رابطه امنیتی ایران و قطر در جام جهانی ۲۰۲۲ چگونه است؟

اقتصاد۲۴- روزی که قرعه برگزاری جام جهانی به قطر خورد، تصور ایرانیان این بودکه این‌بار بدون دردسر و با هزینه کم می‌توانند جام جهانی را از نزدیک ببینند؛ چه اینکه دست‌کم این قابلیت برای مردم ایران وجود داشت که بلیت بازی را تهیه می‌کنند و حتی می‌توانند برای خواب مثلا در کیش هتل بگیرند و برای بازی به قطر بروند و تا این حد شرایط فراهم به نظر می‌رسید. ا اینهمه کسی تصور نمی‌کرد که در ایران اعتراضاتی رخ دهد که جام جهانی را هم تحت الشعاع قرار دهد و سیاستگذاران ایران به دنبال راهی باشند که جمعیت کمتری از ایران در قطر حاضر شود؛ مبادا جو ورزشگاه‌ها تحت تاثیر آنها قرار بگیرد.

جمهوری اسلامی البته شانس بزرگی داشت؛ اینکه رابطه قطر با آنها بسیار مناسب است و معلوم نبود اگر به جای قطر، عربستان سعودی یا امارات میزبان این تورنمنت بودند، چه اتفاقی رخ می‌داد!

بخشی از تصمیم جمهوری اسلامی برای حل مشکل این بود که تیمی عظیم از نیروهای ارزشی را سکو بفرستد تا جو ورزشگاه‌ها در اختیار آنها باشد؛ چنانچه این تصمیم عملی هم شد و خیل عظیمی از نیروهای ارزشی از کیسه بیت المال به قطر رفتند تا هم از جو ورزشگاه توییت بزنند، هم تشویق کنند و هم مزد اقدامات پیشین خود را بگیرند. به این ترتیب در حالیکه خبرنگاران ورزشی از سفر به قطر باز مانده بودند، چهره‌های سیاسی رسانه راهی قطر شدند؛ از جمله مصطفی وثوق‌کیا از اصولگرایان فعال در حوزه فرهنگ، امیرحسین ثابتی مجری برنامه جهان‌آرا، محمدرضا شهبازی مجری برنامه طنز پاورقی، مهدی خانعلی‌زاده مجری برنامه سیاسی بدون توقف، حسین دارابی کارگردان اصولگرا، دانیال معمار سردبیر روزنامه همشهری در دوره زاکانی، علی رجبی مجری و برنامه‌ساز سیاسی. در این میان نیروهای ارزشی وزارتخانه‌ها هم به قطر فرستاده شدند که در یک مورد همچون ماجرای «بیکاز» فرح عبدی به جوک سال تبدیل شد!

اقدام دیگر که البته با هماهنگی دولت قطر انجام شد، جلوگیری از ورود افراد دردساز برای برای جمهوری اسلامی بود؛ چنانچه بر پایه همان هماهنگی جلوی ورود کلیه خبرنگاران ایران اینترنشنال به قطر گرفته شد یا به کسانی که با پرچم یا نوشته و شعارهای اعتراضی ضد جمهوری اسلامی به ورزشگاه می‌رفتند، اجازه ورود داده نمی‌شد یا باید شعار خود را پاک می‌کردند.

موضوع مقابله با معترضان در یک فایل صوتی که توسط یکی از سرداران سپاه افشا شده، مطرح شده است. در آن فایل صوتی سردار قاسم قریشی جانشین رئیس بسیج می‌گوید «ایران یک لیست کامل از تمام مسافران قطر دریافت کرده است»؛ لیستی که مقامات قطر برای بررسی سوابق مسافران ایرانی به کشور، در اختیار مقامات جمهوری اسلامی قرار داده است و به گفته سردار قریشی «قطر به ما این قول را داده است که افرادی را که ما اسم آن‌ها را می‌دهیم که وجودشان آنجا مضر است را راه ندهند.»

در همان فایل صوتی سردار قریشی می‌گوید: «مقامات قطر گفته‌اند حتی اگر داخل استادیوم هم شما (ایرانی‌ها) بگویید چه پرچمی وارد بشود یا چه علامتی وارد شود ما همکاری می‌کنیم. حالا اینکه چقدر عمل کنند باید در صحنه دید.»

البته ظاهرا این ایده محقق شده است؛ چنانکه از یک سو حمید سجادی وزیر ورزش ایران اعلام کرد در جریان جام جهانی ۲۰۲۲ جو ورزشگاه‌های قطر را از ورزشگاه‌های ایران بهتر کنترل کردیم و از سوی دیگر ابراهیم رئیسی از عملکرد امیر قطر در جریان جام جهانی تشکر کرد.

روز گذشته روزنامه جورزالیم پست در گزارشی نوشت که میان دولت ایران و قطر هماهنگی‌هایی انجام شده است؛ از جمله اینکه قطر موافقت کرده هرگونه نماد ضدحکومت ایران همچون نمادهایی با شعار «زن زندگی آزادی» و «پرچم پیشین ایران با عنوان پرچم شیر و خورشید» و «شعارهای مربوط به زنان» را در آن کشور را ممنوع کند.

بیشتر بخوانید: آمریکا از جام جهانی حذف می‌شود؟

جورزالیم پست همچنین در گزارش خود به ماجرای هک خبرگزاری فارس اشاره کرده و به نقل از سخنان سردار قریشی گفته «در لیستی که قطر در اختیار ایران قرار داده، نام ۵۰۰ شخصیت مخالف ایران دیده می‌شود.»

قطر رابطه مناسبی با ایران دارد و این دو کشور از دیرباز از نظر دینی و همجواری، روابط دوستانه‌ای داشته‌اند و روابط بازرگانی بین ایران و قطر همیشه برقرار بوده‌است. به همین دلیل جمهوری اسلامی و قطر همواره تلاش کرده‌اند روابط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی خود را با یکدیگر حفظ کنند که مهمترین نمود آن را در جام جهانی قطر می‌توان دید. با این حال در برخی موارد هم اختیار از دست قطر خارج بود؛ چنانچه حضور یک جیمی جامپ در مسابقه پرتغال و اروگوئه که اتفاقا علیرضا فغانی هم داور بود، بسیار بازتاب داشت.

جیمی جامپی که وارد زمین مسابقه شده بود، لباسی با شعار «احترام برای زن ایرانی» و شعاری درباره جنگ اوکراین پوشیده بود که در رسانه‌های غربی بازتاب زیادی داشت یا در موارد دیگر زنانی با شعارهای مهسا امینی حضور داشتند که آنهم بازتاب داشت.

تا این لحظه آنگونه که مقامات جمهوری اسلامی باور دارند، شرایط ورزشگاه‌های قطر را با کمک دولت این کشور کنترل کرده است؛ یعنی این صورت مسئله که «هزاران ایرانی برای تماشای بازی‌ها به قطر بروند و تورهایی تفریحی با کشتی‌های سیاحتی بین دو کشور برگزار شود»، تبدیل به کنترل حضور ایرانیان شد؛ به این نحو که هر چقدر ایرانی کمتری به قطر برود، بهتر است! و به جای تماشاگران و هواداران و حتی خبرنگاران ورزشی، نیروهای امنیتی و سیاسی و بسیج به قطر بروند. در حقیقت جمهوری اسلامی این عملکرد را موفقیت در قطر می‌داند!

این موفقیت البته هزینه گزافی روی دوش مردم ایران انداخته است. سایت فراز در گزارشی نوشته «تعدادی از حاضرین در دوحه توسط دیگر سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی به قطر اعزام شده‌اند که به گفته برخی روزنامه‌نگاران، تعدادشان به ۳۵۰ نفر می‌رسد. حداقل هزینه سفر ۱۰ روزه قطر، حدود ۴هزار دلار است؛ یعنی یک میلیون و ۸۰۰ هزار دلار هزینه از سفره مردم برای ارسال فعالان رسانه‌ای به قطر برای تولید محتوایی که هرچه باشد، حتی به پوشش اخبار رقابت‌های جام‌جهانی نزدیک هم نیست.»