۳۰ سال غفلت از ظرفیت مناطق آزاد

اقتصاد۲۴- ظرفیت‌سازی برای مناطق آزاد از جمله مهم‌ترین فرصت اقتصادی کشور در جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. با توجه به فرصت‌های مناسبی که برای تحول در اقتصاد کشور وجود دارد، رصد کردن تحولات بین‌المللی و فرصت‌های ناشی از آن از اهمیت خاصی برخوردار است.

بر این اساس، می‌توان از فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد با هدف جذب سرمایه‌گذاری بهره گرفت. در حال حاضر مناطق آزاد تجاری-‌صنعتی فرصت بزرگی برای توسعه اقتصاد کشور محسوب می‌شوند. نقشه راه این مناطق در عمل توجه به صادرات، جذب گردشگری، پایلوت اجرای طرح‌ها و ایجاد بانک‌های خارجی است.

ذکر این اولویت‌ها نشان می‌دهد که تاکید بر مطالعه و طراحی پروژه‌های ضروری زیربنایی از طریق تامین منابع مالی به‌صورت فاینانس خارجی که از جمله پروژه‌های ضروری برای استفاده از فرصت‌های ناشی از جذب سرمایه‌گذاری می‌باشد، بسیار حائز اهمیت است.

حلقه مفقوده مناطق آزاد

به‌واقع بخش تامین منابع مالی خارجی در بند ۱۱ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی از حلقه‌های مفقوده مناطق آزاد است که باید از راه جذب سرمایه‌گذاری خارجی و با مشارکت بخش خصوصی و داخلی انجام شوند و دولت نیز در این زمینه کمک کند. از جمله مواردی که خلا‌های ناشی از اجرای فعالیت‌های برون‌گرا را در مناطق آزاد در مقایسه با مناطق آزاد موفق دنیا نشان می‌دهد را می‌توان از طریق آن پر کرد. تاکید و اولویت ایجاد بانک‌های خارجی، در واقع پر کردن این حفره به‌مثابه یک ابراولویت اقتصادی است که باید مورد‌توجه بانک مرکزی قرار گیرد.

واقعیت آن است که مناطق آزاد، یک اهرم اقتصادی فراملی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی است و از طریق آن است که می‌توان اقدام و عمل را در حوزه تولید و اشتغال با هدف برونگرایی اقتصاد محقق کرد و خلا‌های موجود را در حوزه‌های زیرساختی و زیربنایی پیشرفته متناسب با رویکرد توسعه از منظر جذب منابع مالی خارجی و مشارکتی با سرمایه‌گذاران ایرانی مرتفع نمود.

نگاه به مناطق آزاد مستلزم فرصت‌سازی‌های بیرونی از طریق ظرفیت‌سازی‌های داخلی با اتخاذ یک دیپلماسی اقتصادی و تجاری با کشور‌های پیرامونی است که بر‌اساس مدل توسعه فراملی می‌تواند در دوره‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت، اهداف جذب بازار‌های هدف کشور‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را که به‌طور طبیعی بازاری مناسب برای صادرات کالا‌های ایرانی هستند، تامین کند.

راه‌کار توسعه مناطق آزاد

امروزه توسعه مناطق آزاد از منظر بین‌المللی بسیار حائز اهمیت است؛ موضوعی که باید زیرساخت‌های آن به‌درستی تامین شود و اطلاع‌رسانی فرصت مناطق آزاد ایرانی از طریق وزارت امورخارجه و بخش اقتصادی سفارتخانه‌های کشور در خارج موردتوجه قرار گیرد؛ چراکه دستیابی به بازار‌های رقابتی خارجی با سازوکار‌های بازار داخلی به کلی متفاوت است. از این‌رو، فعالیت‌های توسعه‌ای و تقویت تاسیسات زیرساختی پیشرفته، از الزامات جذب سرمایه‌گذاری خارجی باید نگاهی متفاوت را در مناطق آزاد به‌وجود آورد؛ بدین معنی که نگاه‌های تاثیرگذار برای جذب بازار که از مهم‌ترین اهداف اقتصادی کشور‌ها به شمار می‌رود.

با رویکرد جدید در مناطق آزاد، به‌نظر می‌رسد ارتباطات خارجی با مناطق آزاد موفق دنیا باید گسترش اساسی پیدا کند. البته استفاده از امکانات و ظرفیت‌های وزارت امور خارجه در این زمینه بسیار راهگشا خواهد بود؛ زیرا باید بتوان فرصت‌های اقتصادی را پیش‌روی اقتصاد ایران قرار داد.

بیشتر بخوانید: سنگ بزرگ بر سر راه صادرکنندگان منطقه آزاد ارس/ صادرات ارس به خارج از کشور ۸۰ درصد افزایش یافت

مسلم است که گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی با جهان با اولویت بنیادی سیاست خارجی دولت سیزدهم با گسترش همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای از موارد مهمی است که رئیس‌جمهور همواره از آن یاد کرده است.

ابراهیم رئیسی اولویت سیاست خارجی را تقویت دیپلماسی اقتصادی در جهت پیشبرد سیاست‌های اقتصادی با هدف دستیابی به حضور موثر ایران در زنجیره ارزش جهانی، تسهیل جذب سرمایه، فناوری و جذب گردشگر، تقویت بازار‌های صادرات کالای غیرنفتی و خدمات فنی و مهندسی، زمینه سازی برای حضور موثر و هدفمند بخش خصوصی در بازار‌های منطقه‌ای و جهانی و نیز شناسایی فرصت‌ها و مزیت‌های نسبی عنوان کرده که باید در صدر برنامه‌های دولت در مناطق آزاد قرار گرفته شود و ابتکار‌های جدیدی را به‌صورت پایلوت، طراحی و اجرایی شود. رئیس‌جمهور خواهان فراهم آوردن شرایط لازم برای افزایش ارتباطات اقتصادی با کشور‌های مختلف دنیا است و این اولویت مناطق آزاد کشور درحال حاضر است.

جذب سرمایه در مناطق آزاد

آنچه امروز در مناطق آزاد ایران قابل‌ توجه است، جذب سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور است و جذب سرمایه‌گذاری خارجی به‌ویژه بخش خصوصی خارجی، جذب فناوری پیشرفته و ورود گردشگران خارجی می‌باشد. از طریق این راهکار‌ها است که می‌توان نیروی جدید و متخصص را که از الزامات توجه به اقتصاد بین‌الملل و تجارت خارجی است، جذب نمود و به علاوه آموزش کارکنان در دوره‌های آموزشی مختلف را مدنظر قرار داد.

ایجاد مناطق آزاد تجاری-‎ صنعتی جدید ضرورتا سازوکار مدیریت نوینی را به همراه خواهد داشت که بتواند با استفاده از شیوه‌های نوین، رسیدن به اهداف مناطق و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، نتایج ثمربخشی را برای اقتصاد کشور فراهم کند؛ یعنی تغییری بنیادی متناسب با نگاه اقتصادی رئیس‌جمهور برای گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی با جهان و کشور‌های منطقه با اولویت بنیادی توسعه همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای از طریق مناطق آزاد که فرصت تعامل کشور با دنیای خارج است.

از این‌رو، دیدگاه‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای مناطق آزاد می‌تواند برای ارتقاء فعالیت‌های آن‌ها موردتوجه قرار گیرد؛ صادرات، جذب گردشگر، پایلوت اجرای طرح‌های مهم در بنادر مناطق آزاد کشور و ایجاد بانک‌های خارجی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در مناطق آزاد که از فرصت‌های مهم برای مقابله با تحریم‌های بین‌المللی است. این رویکرد‌ها البته درخصوص اطلاع‌رسانی و ایجاد ارتباطات حائز اهمیت بوده و فعالان اقتصادی را به‌روز خواهد کرد.