دلایلی که عربستان را مجاب به صلح در یمن کرد

اقتصاد۲۴-پایگاه کریستین ساینس مانیتور در مقاله‌ای نوشت: در طول هشت سال جنگ در یمن، صحنه‌ای که اخیرا رخ داد غیرقابل تصور به نظر می‌رسید: یک مقام ارشد از عربستان سعودی برای مذاکره با دشمنان قسم خورده یعنی حوثی‌ها وارد صنعا، پایتخت این کشور شده است.

مداخله نظامی عربستان سعودی علیه حوثی‌ها در سال ۲۰۱۵ آغاز شد. بر اساس شمارش پروژه داده یمن، با حمایت گسترده نظامی و اطلاعاتی آمریکا، این مداخله شامل ۲۵۰۰۰ حمله هوایی شد. سازمان ملل محاسبه می‌کند که سال‌ها جنگ یکی از بدترین بحران‌های بشردوستانه در جهان را ایجاد کرد و منجر به کشته شدن بیش از ۳۷۷۰۰۰ یمنی تا پایان سال ۲۰۲۱ از هر دو نوع جنگ و گرسنگی شد.

حوثی‌ها، عربستان سعودی و متحدان ائتلافش را مجبور کرده‌اند تا بهای گزافی را به خاطر تلاش ناموفق خود بپردازند. آن‌ها بیش از ۱۰۰۰ موشک و ۳۵۰ پهپاد را از سال ۲۰۱۹ به طور فزاینده‌ای به خاک عربستان پرتاب کرده اند که ریاض را بر آن داشته تا راهی برای خروج از باتلاق نظامی خود جستجو کند.

این اقدامات سریع تنها چند هفته پس از آشتی پر سر و صدای دو رقیب یعنی عربستان سعودی و ایران توسط چین در ماه گذشته صورت می‌گیرد که هر دو جنگ داخلی یمن را به میدان نبرد نیابتی برای گسترش نفوذ منطقه‌ای خود تبدیل کردند.

بیشتر بخوانید:  انقلاب در منطقه پس از صلح ایران و عربستان؟

محمد البخیتی، یکی از رهبران حوثی‌ها، در توییتر گفت که توافق صلح انصارالله و عربستان سعودی "پیروزی برای هر دو طرف" خواهد بود و خواستار یک شروع تازه شد.

هانس گراندبرگ، فرستاده سازمان ملل متحد در امور یمن نیز به آسوشیتدپرس گفت که این گفتگو‌ها «نزدیک‌ترین مذاکراتی است که یمن در راستای پیشرفت واقعی به سوی صلح پایدار داشته است».

با وجود اینکه مذاکرات صنعا و موضوع تبادل ۹۰۰ زندانی، امید به پیشرفت صلح در یمن را افزایش داده، کارشناسان می‌گویند مذاکرات عربستان سعودی و حوثی‌ها تنها بر یک جنبه از یک درگیری پیچیده متمرکز است.

تحلیلگران یمنی هشدار می‌دهند، در حالی که مذاکرات عربستان و حوثی‌ها اولین گام مهم برای حذف لایه نیابتی درگیری‌ها است، آن‌ها لایه‌های دیگر جنگ یمن را با حذف دیگر جناح‌ها نادیده می‌گیرند.

به طور ویژه، این شامل دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی، که اکنون از تبعید در عربستان سعودی حاکم است، و یک شبه نظامی جدایی طلب تحت حمایت امارات متحده عربی به نام شورای انتقالی جنوب است.

خطر درگیری بیشتر
تحلیلگران هشدار می‌دهند که نتیجه ممکن است ادامه درگیری در میان یمنی‌ها باشد، زیرا هر توافقی که حوثی‌ها با سعودی‌ها داشته باشند، به جناح تحت حمایت ایران انگیزه کمی برای رها کردن هدف استراتژیک طولانی مدت خود برای کنترل کل کشور یا پذیرش روند صلح فراگیر خواهد داد.

«ندوه الدوسری»، کارشناس یمن در مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن می‌گوید: حملات موشکی حوثی‌ها علیه عربستان به هدف خود که فشار بر سعودی‌ها برای تسلیم است، دست یافته است.

به گفته او سعودی‌ها می‌خواستند کودتای حوثی‌ها در سال ۲۰۱۴ را در سه هفته به طور کامل معکوس کنند. مقام‌های ارشد عربستان در صنعا از حوثی‌ها خواستند هر گونه امتیازی را برای امضای توافق و خروج راحت سعودی‌ها از یمن بپذیرند.

او می‌گوید: رفتن سعودی‌ها به صنعا به معنای شکست است، حتی اگر تلاشی برای رسیدن به صلح و پایان دادن به درگیری‌ها در یمن باشد.

محمد الجابر سفیر عربستان در یمن در صنعا با مهدی المشاط، رئیس شورای عالی سیاسی حوثی‌ها دیدار کرد و هدف از این سفر را پایان دادن به بحران یمن با یک راه حل سیاسی جامع عنوان کرد.

دوسری می‌گوید: امیدواری اندکی وجود دارد که این امر منجر به حل برخی مسائل، مانند پرداخت حقوق [به کارمندان دولت در قلمرو تحت کنترل حوثی‌ها]و باز کردن فرودگاه‌ها شود». اما فراتر از آن، یمنی‌ها می‌دانند که این به معنای واگذاری یمن به حوثی‌ها است و بسیاری از این سناریو وحشت دارند.

او می‌افزاید: سعودی‌ها و اماراتی‌ها یک مانع بوده‌اند. امارات در ابتدا به ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی پیوست، اما در سال ۲۰۱۹ از آن جدا شد و از شبه نظامیان خود حمایت کرد که منجر به تنش بیشتر شد، زیرا امارات و عربستان سعودی به طور فزاینده‌ای برای تسلط در میان اعراب خلیج فارس رقابت می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: اگرچه آن‌ها به جلوگیری از گسترش نظامی حوثی‌ها در آغاز جنگ کمک کردند، اما برنامه‌های رقابتی آن‌ها اردوگاه ضد حوثی‌ها را به شدت تضعیف کرد.

این امر باعث شده است که حوثی‌ها بتوانند امتیازاتی را در چارچوب سازمان ملل و دیگر تلاش‌های صلح از سال ۲۰۱۴ بدست آورند. حوثی‌ها آتش بس یکجانبه قبلی عربستان را رد کرده اند، اما آتش بس شش ماهه سازمان ملل که اکتبر گذشته پایان یافت، هنوز تا حد زیادی برقرار است.

عبدالغنی العریانی، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک صنعا می‌گوید: اگر مذاکرات به شکل کنونی موفقیت آمیز باشد، به صلحی پایدار منجر نخواهد شد، زیرا سعودی‌ها عملا حوثی‌ها را به رسمیت خواهند شناخت... در حالی که طرف‌های دیگر را حذف خواهند کرد و مذاکرات بین یمنی‌ها نامتعادل خواهد بود.

امتیاز گرفتن از عربستان
پس از سرمایه گذاری سنگین عربستان سعودی در جنگ یمن، طی سالیان متمادی، تحلیلگران از مقیاس و سرعت امتیازات سعودی شگفت زده شده اند که بخشی از آن را به بهبود قابلیت‌های نظامی حوثی‌ها با پشتیبانی از تخصص ایران نسبت می‌دهند.

العریانی می‌گوید: در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، بعد از افزایش نفوذ حوثی‌ها به عربستان سعودی، سعودی‌ها می‌گفتند، ما عقب نشینی خواهیم کرد و فقط اجازه می‌دهیم یمنی‌ها با آن بجنگند، اما با رسیدن حوثی‌ها به ریاض و حتی تهدیدآمیزتر شدن آن، قضیه پیچیده‌تر شد.

او می‌گوید:من فکر نمی‌کنم که سعودی‌ها فقط بخواهند خارج شوند، زیرا حوثی‌ها همچنان یک تهدید استراتژیک برای سعودی‌ها خواهند بود. مقابله با این معمای استراتژیک ممکن است بزرگ‌ترین نگرانی عربستان سعودی باشد، چرا که این کشور چشم انداز ۲۰۳۰ خود را پیش می‌برد.

وینا علی خان، متخصص یمن در گروه بین المللی بحران مستقر در بروکسل می‌گوید: سعودی‌ها می‌دانند که اگر می‌خواهند از درگیری خارج شوند، باید امتیازات بزرگی به حوثی‌ها بدهند. آنچه به طور فزاینده‌ای آشکار می‌شود این است که سعودی‌ها می‌خواهند از یمن عقب نشینی کنند. حوثی‌ها این را می‌دانند، بنابراین تلاش می‌کنند تا حد ممکن امتیاز بگیرند و به نظر می‌رسد که کارساز است. سعودی‌ها از یک استراتژی نظامی به یک استراتژی دیپلماتیک تغییر جهت داده اند.

آنچه بر چشم انداز ۲۰۳۰ آن‌ها تأثیر می‌گذارد و از ورود گردشگران به عربستان جلوگیری می‌کند، شلیک موشک‌های حوثی‌ها از مرز آن است. چیزی که آن‌ها به عنوان پیروزی می‌بینند لزوما این نیست که حوثی‌ها دیگر وجود نداشته باشند، بلکه فقط این اطمینان را می‌دهند که یک حوثی دوستانه‌تر در مرز وجود دارد که موشک شلیک نخواهد کرد.