تاریخ انتشار: ۱۱:۴۴ - ۱۸ آبان ۱۴۰۱

فیلم/ حجاب در سینما؛ از تراشیدن مو تا کلاه‌گیس و بازیگران زن‌پوش

حجاب؛ کلیدواژه‌ای که حال موجب طرح این پرسش شده قوانین مرتبط با حجاب در سینما و تلویزیون ایران قرار است چه سرنوشتی داشته باشد. قوانینی که از سال‌های پس از انقلاب شاهد تلاش برخی کارگردانان برای تغییر و گاه دور زدن آن بوده‌ایم.

فیلم/ حجاب در سینما؛ از تراشیدن مو تا کلاه‌گیس و بازیگران زن‌پوش

اقتصاد۲۴- موضوع پوشش سر کاراکتر‌های زن در خلوت خود یا در حضور محارم، از زمان اجباری شدن حجاب پس از انقلاب ایران برای سینماگران دغدغه‌ای جدی بود و طی سال‌ها دستخوش تغییرات بسیار شد. تا سال ۶۰ به سبب اعلام نشدن اجبار در حجاب، بسیاری از فیلم‌ها با همان فرمول‌های پیش از انقلاب فیلمبرداری شدند، اما اکران همزمان با خط قرمز شدن حجاب شد و بسیاری از این آثار از جمله مرگ یزدگرد برای همیشه توقیف شدند.

روندی که با اوج گرفتن محدودیت آن گاه فیلم‌سازان را بر آن داشت تا برای آنکه بر سر شخصیت زن فیلم‌شان روسری سرنکنند٬ موی او را از ته تراشیده‌اند٬ با آنکه این فیلم‌ها واکنش‌های زیادی در محافل محافظه‌کار مذهبی برانگیختند٬، اما نهایتا اکران شدند. سرب یکی از نخستین فیلم‌های مطرح بود که بازیگر زن آن با سری تراشیده به تصویر کشیده می‌شود. فریماه فرجامی در این فیلم مسعود کیمیایی نقش زنی را بازی می‌کند که مبتلا به تیفوس است و باید موهایش را از ته بزند. ترفندی که در فیلم‌های دیگر از جمله زندان زنان، شیفتگی، ده، قرنطینه و شنای پروانه نیز از آن بهره برده شد.

البته در پی نمایش اپیزود فیلم ده، پاسخ برخی از مراجع تقلید از جمله آیت‌الله علی سیستانی و ناصر مکارم شیرازی به این استفتا که حکم بازیگران زنی که بدون مو و بی‌حجاب در فیلمی حضور می‌یابند چیست این بود که همان حکم بی‌حجابی و نشان دادن مو را دارد.

یکی از نخستین تلاش‌ها برای طبیعی جلوه دادن پوشش شخصیت‌های زن در فیلم‌ها یا سریال‌های تلویزیونی ایرانی٬ هزار دستان ساخته علی حاتمی بود که ساخت آن زمانی آغاز شد که هنوز حجاب در ایران اجباری نبود. با این حال بخش عمده‌ای از این مجموعه تاریخی تلویزیونی که داستان آن در ۱۳۲۰ می‌گذرد٬ در ابتدای دهه ۱۳۶۰ فیلمبرداری شد که حجاب اجباری شده بود. استفاده از کلاه به جای حجاب که در واقع نخستین تمهید برای گریز حجاب معمول بود.

تا به امروز برای فیلم‌های تاریخی که داستانشان پیش از انقلاب رخ می‌دهد٬ اجرا می‌شود. تکامل بعدی این ترفند همزمان با محدودیت‌های شرعی و عرفی که موانعی برای طبیعی جلوه دادن نقش زنان به وجود آورده بود٬ استفاده از بازیگران زن‌پوش در سینما بود. نخستین باری که در یک فیلم مهم ایرانی پس از انقلاب مردی در نقش یکی از شخصیت‌های اصلی زن بازی می‌کند٬ فیلم دستفروش ساخته محسن مخملباف در سال ۱۳۶۶بود.

مشهورترین شخصیت زن‌پوش سینمای ایران در فیلم آدم‌برفی ساخته داود میرباقری شکل گرفت که اکبر عبدی نیمی از فیلم را با لباس٬ آرایش و صدای زنانه بازی کرد، اما باز هم به توقیف رسید با این حال این ترفند جایش را در سینمای ایران باز کرد و بعد‌ها در فیلم‌های دیگر نیز نمود پیدا کرد. ترفند بعد که یک و بام و دوهوایی در قوانین مرتبط با حجاب که رسید استفاده از کلاه‌گیس بود.

بیشتر مراجع تقلید شیعیان از جمله مقام معظم رهبری و آیت‌الله سیستانی حکم کلاه‌گیس را برای بازیگران زن جایز نمی‌دانند. با این حال مسئولان وزارت ارشاد در دوره‌های مختلف برخوردی متفاوت با این موضوع داشته ا‌ند.

مسئولان فرهنگی جمهوری اسلامی در طول این سال‌ها همواره گفته‌اند که کلاه گیس نمی‌تواند ترفندی برای دور زدن حجاب باشد٬، اما تعداد فیلم‌هایی که از کلاه‌گیس به جای حجاب یا بخشی از آن استفاده کرده‌اند کم نبوده‌اند. محسن مخملباف به بی‌بی‌سی می‌گوید که در فیلم ناصرالدین‌شاه٬ آکتور سینما برای بازسازی نقش دختر لر کلاه گیسی بر سر فاطمه معتمدآریا می‌گذارد٬، اما می‌گوید که برای گرفتن پروانه نمایش مجبور بوده در صحنه‌ای نشان دهد که کلا‌ه‌گیس از سر معتمدآریا می‌افتد و او زیر آن حجاب دارد.

در سریال یوسف پیامبر، ساخته فرج‌الله سلحشور کلاه گیس شخصیت‌های زن به گونه‌ای انتخاب شده که کاملا مشخص شود که مصنوعی است. در سریال گاندو و کیمیا نیز از کلاه‌گیس برای زنان بدون مشکل استفاده شد با این حال همین کلاه‌گیس راه را برای ورود فیلم کاناپه کیانوش عیاری بست.

در اواخر دهه شصت که ساخت برخی از فیلم‌های ایرانی در خارج از ایران رواج یافت٬ استفاده از بازیگران زن خارجی هم بخشی از آن بود. با این حال همان محدودیت‌های پوشش برای بازیگران زن خارجی که در فیلم‌های ایرانی بازی می‌کردند باید رعایت می‌شد.

اما در سال‌های اخیر استفاده از بازیگران زن غیر مسلمان بدون حجاب به شرط آنکه فیلم در خارج از ایران فیلمبرداری شده باشد٬ ظاهرا بلامانع بوده است. یکی از نخستین مواردی که جنجال برانگیز شد٬ فیلم کتاب قانون ساخته مازیار میری بود که در سال ۸۷ ساخته شد.

نمونه فیلم‌های دیگری که مردی ایرانی در خارج عاشق دختری غیر ایرانی می‌شود٬ در سال‌های بعد بار‌ها تکرار شد که در اغلب آن‌ها شخصیت اصلی زن تا زمانی که در خارج است٬ بدون حجاب ظاهر می‌شود. برای نمونه می‌توان به فیلم‌های من سالوادور نیستم و سلام بمبئی و استرداد اشاره کرد.

روندی که نشان می‌دهد نفوذ ارگان‌های خاص در سینما حتی از فتوای مجتهدان نیز پیشی می‌گیرد، اما در سیاستی دوگانه حجاب در سینمای مستقل کماکان قربانی می‌گیرد. روندی که باید دید در آینده نگاه و پرداخت به آن چگونه خواهد شد.

منبع: فرازدیلی
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۲۳ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عربستان ۲۰۲۵؛ از میانجی گری میان ایران و آمریکا تا حل بحران اوکراین/ در عربستان انقلاب نخواهد شد، چون جوانان بن سلمان را دوست دارند/ پادشاهی سعودی مانند کره جنوبی مدرنیزه می‌شود

عکس/ تیپ گنگ مهسا حجازی در حال خرید عید با کلاه گپ چند میلیونی

عکس/ استوری عاشقانه آیسان آقاخانی و رضا گلزار حسابی سروصدا کرد

عکس/ بنر‌های عجیب در سراسر شهر تهران جلب توجه کرد

عکس/ سارا و نیکا در آغوش محسن تنابنده

قیمت دلار و یورو امروز پنجشنبه ۲۳ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ استایل طاووسی شبنم قلی‌خانی با جواهر گران قیمت

عکس/ نمایی از خرم آباد ۹۳ سال پیش با خانه‌های کاهگلی

عکس/ قابی ماندگار و دیدنی از کتایون ریاحی در کنار نوه محمدعلی فردین

عکس/ حال و هوای مردم تهران در اسفند ۲۳ سال پیش

عکس/ تیپ کژوال لیندا کیانی با کیف و گوشواره یاقوتی

حال و هوای مراسم قاشق‌زنی چهارشنبه سوری در قزوین

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

توصیه جدی وزارت بهداشت برای خرید شیرینی و آجیل

اعتراف اسکارلت جوهانسن

شیرینی پزی مخصوص عید ۱۴۰۴

مرگ هولناک دختر مدرسه‌ای در ویلای اجاره‌ای

طرز تهیه فرنی شیره انگور، افطاری گرم و مقوی

جی ۲۰ چگونه عمل می‌کند و چرا اهمیت دارد؟/ اگر G20 متحمل شکست شود چه چیزی از بین خواهد رفت؟

رسوایی با برگه آزمایش

طرز تهیه نان سیب زمینی روسی

ربودن زن جوان با قصد آزار و اذیت

چرا برخی خاطرات را فراموش می‌کنیم؟

زیدآبادی: دکتر پزشکیان! مملکت در حال فنا شدن است، می‌خواهی چه کنی؟

ایران خواستار آتش‌بس دائمی در غزه شد

محمد فاضلی: عدد دبش در تاریخ ریاضیات می‌ماند!

واتساپ با قابلیت‌های تازه به‌روز‌رسانی شد!

سرپیچی ایرلاین‌ها از ممنوعیت توزیع مواد غذایی ناسالم

توضیح سخنگوی وزارت خارجه درباره محتوای نامه ترامپ به ایران

فیلم/حافظ‌خوانی سفیر کره جنوبی در ایران

ساعت کاری کارمندان تغییر کرد

پزشکیان: امروز دیگر کسی حرف خوب بدون عمل را از ما قبول نمی‌کند

پوتین: با پیشنهاد آتش‌بس موافقیم

ماجرای شماره متفاوت آقای گل لیگ یک

CFT و پالرمو در کمیسیون تصویب شد

آمریکا وزیر نفت را تحریم کرد

جزئیات قرعه‌کشی دور حذفی لیگ نخبگان آسیا اعلام شد

الجولانی پیش‌نویس اعلامیه قانون اساسی را امضا کرد

شهرداری تهران: هیچ مجوزی برای تخریب ساختمان سینگر صادر نشده

سهمیه سوخت تغییری نخواهد کرد

عصبانیت شدید نتانیاهو از گزارش سازمان ملل درباره جنایات اسرائیل

اتحادیه اروپا: به برجام متعهد هستیم

درگاه پرداخت ریالی روی وبسایت قمار!

محمدرضا شریفی نیا کیست؟| بازیگر پرحاشیه و تأثیرگذار سینمای ایران

مرگ پرویز در ۷۰ سالگی

مهدی قایدی به شخص مورد علاقه‌اش رسید

صلح اوکراین تازه آغاز ماجراست!

عکس/ ویلا‌های لاکچری ۸۳ سال پیش در بابلسر

اینفوگرافی/ عواملی که سلامت روده‌ها را تهدید می‌کند

فیلم‌های سینمایی آخر هفته تلویزیون

قیمت برنج ایرانی به ۲۰۰ هزار تومان رسید

بهترین افطاری برای ماه رمضان

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس

افزایش ۲۵ درصدی قیمت بلیت قطار در آستانه نوروز

قیمت انواع دستگاه ماینر + جدول

پرسپولیس گرانترین و تراکتور ارزانترین بلیت در ایران

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

فیلم/ عذرخواهی مجری صداوسیما از شهرداری

دلیل افطار کردن با خرما در ماه رمضان چیست؟

چرا بعد از غذا خوردن میل به شیرینی داریم؟

با رقم فساد چای دبش چند هواپیما می‌شد خرید؟

برای پیشگیری از زوال عقل در پیری چه باید کرد؟