تاریخ انتشار: ۱۰:۱۳ - ۱۵ آذر ۱۴۰۱
در پژوهش مشترک اندیشکده کسب‌و‌کار شریف و اتاق تهران مطرح شد

ایران در بحران ابرچالشی به اسم نان

ازسوی دیگر، خرید تضمینی و خودکفایی در تولید گندم نیز با کلیدواژه امنیت غذایی توجیه می‌شود، با این وجود آمار‌ها نشان می‌دهد در کارایی خرید تضمینی گندم و اعطای یارانه نان تردید‌های بسیاری وجود دارد

نان

اقتصاد۲۴- اتاق بازرگانی تهران، عدم حذف یارانه آرد و نان و به تبع آن پایداری قیمت‌گذاری دستوری در این صنعت را عاملی بر شکل‌گیری ابرچالشی جدید می‌خواند. بر همین اساس هشدار می‌دهد، نشت آرد یارانه‌ای از نانوایی‌ها به دامداری‌ها منجر به بحران نان می‌شود. به باور تحلیلگران اقتصادی، نان جزو معدود کالا‌هایی که بیشترین مصرف‌کنندگان آن فقرا هستند، به همین دلیل به‌رغم اینکه حدود ۲۰ سال است، موضوع هدفمند کردن یارانه آرد و نان در کشور مطرح است؛ اما هنوز اجرایی نشده و در مورد اجرای آن دولت سیزدهم هم دست به عصا راه می‌رود. البته مدتی است سیاستگذار به دنبال طرح اجرای کارت نان به عنوان ابزاری برای هدفمندی یارانه‌هاست؛ اما هنوز آن را عملیاتی نکرده است.

راهکاری که به باور کارشناسان اقتصاد کشاورزی می‌تواند یکی از آخرین تیر‌های ترکش هدفمندی یارانه آرد و نان باشد. دولت زمانی که می‌خواست هوشمندسازی یارانه نان را اجرا کند، با مشکلاتی مواجه بود که می‌توان فراهم نبودن زیرساخت‌ها را از اهم این مشکلات دانست؛ اگر سیاستگذار می‌خواست مابه التفاوت قیمت آرد را باتوجه به تعداد نان‌هایی که نانوا فروخته، بپردازد، نیازمند کارتخوان‌هایی مخصوص بود که در آن زمان همه نانوایی‌ها به این کارتخوان‌ها مجهز نبودند، بنابراین تصمیم بر آن شد که طرح در دو فاز اجرا شود؛ اما فاز اول طرح، چیزی جز قیمت‌گذاری دستوری نان نبود؛ نتیجه قیمت‌گذاری دستوری نیز سال‌هاست که در اقتصاد ایران نمایان است.

مزیت اصلی یارانه نان این است که اصابتش به فقرا خیلی بیشتر از ثروتمندان است، چون مصرف فقرا بیشتر است. اما برخی کارشناسان معتقدند که این یارانه چند ایراد مهم دارد که سیاستمدار باید آن را در اسرع وقت اصلاح کند و به فقرا کمک‌های جبرانی جایگزین ارایه دهد. اما چه ایراداتی در اعطای یارانه به آرد و نان وجود دارد؟ اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاروزی تهران در پژوهش خود که با همکاری اندیشکده کسب‌و‌کار شریف در مورد تبعات قیمت‌گذاری دستوری در صنعت آرد و نان انجام داده، به این مباحث پرداخته است. این پژوهش نشان می‌دهد، اگرچه مصرف نان فقرا بسیار بیش از دهک‌های بالای درآمدی است، اما اعطای یارانه نان کماکان حمایت گروهی را به همراه دارد. ازسوی دیگر، خرید تضمینی و خودکفایی در تولید گندم نیز با کلیدواژه امنیت غذایی توجیه می‌شود، با این وجود آمار‌ها نشان می‌دهد در کارایی خرید تضمینی گندم و اعطای یارانه نان تردید‌های بسیاری وجود دارد. به عبارت دیگر، هدررفت منابع در یارانه نان به قدری زیاد است که بر میزان فوایدش غالب شده است. ایران با مصرف سرانه حدودا ١۴٠ کیلوگرم در سال، دومین کشور پرمصرف گندم در جهان است و هر ایرانی تقریبا ۶‌برابر متوسط جهانی، نان مصرف می‌کند. به نقل از اتاق تهران از سوی دیگر، پایین بودن قیمت گندم در مقایسه با جو، باعث شده استفاده از آرد گندم برای خوراک دام به‌صرفه‌تر باشد. تداوم این روند نشت آرد یارانه‌ای از نانوایی‌ها به دامداری‌ها را به همراه دارد و این امر ممکن است به زودی کشور را با بحران نان مواجه کند.


بیشتر بخوانید: خرید نان کارتی تغییر می‌کند؟


دولت هر سال، قیمت خرید تضمینی گندم را مشخص و برای ممانعت از افزایش قیمت نان و ایجاد دسترسی برای همه مردم، آرد را با قیمت‌های یارانه‌ای در اختیار نانوایی‌ها و باقی تولیدکنندگان قرار می‌دهد. برای مثال، در سال‌٩٩ با خرید تضمینی گندم و فروش آرد به قیمت‌های یارانه ای، دولت بالغ بر ٣۵‌هزار‌میلیارد‌تومان یارانه پرداخت کرده است. این رقم معادل هزینه احداث ۵٠٠ تا ٧٠٠ کیلومتر راه‌آهن دو باند (مخصوص قطار سریع السیر) یا ساخت ١٠٠‌هزار واحد مسکونی ٧٠ متری است. اما برای حذف یارانه نان شاید یکی از راهکار‌ها به باور تحلیلگران کارت ملی خرید نان است.

ابزاری برای تضمین دسترسی دهک‌های ضعیف به نان است که به وسیله آن می‌توان هزینه پرداخت یارانه نان را کاهش داد و انگیزه فساد، قاچاق و اسراف را تا حد امکان پایین آورد. با طراحی مناسب کارت برای خرید نان مصرف می‌شود. در پروژه خرید نان، می‌توان تا حد زیادی اطمینان حاصل کرد که در موضوع یارانه نان باید از ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های دستگاه‌های کارتخوان و سامانه پرداخت الکترونیک استفاده کرد. دستگاه‌های کارتخوان دارای پارامتری هستند که مشخص می‌کند، دستگاه متعلق به چه کسب‌وکاری است؛ بنابراین می‌توان در دستگاه‌های متعلق به نانوایی ها، قابلیت پرداخت اضافه کرد، در ضمن می‌توان ترتیبی اتخاذ کرد که کارت نان، صرفا در دستگاه‌های متعلق به نانوایی ها، قابلیت پرداخت داشته باشد.

البته متاسفانه تخمین زده می‌شود که حدود ١۵ تا ٢٠‌درصد دستگاه‌های کارتخوان، به‌رغم اینکه در سامانه پرداخت به نام نانوایی ثبت شده است، به کسب‌وکار دیگری تعلق دارد. از جمله ضعف‌های کارت خرید نان می‌توان به این نکته اشاره کرد که مصرف‌کننده نمی‌تواند این یارانه را در محل دیگری مصرف کند. اگر مصرف‌کننده امکان جایگزین کردن کالای دیگری را داشت، برای صرفه‌جویی در مصرف نان و همچنین تهیه نان باکیفیت، انگیزه بیشتری پیدا می‌کرد و این خود عاملی برای افزایش رقابت در صنعت است.

چه باید کرد؟

علی مروی، مدیر اندیشکده کسب‌و‌کار پژوهشکده سیاستگذاری شریف در پاسخ به این سوال که بهترین سیاست برای عبور از این شرایط چیست؟ می‌نویسد: واقعی‌سازی قیمت آرد و نان، حذف خرید تضمینی گندم و همزمان اعطای یارانه نقدی به فقراست. اقدامی که علاوه بر رفع اختلال در قیمت نسبی آرد و نان، دست فقرا را در انتخاب اقلام مصرفی خود باز گذاشته و از تحمیل مصرف زیاد نان به آن‌ها جلوگیری می‌کند. اجرای موثر این سیاست مستلزم ارتقای سازوکار شناسایی فقرا در کشور است. مساله‌ای که با استفاده از داده‌های نظام بانکی امکان‌پذیر است. با این حال، با توجه به آنکه رییس دولت سیزدهم و اعضای کابینه بار‌ها از تعهد خود مبنی بر عدم افزایش قیمت‌ها سخن گفته‌اند، اجرای این سیاست را باید منتفی دانست! گزینه بعدی، طرح وزارت اقتصاد مبنی بر واقعی‌سازی قیمت آرد و اعطای یارانه نان به مصرف‌کننده است.

طرحی که اگرچه باعث حل مشکل قاچاق آرد یارانه‌ای و نشتی آن در طول زنجیره تامین می‌شود، اما کماکان در رفع اختلال در قیمت نسبی نان ناتوان است. یک پیشنهاد اصلاحی برای طرح وزارت اقتصاد، اعطای سهمیه نان رایگان به فقرا و آزادسازی قیمت نان است. اقدامی که اجرای آن مانند پیشنهاد قبل، مستلزم اصلاح سازوکار شناسایی فقرا در کشور است. انتخاب استان پایلوت برای اجرای آزمایشی این طرح می‌تواند باعث افزایش کیفیت اجرای آن در سطح ملی شود. متاسفانه ناهماهنگی موجود در کابینه باعث به حاشیه رفتن طرح وزارت اقتصاد و ایجاد مقاومت اجتماعی در مقابل اصلاح یارانه آرد و نان شده است. بنابراین ضروری است که رییس‌جمهور در مدیریت تیم اقتصادی کابینه با اقتدار بیشتری عمل کند.

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ اچ پی HP امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

عکس/ طرفداری شیلا خداداد از تتلو!

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

علائم مهم این سرطان گوارشی شایع چیست؟

عکس/تصویر جنجالی مصاحبه سفیر ایران با مجری زن تلویزیون باکو

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه پارسیان امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

استوری احساسی یکتا ناصر بعد از پس گرفتن دخترش

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

عکس/حمله تسنیم به سفیر ایران در باکو به دلیل عکس با خانم مجری!

«سلطان رمزارز» جهان به ۲۵ سال حبس محکوم شد!

یک مسئول سابق: صدیقی از من خواسته بود ملک بهزیستی همجوار باغ ازگل را هم به او بدهیم!

عکس/ امضای جهانبخش بر پای شکسته دختر هوادار

بازداشت فرزند حمید نوری در سوئد + عکس

عکس/ اولین نماینده عربستان در مسابقه دختر شایسته جهان

ثبت رکورد جدی در قیمت حواله خودرو‌های جانبازان!

حذف شرکت‌های ایرانی از بازار عراق

داعش برای عملیات «گرگ تنها» در خاک اروپا فرمان داد!

یک قانون جدید برای صدور پایان کار ساختمان

بهترین ارز‌های دیجیتال برای سال ۲۰۲۴

قیمت طلا به ریل تعادلی خود بازمی‌گردد؟

فیلم/ ادعای جدید امیرحسین ثابتی علیه لاریجانی در شبکه افق

آندرتیکر، ستاره کشتی کج جهان وارد ایران می‌شود؟

فیلم/ دلیل جدایی المیرا شریفی‌مقدم از شبکه خبر افشا شد

حذف کاظم صدیقی از سخنرانان شب قدر دانشگاه امام صادق + عکس

سایه سنگین حادثه تروریستی مسکو بر روابط روسیه و بوسنی/ تشدید کش مکش های قومیتی؟

علی قنبری، اقتصاددان: فعالیت اقتصادی در گرو داشت ارتباطات خاص/ اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲ نه شفاف بود و نه آزاد

سکوت اژد‌های زرد در دریای سرخ؛ نگاهی به موضع چین در قبال انصارالله/ دلیل صبوری پکن چیست؟

واگویه‌های جامعه در نوروز ؛ مردم را سر کار گذاشتند/همه‌چیز بهم ریخته است و همه بریده‌ایم/ فریادها به گوش دولت می‌رسد؟

دعای روز هجدهم ماه رمضان + معنی و تفسیر

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت سکه و طلا + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو + جدول

قیمت سکه پارسیان + جدول

قیمت بیت کوین و رمزارز‌ها + جدول

قیمت دلار، یورو و سایر ارز‌ها + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس

قیمت انواع دستگاه ماینر + جدول

قیمت انواع لپ تاپ اچ پی HP

اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ با بحران هایش چه خواهد کرد؟/ فقر امسال تشدید خواهد شد/ هزینه اختلاس‌ها را طبقات متوسط و ضعیف جامعه می‌پردازد

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

بهترین زمان خرید دلار

هفت ماده غذایی مفید برای مبتلایان به نارسایی قلبی

این دمنوش‌ها را در ماه رمضان حتما بنوشید

۱۲ توصیه مهم برای رسیدن به آرامش درونی

بهترین زمان برای وزن‌کردن چه وقتیست؟

آمپول‌های نوروبیون و ب کمپلکس؛ خوب یا بد؟

شمارش معکوس بورس برای گام صعودی در سال ۱۴۰۳/ بزرگ‌ترین مانع رشد بورس در سال ۱۴۰۲

انتقاد ابراهیم رئیسی از انفعال کشورهای اسلامی درمورد غزه

مقابله با زمین خواری ۳ هزار میلیارد تومانی در گیلان

آندرتیکر به‌زودی به ایران می‌آید

شارژ نه میلیونی حساب حقوق این بازنشستگان

عکس/ اصغر فرهادی مهمان ستاره استقلالی و همسرش

نرخ بهره بین بانکی به این عدد رسید

فیلم/ اعتراف جالب بازیگر خانم درباره رضا عطاران

عکس تازه الناز شاکردوست در بیستون کرمانشاه

روسیه قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه کره شمالی را وتو کرد