همه اعتراضات بنزینی ایران

اقتصاد۲۴- تاریخچه تغییرات قیمت حامل‌های انرژی و به ویژه قیمت بنزین در سراسر جهان و به طور خاص خاورمیانه و ایران، آبستن حوادث متعددی بوده است. اما چه شده که در برخی موارد این اقدامات به راحتی در جامعه پذیرفته شده و در سایر دفعات به آشوب کشیده شده است. پرسش مهم‌تر آنکه چگونه هنوز هم دغدغه «قیمت‌گذاری» حامل‌های انرژی در کشورمان مطرح است. علیرضا توکلی کاشی، کارشناس ارشد بازار‌های مالی در پنل «فردای اقتصاد» با موضوع «قواعد حکمرانی اقتصادی» در نمایشگاه کیش‌اینوکس ۲۰۲۲ به این پرسش‌ها پاسخ داد. در ادامه خلاصه‌ای از ارائه دکتر توکلی کاشی را می‌خوانید.

نخستین بلوای افزایش قیمت بنزین در ایران

سال ۱۳۰۶ نخستین پمپ بنزین ایران در آبادان توسط شرکت بی‌پی تاسیس و قیمت هر لیتر بنزین ۵ ریال مصوب شد. قریب به ۳۷ سال بعد یعنی سه‌شنبه ساعت ۱۲ ظهر سوم آذر ۱۳۴۳ با اعلام نخست وزیر قیمت هر لیتر بنزین دو برابر و معادل ۱۰ ریال اعلام شد.

این غافلگیری به اعتراضات مردمی، اعتصاب تاکسی‌ها و ورود ارتش انجامید تا در نهایت شخص اول مملکت بعد از ۵۰ روز اعتراضات قیمت را به ۶ ریال کاهش داد.

بیشتر بخوانید: اعتراضات بنزینی در چند شهر کشور

شاید ترور نخست وزیر در کمتر از دو ماه جلوی ورودی مجلس نیز بی‌ارتباط با این تصمیم نباشد. اتفاقی که تا ۱۳ سال، یعنی ۱۳۵۶ منجر به تثبیت قیمت بنزین شد.

تاریخ تغییرات بنزینی کشور نشان می‌دهد طی ۶۰ سال گذشته ۱۹ بار قیمت‌ها تغییر کرده و فقط سه بار به اعتراضات مردمی رسیده است (جدول زیر). دو تفاوت مهم میان دوره‌هایی که به آشوب کشیده شده و دوره‌هایی که با پذیرش مردم همراه بوده وجود دارد. اول و مهم‌ترین آن است که در دوران پذیرش، مردم از قبل در جریان تغییرات قیمتی قرار می‌گرفتند و در زمان اجرای افزایش قیمت‌ها کاملا با شرایط جدید تطبیق داشتند.

نکته دوم میزان افزایش قیمت است که دیده می‌شود در دوره‌هایی که به اعتراض منجر شده، افزایش قیمت‌ها به نسبت شدید (بیش از ۱۰۰ درصد) بوده است. به عبارت دقیق‌تر، سرکوب قیمت‌ها برای مدت طولانی و سپس افزایش ناگهانی آن خشم بیشتری برای مردم به همراه داشته است.

منبع: فردای اقتصاد