ادعای حضور مستشاران ایرانی در کریمه

اقتصاد۲۴ - ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و بریتانیا روز پنج‌شنبه (۲۰ اکتبر) خبر از اقداماتی دادند که هدف آن پهپاد‌های مسلح ایران برای روسیه است که برای حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراینی استفاده می‌شود. در همین خصوص، لورا روزن در وبگاه دیپلمات نوشت: ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و بریتانیا همگی اقداماتی را روز پنج‌شنبه اعلام کردند که ارائه پهپاد‌های مسلح ایران به روسیه را مورد هدف قرار می‌دهند که به ادعای روزن برای حمله به غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراینی استفاده می‌شود.

شورای امنیت ملی آمریکا هم مدعی شده که مستشاران نظامی و پرسنل پشتیبانی فنی ایرانی در کریمه تحت اشغال روسیه حضور داشته و به نیرو‌های روسیه در استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین (پهپاد) ساخت ایران برای انجام حملات به اهدافی در اوکراین کمک می‌کنند. جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی، در جلسه توجیهی ۲۰ اکتبر و در جریان یک گفت‌وگوی مجازی به خبرنگاران ادعا کرد: «امروز می‌توانیم تایید کنیم که پرسنل نظامی روسیه مستقر در کریمه، پهپاد‌های ایرانی را برای انجام حملات در سراسر اوکراین، از جمله حملات علیه کی‌یف در روز‌های اخیر، هدایت می‌کنند. ارزیابی می‌کنیم که پرسنل نظامی ایران در کریمه حضور داشتند و در این عملیات به روسیه کمک کردند.» کربی گفت: روس‌ها هواپیما‌های بدون سرنشین را هدایت می‌کنند، اما ایرانی‌ها مستشاران و پرسنل پشتیبانی فنی را در کریمه قرار داده اند تا نحوه استفاده از سیستم‌های تسلیحاتی را آموزش دهند که در ابتدا عملکرد خوبی نداشتند؛ تا حدی به این دلیل که ارتش روسیه تجربه استفاده از آن‌ها را ندارد.

این اظهارات پس از یک‌نشست غیرعلنی در شورای امنیت سازمان ملل متحد در شامگاه چهارشنبه بیان شد که در آن کارشناسان این نهاد در مورد این موضوع توضیح دادند. ایالات‌متحده، انگلیس، فرانسه و اوکراین ادعا کردند ارائه پهپاد‌های تهاجمی ایران با برد ۳۰۰کیلومتری به روسیه، نقض قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که پس از دستیابی به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران به تصویب رسید. این قطع‌نامه دارای ضمیمه B است که با فهرستی از اقلام در زمینه رژیم کنترل فناوری موشکی پیوند می‌خورد که بدون کسب مجوز صریح از شورای امنیت نمی‌توانند به ایران وارد یا از ایران صادر شوند. این لیست از اقلام کنترل‌شده و ممنوعه شامل پهپاد‌هایی با برد بیش از ۳۰۰کیلومتر است که پهپاد ایرانی شاهد ۱۳۶ که گاهی پهپاد کامیکازه نیز نامیده می‌شود، در چنین محدوده‌ای قرار می‌گیرد.

یک دیپلمات اروپایی پیش از نشست سازمان ملل گفت: «این مساله نقض آشکار قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است.» روزن در ادامه نوشت: یکی از مقامات ارشد دولت ایالات‌متحده چهارشنبه پس از جلسه به من گفت: «این بدون ابهام است.» وی ادعا کرد: اوکراینی‌ها استفاده روسیه از پهپاد‌های ایرانی برای حمله به خاک اوکراین را به عنوان تخلف به کمیته ۲۲۳۱ گزارش کرده‌اند. کارشناسانی که برای دبیرخانه سازمان ملل کار می‌کنند، ادعا‌های نقض را بررسی کرده و به شورای امنیت سازمان ملل گزارش خواهند داد. یکی از نمایندگان روسیه در سازمان ملل، گفت که پهپاد‌های مورد استفاده ارتش روسیه در اوکراین ساخت روسیه هستند و گفت که سازمان ملل ماموریتی برای تحقیق در این مورد ندارد. وی گفت که هرگونه تحقیق سازمان ملل روسیه را مجبور می‌کند که همکاری با این سازمان جهانی را قطع کند. دیمیتری پولیانسکی، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل پس از نشست چهارشنبه با قرائت یادداشت‌هایی گفت: «این‌ها همه ادعا‌های بی اساس هستند.»

کربی در ادامه مدعی شد: روسیه و ایران می‌توانند سعی کنند در مورد این موضوع دروغ بگویند، اما واقعیت‌ها روشن است. کربی در مورد پهپاد‌های ایرانی هم ادعا کرد: «شواهد گسترده‌ای مبنی بر استفاده روسیه از آن‌ها علیه اهدافی در آنجا وجود دارد. با این حال، ایران و روسیه همچنان در مورد آن دروغ می‌گویند.» کربی در ادامه ادعاهایش افزود: «واقعیت این است: تهران اکنون مستقیما در صحنه نبرد و از طریق تهیه تسلیحاتی که بر غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی در اوکراین تاثیر می‌گذارد، درگیر است.» کربی مدعی شد: «بنابراین بگذارید خیلی واضح بگوییم: ایالات متحده همه ابزار‌ها را برای افشاگری، بازدارندگی و مقابله با ارائه این مهمات توسط ایران علیه مردم اوکراین دنبال خواهد کرد. ما به اجرای قوی تحریم‌های آمریکا در مورد تجارت تسلیحات روسیه و ایران ادامه خواهیم داد. ما فروش این تسلیحات به روسیه را برای ایران دشوارتر خواهیم کرد. ما به اوکراینی‌ها کمک خواهیم کرد تا آنچه را که برای دفاع از خود در برابر این تهدید‌های نیاز دارند، داشته باشند.» کربی همچنین مدعی شد: روسیه تاکنون «ده ها» پهپاد ایرانی دریافت کرده است و احتمالا در آینده نیز محموله‌های بیشتری دریافت خواهد کرد. او گفت که با توجه به کمبود‌های مداوم روسیه، ایالات‌متحده همچنین نگران است که روسیه ممکن است به دنبال دستیابی به سلاح‌های پیشرفته دیگر از ایران مانند موشک‌های زمین به زمین باشد.

انکار واقعیت؟

درباره واکنش روسیه و ایران، هنری روم، تحلیلگر ایران در موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک گفت که آن‌ها فقط در حال منحرف کردن موضوع هستند و به نظر نمی‌رسد واقعا قصد قانع کردن کسی را داشته باشند. روم در مصاحبه‌ای گفت: «فکر می‌کنم روسیه نمی‌خواهد جار بزند که باید برای عملیات‌های خود به هواپیما‌های بدون سرنشین ایرانی تکیه کند. فکر می‌کنم حفظ میزانی انکار احتمالا برای ایرانی‌ها نیز اهمیت دارد.» این ادعا‌ها در حالی است که وزارت امور خارجه ایران روز سه‌شنبه ۱۸اکتبر در بیانیه‌ای تاکید کرد: «ادعا‌های مطرح‌شده در مورد ارسال تسلیحات از جمله پهپاد‌های نظامی برای استفاده در جنگ اوکراین از سوی جمهوری اسلامی، صحت ندارد.»

پیشگیری از پرتاب

ساموئل بندت، کارشناس پهپاد نیز گفت: موثرترین راه برای مقابله با پهپاد‌های ایرانی در صحنه جنگ اوکراین، چیزی است که او آن را «روی دیگر پرتاب» می‌نامد، قبل از اینکه سلاح‌ها وارد میدان شوند. بنت، از اندیشکده CNS، در مصاحبه‌ای گفته بود: «فکر می‌کنم بزرگ‌ترین و موثرترین راه، توقف هر نوع اقدام نظامی پیش از پرتاب است.» او گفت، «وقتی آن‌ها از قبل در میدان هستند، پس از آن نمی‌توان کار چندانی انجام داد. اثرات ترکیبی فشار نظامی، فشار اقتصادی، فشار صنعتی، فشار تحریم‌ها و... در واقع می‌تواند بر نحوه رفتار یک دولت در نهایت تاثیر بگذارد.» بنت در ادامه مدعی شد: منابع اطلاعاتی می‌گویند حداقل ۴۰هواپیمای باری ایرانی از طریق دریای خزر به روسیه سفر کرده‌اند که از تابستان رهگیری شده‌اند. آن‌ها به‌وضوح چیزی را به آنجا برده‌اند. ایالات‌متحده برای اولین بار در ماه ژوئیه به‌طور علنی اعلام کرد که ایران و روسیه در مورد ارائه پهپاد‌های ایرانی به روسیه برای استفاده در اوکراین در حال مذاکره بودند. قبل از اینکه جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی روز پنج‌شنبه مدعی حضور پرسنل نظامی ایرانی در کریمه شود، بنت گفت تعجب نخواهد کرد که بفهمد ایران تکنسین‌هایی در کریمه دارد تا از این تجهیزات پشتیبانی کنند.

بیشتر بخوانید: آیا پای ایران به جنگ اوکراین کشیده شده‌است؟

او گفت: «روس‌ها تجربه پرواز پهپاد‌ها را در مسافتی که پهپاد‌های ایرانی دارند، ندارند.» بنابراین منطقی است که ایرانی‌ها «باید به روس‌ها بیاموزند که چگونه از این‌ها استفاده کنند.»
او گفت اوکراین همچنین تعدادی فناوری برای مقابله با پهپاد‌های ایرانی دارد که صدای بلندی دارند و باعث شده به آن‌ها پرنده چمن‌زن لقب داده شود. او افزود: «اوکراین توانسته است بیشتر این پهپاد‌ها را متوقف کند. اما استفاده اخیر روس‌ها از آن‌ها برای تعقیب اهداف غیرنظامی اوکراینی منجر به تخریب تخمینی ۳۰‌درصد از زیرساخت‌های انرژی اوکراین و همچنین کشته‌شدن غیرنظامیان اوکراینی در این هفته شده است.» بنت گفت: «دکترین نظامی روسیه زیرساخت‌های اقتصادی و غیرنظامی دشمن را در سطح اهداف نظامی قرار می‌دهد. آن‌ها فقط به دنبال اهداف نظامی نیستند، بلکه به دنبال زیرساخت‌های غیرنظامی طرف مقابل می‌روند.»

او گفت که هدف آن‌ها تضعیف روحیه مردم غیرنظامی اوکراین برای ادامه دفاع از کشورشان در برابر تهاجم روسیه است. تا اینجای کار، کارساز نبوده است، اما سوال بزرگ این است که اگر ماه‌ها ادامه پیدا کند، آیا مردم همین احساس را خواهند داشت؟

واکنش انگلیس

همزمان اتحادیه اروپا و انگلیس روز پنج‌شنبه تحریم‌هایی را علیه شرکت ایرانی سازنده پهپاد‌های شاهد ایران، صنایع هوانوردی شاهد و سه‌مقام نظامی ایرانی که آن‌ها را به دست‌داشتن در تامین پهپاد‌های ایرانی به روسیه متهم کرده اند، اعمال کردند. جیمز کلورلی، وزیر امور خارجه بریتانیا در بیانیه ۲۰ اکتبر مدعی شد: «حمایت ایران از جنگ پوتین علیه اوکراین تاسف آور است. حملات ناجوانمردانه هواپیما‌های بدون سرنشین اقدامی مایوس کننده است.» شورای اتحادیه اروپا نیز در اطلاعیه‌ای ادعایی درباره تحریم‌های جدید اعلام کرد: «ایران از جنگ غیرقابل توجیه و غیرموجه روسیه علیه اوکراین حمایت نظامی می‌کند.»

جان کرزیزانیاک، یکی از همکاران تحقیقاتی که در پروژه کنترل تسلیحات هسته‌ای ویسکانسین روی ایران کار می‌کند، می‌گوید روس‌ها در اوکراین پهپاد‌های ایرانی شاهد ۱۳۶ را «به هوا» پرتاب کرده اند. در حالی که بیشتر آن‌ها سرنگون می‌شوند، برخی دیگر از سامانه ضدهوایی عبور می‌کنند. تا به حال، ایالات‌متحده به طرز عجیبی سازنده هواپیما‌های بدون سرنشین، صنایع هوایی شاهد را تحریم نکرده بود؛ هرچند شرکت مادر را تحریم کرده بود. مقامات آمریکایی پیشنهاد کرده‌اند که اقدامات بیشتری در راه است.
این مقام ارشد دولت آمریکا گفت: «ما گفته ایم که با توافق هسته‌ای یا بدون آن، به استفاده از ابزار‌هایی که در اختیار داریم برای بازدارندگی، مقابله و مهار نگرانی‌های دیگری که با ایران داریم تلاش خواهیم کرد؛ بنابراین این کار را در مورد محموله‌های تسلیحاتی انجام خواهیم داد.» وی گفت: «قبلا تعدادی نهاد را برای تحریم تعیین کرده ایم و کار‌های بیشتری در دست اقدام داریم. ما برخی از اقدامات را توسط وزارت بازرگانی انجام داده‌ایم که تدارکات حمل‌ونقل هوایی را پیچیده می‌کند.» او گفت: «در این راستا در انتظار اقدامات بیشتر باشید.»