط لوله کاهش داده بود و سرانجام در ماه آگوست، با اعلام اینکه تحریم‌های غربی، مشکلات فنی برای این خط لوله ایجاد کرده است، فعالیت آن را به مدت نامعلوم متوقف کرد. ساخت خط لوله جدید نورد استریم ۲ هم تکمیل شده، اما فعالیتش را آغاز نکرده است. برنامه انتقال گاز از این مسیر مدت کوتاهی پیش از آغاز جنگ روسیه در اوکراین، توسط دولت آلمان لغو شد.

کشور‌های اروپایی که از احتمال وقوع این رخداد آگاه بودند پیش از آن با صد درصد ظرفیت اقدام به ذخیره گاز و تلاش برای جست‌وجوی منابع جایگزین را شروع کرده بودند. روزنامه واشنگتن‌پست نوشته است: «با خرابکاری اخیر، احتمالا باید پروژه خطوط لوله نورد استریم ۱ و ۲ را تمام شده ارزیابی کرد. پروژه‌ای که اجرای آن دو دهه زمان برد و وابستگی اروپا به گاز طبیعی روسیه را بیشتر کرد.» همین مساله باعث می‌شود روسیه انگیزه کافی برای انجام این خرابکاری را نداشته باشد. بر اساس گزارش رویترز، قیمت گاز در پی انتشار این خبر، افزایش یافت و قیمت گاز هلند برای تحویل در اکتبر روز سه‌شنبه حدود ۱۰ درصد افزایش یافت. قیمت‌ها از بالاترین رکورد امسال عقب‌نشینی کرده‌اند، اما بیش از ۲۰۰ درصد در مقایسه با اوایل سپتامبر سال ۲۰۲۱ افزایش نشان می‌دهند.

منبع: اعتماد