بلوای گاز در قاره سبز؛ نجات اروپا از سرما موقتی است

اقتصاد۲۴- زمستان اروپا دیگر آغاز شده است؛ اما نه آنقدر سخت که پیش بینی می‌شد. یورو نیوز می‌گوید که فرضیه زمستان سخت پایان یافته و مخازن گاز اروپا پر شده است. قیمت آتی گاز برای نوامبر سال ۲۰۲۳ تا حدود ۱۴۰ یورو پایین آمد و به مقدار کمتر از جنگ روسیه و اوکراین رسید. این افت قیمت البته در شرایطی رخ می‌دهد که هم‌زمان با پُرشدن انبار‌های ذخیره گاز طبیعی مایع در اروپا، محموله‌های جدید همچنان در بنادر کشور‌های عضو اتحادیه اروپا در حال پهلوگیری هستند. البته آنگونه که برخی از کارشناسان مطرح می‌کنند، افت قیمت‌ها در روز‌های اخیر به معنی رفع تمام نگرانی‌ها و عبور از مهلکه زمستان سخت نیست. آن‌ها می‌گویند که شرایط بازار در ماه‌های آینده تا حد زیادی به وضعیت جویی بستگی دارد.

محمد نبی کارشناس انرژی که افت تقاضای ایجاد شده را موقتی و مقطعی می‌داند، در اینباره دلایل افت قیمت گاز به بازار گفت: ظرفیت ال ان جی اروپا به نوعی پر شده و بیش از این نیز ظرفیت جذب این سوخت وجود ندارد. از طرفی هزینه ذخیره سازی ال ان جی در کشتی‌ها بسیار بالا بوده و هزینه بالایی را به کشور‌ها تحمیل می‌کند. این عوامل موجب شد که قیمت گاز حتی برای لحظاتی منفی شده و به قیمت‌های قبل از جنگ روسیه و اوکراین بازگردد.

او البته معتقد است که اگر زمستان سختی را در پیش رو داشته باشیم، اتحادیه اروپا نمی‌تواند صرفا از طریق مدیریت تقاضا به راحتی آن را سپری کند. به همین دلیل احتمال می‌رود که در آینده هم شوک قیمتی و پیک تقاضای دیگری را در پیش رو داشته باشیم.

به گفته نبی، ظرفیت ذخیره سازی اروپا حدود ۱۲۰ میلیارد متر مکعب است که بدون شک نمی‌تواند پاسخ گوی کل نیاز این قاره در فصل سرما باشد.

از طرقی بر اساس آماری که بیرول مدیر اجرایی آژانس بین المللی اعلام کرده اروپا برای جبران کسری گازی که از روسیه از دست می‌دهد «باید ۱.۴ تریلیون مترمکعب» واردات انجام دهد. درحالی‌که ایالات متحده آمریکا بزرگ‌ترین فروشنده گاز طبیعی و مایع به اروپاست، تولیدکنندگان آمریکایی می‌گویند بیش از این توان افزایش تولید ندارند.

افت ۷۰ درصدی قیمت گاز در ۳ ماه

گزارش‌های منتشر شده از سوی رویترز نشان می‌دهد که قیمت گاز شاخص اروپا (Dutch TTF Gas Futures) پیش از شروع جنگ اوکراین (۲۴ فوریه ۲۰۲۲ مصادف با ۵ اسفند ۱۴۰۰) در محدوده ۹۰ یورو به ازای هر مگاوات ساعت معامله می‌شد، اما با وقوع جنگ و شروع تحریم‌های غرب علیه روسیه قیمت‌ها رو به افزایش گذاشت. رشد قیمت‌ها، اما زمانی سرعت گرفت که به مرور روسیه عرضه گاز خود به اروپا را کاهش داد به طوریکه در نهایت عرضه گاز خط لوله نورداستریم که خط لوله اصلی انتقال گاز به آلمان بود قطع شد.

اما خیلی پیش از آن یعنی در اواخر آگوست قیمت گاز در اتحادیه اروپا تا ۳۵۰ یورو افزایش یافته بود که به تدریج بعد از آن قیمت در مسیر کاهشی قرار گرفته بود و حتی قطع عرضه گاز نورداستریم هم نتوانست گاز را به مسیر صعودی باز گرداند.
قیمت گاز شاخص اروپا در چند ماه گذشته به طور پیوسته در حال کاهش بوده و در حال حاضر حدود ۱۰۰ یورو یعنی کمی بیشتر از قیمت‌ها در زمستان گذشته و پیش از شروع جنگ است. این یعنی در بازه ۳ ماهه نزدیک به ۷۰ درصد کاهش یافته است.

مدیریت تقاضا در قاره سبز

جنگ اوکراین همچنان ادامه دارد، جریان گاز روسیه به اروپا هر روز کم جان‌تر می‌شود و زمستان نیم کره شمالی هم فرا رسیده است. بسیاری از کارشناسان از مدت‌ها قبل زمستان سختی را برای قاره سبز پیش بینی می‌کردند و از احتمال رشد شدید قیمت‌ها هم زمان با شروع فصل سرما خبر می‌دادند. اما قیمت‌های حاکم بر بازار‌ها نشان می‌دهد که پیش بینی‌ها خیلی هم درست از آب در نیامده است.

کارشناس انرژی در گفتگو با بازار می‌گوید: با توجه به ارزیابی‌هایی که نسبت به مصرف انرژی در اروپا وجود داشت، از چند ماه گذشته به نوعی ذخیره سازی انرژی در قاره سبز آغاز شده و افزایش تقاضا و رشد قیمت‌هایی که در ماه‌های اخیر شاهد آن بودیم، ناشی از همین پیش بینی‌ها بود.

بیشتر بخوانید: اروپا زمستان امسال را قسر در رفت؟

نبی با اشاره به برنامه ریزی‌های صورت گرفته در اتحادیه اروپا برای گذر از زمستان سخت، گفت: اروپا برای جبران کسری گاز ناچار شد که منابع تامین سوخت خود را تا حد زیادی تنوع ببخشد سهم انواع سوخت‌ها از زغال سنگ گرفته تا سوخت‌های مایع در سبد انرژی این قاره افزایش پیدا کردد. در برخی از ادارات و نهاد‌های دولتی استفاده از سیستم گرمایشی ممنوع شده و سوخت برخی از واحد‌های تولیدی هم سهمیه بندی شده است.

بدون شک، اما این تمام ماجرا نیست. بسیاری از کارشناسان معتقدند که وضعیت قیمت‌ها تا حد زیادی به چین بستگی دارد. به باور آنها، رفتار چین به عنوان بزرگ‌ترین وارد کننده سوخت در جهان در صورتی که محدودیت‌های کووید را کمتر کند و زمستان هم زودتر برسد، مسلما بر قیمت گاز طبیعی تاثیر خواهد گذاشت.

تجدیدپذیر‌ها ناجی اروپا می‌شود؟

استفاده از انرژی‌های تجدید و افزایش ظرفیت تولید انرژی‌های پاک از دیکر راه کار‌هایی بود که در ماه‌های اخیر بیشتر از هر زمانی مور توجه قرار گرفته بود. فاتح بیرول مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی در همایش انرژی سنگاپور با اشاره به بحران انرژی که از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین فراگیر شده است، گفته بود که: «بحران انرژی می‌تواند فرصتی برای چرخش به سمت منابع انرژی پاک، پایدار و امن باشد. امنیت انرژی یکی از مهم‌ترین مسائل دولت‌هاست و برخی از کشور‌ها انرژی‌های پاک را به عنوان راه‌حلی برای خروج از بحران و وابستگی به انرژی‌های فسیلی در نظر گرفته‌اند.»

به گزارش آژانس بین المللی انرژی، میزان رشد سرمایه‌گذاری در سوخت‌های تجدیدپذیر و پاک در سال ۲۰۲۲ افزایش داشته و امسال نزدیک به ۴۰۰ گیگاوات برق از این منابع به سیستم توزیع تزریق شده است. به گفته بیرول، بسیاری از کشور‌های اروپایی روی انرژی‌های پاک «برای فاصله گرفتن از نفت روسیه و جایگزینی آن، حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند».  

۲ الی ۳ سال حداقل زمان برای قطع کامل وابستگی اروپا به روسیه

آنگونه که نبی کارشناس انرژی می‌گوید امسال سخت‌ترین زمستان بازار گاز اروپا خواهد بود چرا که تنها چند ماه فرصت داشت که برای تامین گاز خود از روش‌های غیر از روسیه فکری بکند. اما بدون شک در سال آینده قاره سبز می‌تواند مدیریت بهتری نسبت به وضعیت عرضه و تقاضای این سوخت داشته باشد. البته نباید فراموش کرد که پیدا کردن راه حلی دائمی و رفع کامل وابستگی این قاره به گاز روسیه دست کم ۲ الی ۳ سال زمان می‌برد. هرچند که این راه حل خیلی هم بی هزینه نمی‌تواند باشد.