گردش مالی چند هزار میلیارد تومانی فروش فیلترشکن در ایران/ قیمت فیلترشکن ماهانه از ۱۵۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان

اقتصاد۲۴ - روزگار عجیبی شده است، آن قدر عجیب که قدیمی تر‌ها را یاد دوران گشتن دنبال نوار کاست و ویدیو می‌اندازد و برای میانسالان انگار یادآور دوران جستجوهایشان در پی سی دی فیلم‌های روز جهان و دیش و نصاب ماهواره است؛ و چقدر عجیب که نسل زد نیز حالا احتمالا خاطراتی، چون نسل‌های قبلش را از این دوران به خاطر خواهد آورد، که برای آیندگانش تعریف کند؛ دورانی که شهروندان برای دور زدن فیلترینگ و وصل شدن به شبکه‌های اجتماعی جهانی دنبال فیلترشکن‌های مناسب و خوش قیمت و کاربردی می‌گردند.
شهروندان ایرانی در طول یک دهه و اندی گذشته بار‌ها درگیر مساله فیلترینگ شده بودند. فیلتر شدن‌های پیاپی شبکه‌های اجتماعی در این سال‌ها نیز هر بار گروهی از شهروندان را به سمت استفاده از وی پی ان و فیلترشکن سوق داده است.

ماجرای رابطه طولانی ایرانی‌ها و فیلترشکن

فیلترینگ دو شبکه اجتماعی پربیننده هم، چون فیس بوک و تویتر و اسکایپ در سال ۱۳۸۸، فیلترینگ پیام رسان تلگرام که یکی از پرکاربردترین پیام رسان‌ها در ایران بود در سال ۱۳۹۶ و اکنون و در سال ۱۴۰۱ گویا بالاخره نوبت به اینستاگرام و واتس اپ رسیده است و البته فیلترینگ این دو شبکه اجتماعی چنان پرسروصدا و فراگیر بود که بسیاری توجه نکردند که در کنار آن پلی استور و برخی دیگر از برنامه‌های کاربردی در گوشی‌های تلفن همراه نیز مشمول فیلترینگ شده اند.

این شرایط البته در حالی رخ می‌داد که تلاش‌های دولت و مسولان کشور برای این که در ۵ سال گذشته اقبال به پیام رسان‌های داخلی را افزایش دهند کاملا ناکام و بی حاصل باقی مانده بود و هر بار با هر فیلترینگی که اجرا شد موجی از مهاجرت داخلی از یک پیام رسان خارجی به پیام رسان دیگر رقم خورده است. کما این که در همان هفته اول اجرای فیلترینگ واتس اپ بود که گفته شد حدود ۶ میلیون کاربر ایرانی به تلگرام بازگشته اند که البته یکی از مهم‌ترین دلایل این مساله را باید وجود پروکسی داخلی بر روی خود تلگرام دانست که می‌تواند حداقل تا حد زیادی کاربران را از انواع فیلترشکن‌ها و وی پی ان‌ها بی نیاز کند.

از سوی دیگر در حالی مسولان در این مدت تلاش کرده اند که کاربران ایرانی را به سوی پیام رسان‌های داخلی هدایت کنند که این پیام رسان‌ها نه ظرفیت و نه فراگیری جهانی برای استفاده را دارا هستند.

بازار داغ فیلترشکن‌ها در بازار ایران

در این میان دیگر چندان عجیب نیست که تمایل به استفاده از فیلترشکن و وی پی ان افزایش یابد و با گسترده شدن توان فیلترینگ دولت، بر تعداد کسانی که در پی رسیدن به «وی پی ان»‌های پولی و فیلترشکن‌های ماهیانه هستند نیز افزوده خواهد شد.

حقیقت این است که با فیلتر شدن ‭ ‬واتس اپ‭ ‬و‭ ‬اینستاگرام‭ ‬ ‬دوباره‭ ‬ ‭ ‬بازار‭ ‬وی‭ ‬پی‭ ‬ان‭ ‬فروش‌ها‭ ‬عجیب‭ ‬سکه‭ ‬شد و ‭ ‬هرچند ‬برخی‭ ‬از‭ ‬فیلترشکن‌ها‭ ‬از‭ ‬کار‭ ‬افتاده‌اند‭ ‬اما‭ ‬همچنان‭ ‬فیلتر‭ ‬شکن‌هایی‭ ‬وجود‭ ‬دارند‭ ‬که‭ ‬می‌توان‭ ‬آن ها‭ ‬را‭ ‬فعال‭ ‬کرد‭ ‬فقط‭ ‬کافی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬مردم‭ ‬پول‭ ‬پرداخت‭ ‬کنند.
البته نتیجه این روند در ذات خود نیز هراس انگیز است چرا که می‌تواند منجر به این شود که اینترنت و استفاده از آن و گردش آزاد اطلاعات در کشور نیز طبقاتی شود. این که شهروندانی که پول دارند از فیلترشکن استفاده کنند و در مقابل آن دسته از شهروندانی که در چرخ دنده‌های بحران اقتصادی در حال له شدن هستند نیز از تهیه فیلترشکن ناتوان خواهند ماند.

جالب‌تر این که ‬ ‭ ‬اگرچه‭ ‬پلتفرم‌های‭ ‬خارجی‭ ‬فیلتر‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬اما‭ ‬باز‭ ‬هم‭ ‬مسولان کشور از وزیر و نماینده مجلس نیز ‬علی‭ ‬رغم‭ ‬این که‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬فضای‭ ‬مجازی‭ ‬منع‭ ‬می‌کنند‭ ‬اما‭ ‬خودشان‭ ‬هم چنان در این شبکه‌های اجتماعی حضور دارند. البته که این دسته از مسولان در نهایت ناچار نیستند در به در تهیه وی پی ان باشند و یا برای فیلترشکن هزینه کنند چرا که از اینترنت‌های بدون فیلتر پرسرعت بهره می‌برند. ‬
از سوی دیگر اگر چه ‬بازار ‭ ‬وی‭ ‬پی‭ ‬ان‭ ‬فروش‌ها‭ ‬این‭ ‬روزها‭ ‬سکه‭ ‬است‭ ‬اما‭ ‬با‭ ‬فیلتر‭ ‬شدن‭ ‬اینستاگرام، ‭ ‬شغل‌های‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬رفته‌اند‭ ‬که‭ ‬معلوم‭ ‬نیست‭ ‬دولت‭ ‬برای‭ ‬این‭ ‬عده‭ ‬چه‭ ‬فکری‭ ‬خواهد‭ ‬کرد. ‬

بیشتر بخوانید: تولید و تجارت فیلتر شد؛ هفت روایت از یک ماه محدودیت اینترنت!

در حقیقت هر چقدر بسیاری از کاسبان و صاحبان صنایع و بازاریان خرد و کلان از وضعیت گلایه دارند و در مواردی هم، چون خرید و فروش لوازم خانگی و یا حتی لباس و کتاب و ... مدعی هستند که فروش به صفر رسیده، اما موبایل فروشی‌ها حالا هر چند چندان موبایل نمی‌فروشند، اما ارائه خدمات وی پی ان و فروش فیلترشکن تا حدودی بازار آنان را حفظ کرده و حتی شاید رونق بخشیده است.
این شرایط در حالی است که گفته می‌شود سالیانه رقمی در حدود ۳۱۰۰ میلیارد تومان به حساب مافیا‌های وی‌پی‌ان می‌رود.
روزنامه همشهری در هفته آخر مهرماه سال جاری نوشته بود که در سال ۹۷ تخمین زده شده بود گردش مالی تجارت وی‌پی‌ان در ایران حداقل ۵۰ میلیارد تومان در ماه است. این عدد امروز با آمار‌های جدید، افزایش قابل‌توجهی داشته است، به‌طوری که با یک حساب سرانگشتی می‌توان بیش از ۵ برابر آن را در ماه تخمین زد.

۱۳ تا ۲۰ میلیون ایرانی به سراغ فیلترشکن پولی خواهند رفت

حال، اما با فیلترشدن وی‌پی‌ان‌ها طی روز‌های گذشته برآورد می‌شود که حداقل ۱۵ درصد کاربران از وی‌پی‌ان غیررایگان استفاده می‌کنند که به این معنی است که حدود ۱۳ میلیون کاربر در حال پرداخت پول برای خرید اشتراک فیلتر‌شکن هستند. درصورتی که میانگین حداقلی خرید وی‌پی‌ان را در ماه ۲۰ هزار تومان درنظر بگیریم، این ۱۳ میلیون کاربر حدود ۲۶۰ میلیارد تومان برای خرید وی‌پی‌ان هزینه می‌کنند که در سال به عددی بیش از ۳۱۰۰ میلیارد تومان خواهیم رسید.
باید توجه کنید که رقم ۲۰ هزارتومان تقریبا رقم بسیار ناچیزی است و در واقع و در ادامه گزارش به شما خواهیم گفت که با چه ارقام بزرگتری مواجه می‌شویم و ۳۱۰۰ میلیارد تومان را باید کف برآورد این رقم در کشور دانست.

در همین حال عضو هیات مدیره اتحادیه فناوران رایانه نیز می‌گوید که «گزارش‌ها نشان می‌دهد دامنه جستجوی کاربران ایرانی برای دریافت فیلترشکن یک رکود تاریخی را ثبت کرد و این تقاضا بعد از قطعی تلگرام تجربه نشد.» سعید نقوی از افزایش ۳ هزار درصدی تقاضا برای خرید vpn خبر داد و با بیان این که فیلترشکن‌ها ۲۸۰ تا ۳۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسند، اذعان کرد: «اکانت‌ها یک ساله که بفروش می‌رسند معمولا کار نمی‌کنند و کارکرد فیلترشکن بستگی به نحوه فیلترینگ دارد و در بسیاری از موارد فیلترشکن‌ها جوابگوی نیاز فعالان اقتصادی را نمی‌دهد.»

در بازار موبایل به جای موبایل، فیلترشکن می‌فروشند

این آمار نشان می‌دهد که رقمی که احتمالا اکنون برای خرید و فروش فیلترشکن‌ها و وی پی ان‌ها جا به جا می‌شود بسیار بیش از ارقام ذکر شده تاکنون است.
حالا دیگر کافی است سری هر چند کوتاه به بازار‌های اصلی موبایل هم، چون چارسو و علاالدین و بازار موبایل بزنید، یا حتی در هر محله‌ای که هستید به سراغ مراکز خرید منطقه‌ای و موبایل فروشی‌ها و حتی دفتر خدمات فنی بروید تا در هر کدام با مدل‌های مختلف وی پی ان فروشی یا فیلترشکن‌های ماهیانه و سالیانه مواجه شوید.
فروش vpn البته تا مدت‌ها شاید کار جانبی بود که در این بخش ارائه می‌شد، اما حالا به یک بخش اصلی تبدیل شده است.

تنوع قیمت در فیلترشکن‌ها از مدل گوشی تا انواع سیم کارت

غزل یکی از همین شهروندان است که دانشجوی هنر است و می‌گوید همیشه وی پی ان می‌خریده است، اما حالا همان وی پی ان را که ماهی ۵۰ هزار تومان برایش هزینه داشته است را باید بین ۱۵۰ هزارتومان تا ۲۰۰ هزار تومان خریداری کند.
در این میان تفاوت قیمت‌ها نیز برای خط و مدل گوشی‌ها نیز متفاوت است. یکی از فروشندگان در همین باره می‌گوید: «این که چه سیم کارتی داشته باشید، مهم است و همراه اول وصل نمی‌شود. اگر سیم کارتت ایرانسل باشد، فیلترشکن سه ماهه، ۵۰۰ هزار تومان و یک ساله، یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان نصب می‌کنم.»

در مقابل، اما فروشنده دیگری می‌گوید برای من فرقی نمی‌کند همراه اول یا ایرانسل باشد هر کدام را انتخاب کنید ماه اول با نصب ۴۰۰ هزار تومان و تمدید هر ماه ۳۰۰ هزارتومان هزینه دارد.
سوال پرسیدن از فروشندگان، اما سخت است، همین که بخواهید از جزییات مدل و نحوه پرداخت خودشان بپرسید در لاک سکوت فرو می‌روند و دیگر پاسخی به شما نمی‌دهند. انگار که چنان ماموری شما را می‌بینند که در پی کسب اطلاعات بیشتر از آنان هستید.

بیشتر بخوانید: عضو کمیسیون اقتصادی مجلس: قطع کردن اینترنت جواب نمی‌دهد

در این میان یک فروشنده فیلتر شکن می‌گوید که فقط وی پی ان برای ios دارد و ادامه می‌دهد که: «برای گوشی‌های آیفون فیلترشکن سه ماهه، شش ماهه و یک ساله را به ترتیب ۴۰۰ هزار تومان، ۶۰۰ هزار تومان و یک میلیون تومان می‌فروشم. اکانت شش ماهه و یک ساله دو کاربره است. دو کاربر می‌توانند به آن وصل شوند.»
یکی از گران‌ترین مدل‌های فیلتر شکن نیز مدلی از VPN است که فروشنده مدعی می‌شود هزینه آن سالیانه رقمی حدود ۱۰ میلیون تومان است و همزمان ۵ کاربر می‌توانند به آن وصل شوند و عجیب این که کاربری دیگر مدعی است که اگر خودمان بخواهیم این فیلترشکن را مستقیم بخریم کمتر از ۵ میلیون تومان هزینه دارد و این فروشنده تقریبا به دو برابر قیمت در حال فروش این فیلترشکن است.

در این میان، اما تنوع قیمت‌ها بنا به مدل گوشی نیز ادامه دارد. یکی از فروشندگان وی پی ان می‌گوید که مهم است چه مدل گوشی داشته باشید و مثلا پیدا کردن فیلترشکن برای گوشی‌های با سیستم عامل IOS کمی سخت‌تر است. حتی فروشنده‌ای که به صورت اختصاصی وی پی ان می‌فروخت، می‌گوید: «سخت وصل می‌شود. فروش وی‌پی‌ان آیفون را کنار گذاشته‌ام، فقط برای اندروید نصب می‌کنم و می‌فروشم.».
اما در مقابل فروشنده‌ای پیدا می‌شود که برای گوشی‌های آیفون، تضمینی فیلترشکن می‌فروشد و با اطمینان نیز می‌گوید که فیلترشکن یک ماهه را ۱۵۰ هزار تومان و سه ماهه را ۳۵۰ هزار تومان می‌فروشم. قیمت‌ها برای سیستم عامل اندروید و IOS هم یکی است.
کاربری از تجربه خرید فیلترشکن طی یک ماه گذشته به ایسنا، می‌گوید: پیش از فیلترینگ و ابتدای شهریورماه، قیمت شش ماهه فیلترشکن حدود ۹۰ هزار تومان بود که اکنون به بیش از ۲۰۰ هزار تومان رسیده است.
کاربری دیگری هم می‌گوید: قبلاً وی پی ان یک‌ماهه را ۲۰ هزار تومان می‌گرفتم، اما اکنون قیمت همان وی پی ان به ۸۰ هزار تومان رسیده که سرعت پایین و قطعی بالایی دارد.
کاربر دیگری هم اضافه می‌کند: پیش‌ازاین جریانات قیمت بسته دو اکانته یک‌ماهه فیلترشکن حدود ۲۰۰ هزار تومان بود، اما امروز هر کسی یک قیمتی را می‌گوید و خریدار هم دارد.

فیلترشکن مجانی و خطراتی که دارد

در این میان هر چند که بسیاری از شهروندان موفق شده اند با فیلترشکن‌های مجانی نیز در این مدت از اینترنت آزاد بهره ببرند، اما بار‌ها نیز درباره این مدل فیلترشکن‌ها و آسیب‌ها و البته دزدی اطلاعاتی که از گوشی‌های شهروندان می‌شود اخطار داده شده است.
باید توجه کرد که تعداد زیادی از فیلترشکن‌های مجانی که بسیار پراقبال بوده اند در حقیقت شبیه این است که یک بدافزار یا سیستم جاسوسی روی گوشی شهروندان فعال و نصب شده باشد. در مقابل شهروندان نیز در زمانه‌ای که گردش آزاد اطلاعات و دسترسی به اینترنت یک ارزش محسوب می‌شود و با بحران قطعی پیاپی و محدودیت‌های بسیار مواجه هستند و با توجه به مشکلات اقتصادی چاره‌ای احتمالا به جز استفاده از فیلترشکن‌های مجانی نخواهند داشت.

در این میان باید توجه کرد که مشتریان ثابت و همیشگی فیلترشکن‌ها نیز اکنون با چالش مواجه شده اند. بسیاری از آنان مدعی هستند در حالی پیش از موج تازه فیلترینگ با صرف هزینه ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان مبادرت به خرید فیلترشکن می‌کردند که حالا برای همان وی پی ان‌ها باید بین ۱۵۰ هزار تومان تا ۳۵۰ هزار تومان پرداخت کنند.

فیلترشکن‌ها از ماهی ۵۰ هزار تومان تا ماهی ۵۰۰ هزار تومان

هم چنین با توجه به رصد بازار اکنون می‌توان چنین برآورد کرد که کمترین هزینه‌ای که ماهیانه برای یک فیلترشکن پولی سالم باید پرداخت کند حدود ۵۰ هزار تومان است و این رقم می‌تواند بنا به مدل گوشی و سیم کارت و سیستم عامل تا ماهیانه یک میلیون تومان افزایش می‌یابد.
میانگین قیمت یک فیلترشکن مناسب سه ماهه نیز که گویا تمایل بیشتر کاربران خرید این مدل از فیلترشکن هاست رقمی حدود ۳۵۰ هزار تومان است.
البته مدل‌هایی از فیلترشکن‌های با تاریخ انقضای ۶ ماهه نیز اکنون در بازار خرید و فروش می‌شوند که بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان قیمت آنان در نوسان است.

برخی از فروشندگان فیلترشکن‌ها می‌گویند یک دلیل تمایل به خرید فیلترشکن سه ماهه این است که بسیاری از خریداران فکر می‌کنند این محدودیت‌ها نهایتا سه ماه به طول خواهد انجامید و پس از آن با برطرف شدن محدودیت نیازی به فیلترشکن نخواهند داشت.

بیشتر بخوانید: صدای پای اینترنت طبقاتی در بهارستان

در همین حال، اما باید توجه کرد که حتی فروش VPN و عبور از سد فیلترینگ به این طریق نیز به عادی شدن کسب‌وکار‌های آنلاین کمکی نکرده و حالا هزاران کسب و کار خرد آنلاین دچار خطر نابودی هستند و این مساله می‌تواند به بیکاری هزاران نفر منجر شود. در همین حال نیز بنا بر داده‌های مرکز آمار ایران حدود ۱۱ میلیون نفر از راه شبکه‌های اجتماعی کسب درآمد می‌کنند. اخیرا سازمان نظام صنفی رایانه‌ای گزارشی از زیان قطعی اینترنت به کسب‌وکار‌ها گزارشی منتشر کرد. بر اساس این گزارش تا ۱۷ مهرماه، بیش از ۴۱ درصد شرکت‌ها ۲۵ تا ۵۰ درصد درآمد خود را در این مدت از دست داده‌اند. همچنین حدود ۴۷ درصد هم بیشتر از ۵۰ درصد کاهش فروش داشته‌اند. همچنین تحقیقات این سازمان نشان می‌دهد که قطعی اینترنت و اعمال محدودیت‌ها، روزانه بین ۵۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان به هر کسب‌وکار ضرر وارد می‌کند. البته این ضرر کوتاه‌مدت قطعی اینترنت است و امکان برآورد خسارت بلندمدت آن‌ها وجود ندارد.

از سوی دیگر طبق گزارش تجارت الکترونیک سال گذشته، ۳ میلیارد و ۶۰ میلیون تراکنش به ارزش کلی ۱۲۳۷ هزار میلیارد تومان سهم کسب و کار‌های اینترنتی دارای اینماد بوده است که با اختلال در اینترنت فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی، ارزشی معادل یک سوم کل بودجه دولت و شرکت‌های دولتی، در خطر جدی قرار گرفته است.

هیچ کس صدای شهروندان در تله فیلترینگ را نمی‌شنود

اما با وجود انتقاد کاربران، صاحبان کسب‌وکارها، و اخطظار چند باره کارشناسان اقتصادی و اجتماعی همچنان در فیلترینگ بر همان پاشنه می‌چرخد و سرعت و وضعیت اینترنت کشور حال و روز خوبی ندارد و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی نیز ادامه دارد. وزیر ارتباطات نیز تاکنون پاسخ قانع کننده‌ای نداده و تنها به گفتن این حرف که رفع فیلتر واتس‌اپ و اینستاگرام بر عهده وزارت ارتباطات نیست، بسنده کرده و معاون وزیر نیز خطاب به منتقدان گفته خودتان باید فکر اینجا را می‌کردید و روی اینستاگرام حساب نمی‌کردید!

از سوی دیگر وزیر نیز تلویحا در حالی از جرم انگاری استفاده از فیلترشکن سخن گفته است که بعدتر روابط عمومی وزارتخانه اش این حرف را تکذیب کرده است، اما تبعات آن اثر روانی بدی برجای گذاشت.
این که رفتاری از سوی دولت در حال انجام است که در نهایت منجر به تخلف چندین میلیون شهروند یک کشور شود و در نهایت نتیجه آن قانون گریزی جمعی میلیونی از شهروندان باشد را بیش از همه باید مجریان و طراحان این محدودیت باید درباره آن پاسخگو باشند نه هزاران شهروندی که ناچار شده اند برای رسیدن به مقصود چنین روشی را انتخاب کنند.