آخرین وضعیت شیوع جذام در ایران

اقتصاد۲۴- حدودا ۱۵۰ سال قبل یک پزشک نروژی به نام دکتر هانسن کشف کرد که عامل واقعی جذام، یک نوع "باسیل" است. این باسیل از نظر ظاهری شباهت زیادی با باسیل مولد بیماری سل دارد و به طور معمول در داخل سلول زندگی می‌کند و تنها درون سلول قادر به تکثیر است و امکان کشت در خارج از سلول وجود ندارد. به این دلیل تاکنون واکسن موثری بر علیه جذام ساخته نشده است. زمان لازم برای تکثیر باسیل جذام بین ۱۲ تا ۱۳ روز است و در دمای ۳۰ تا ۳۳ درجه سانتیگراد زندگی می‌کند.

باسیل‌های موجود در ترشحات بینی در تاریکی و رطوبت مناسب حداقل به مدت یک روز و در خارج از بدن انسان به ندرت در شرایط خاص تا ۷ روز بدون قدرت تکثیر، زنده می‌مانند. دوره نهفتگی بیماری طولانی و به طور متوسط ۳ الی ۵ سال است و تا ۲۰ سال هم گزارش شده است. از آنجا که تست اختصاصی برای تشخیص عفونت جذام وجود ندارد، کشف بیماری موکول به زمان بروز نشانه‌های بالینی است.

بیشتر بخوانید: کدام بیماری‌ها در ایران ریشه‌کن شده‌اند؟ +اینفوگرافی

این باسیل‌ها هر دو جنس زن و مرد را در تمام سنین مبتلا می‌کند و از نظر ژنتیکی تفاوتی بین زن و مرد در بروز بیماری وجود ندارد و اگر چنانچه در مقاطعی از زمان اختلافی در کشف و گزارش موارد بیماری وجود داشته است، به دلیل عواملی از قبیل موانع اجتماعی و عدم دسترسی یکسان زن و مرد و یا پوشش متفاوت بین این دو جنس بوده که احتمال تشخیص بیماری را نابرابر می‌کرده است.

به جز آرمادیلو‌های وحشی ساکن آمریکای ج‍نوبی (نوعی حیوان سخت پوست)، انسان تنها مخزن شناخته شده عفونت در جذام است و از نگاه همه‌گیر شناسی آرمادیلو اغلب اهمیت چندانی ندارد؛ بنابراین مخزن اصلی این بیماری انسان است.

راه سرایت بیماری از انسان به انسان و از شخص درمان نشده به شخص دیگر و از مسیر دستگاه تنفسی فوقانی از طریق قطرات تنفسی یا به ندرت پوست آسیب دیده است. باسیل جذام عمدتا پوست، اعصاب محیطی و مخاط دستگاه تنفسی فوقانی و نیز چشم‌ها را درگیر می‌کند. البته سایر اعضای بدن را نیز به نسبت کمتر مبتلا می‌کند.

نشانه‌های اصلی بیماری به سه دسته عمده ضایعات پوستی، بی‌حسی و آسیب عصبی تقسیم می‌شوند و هر کدام خود را با علائمی نظیر لکه‌های پوستی معمولا در پوست‌های تیره، از دست دادن حس (حرارت، درد و لمس سطحی و عمقی) و درگیری تنه‌های اعصاب محیطی به شکل تورم عصب، از دست دادن حس در پوست خود را نشان می‌دهند.

بنابر اعلام دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، تا پایان سال ۱۴۰۱ جمع تزایدی موارد ثبت شده جذام در کشور به ۱۱ هزار و ۹۰۶ مورد رسید که از آن میان ۸۹۸۶ مورد بهبود یافته، ۲۵۰۳ مورد فوت شده، ۴۱۱ مورد غایب از درمان، ۱۲۰ مورد مهاجرین افغان و ۶ مورد تحت درمان چند دارویی (MDT) اعلام شده‌اند. همچنین از تعداد ۶ موردی که در حال حاضر تحت درمان MDT (شیوع بیماری جذام) قرار دارند ۴ نفر دارای ملیت ایرانی هستند.

موارد تحت درمان در پایان سال ۱۴۰۱ از ۵ دانشگاه علوم پزشکی کشور گزارش شده‌اند و میزان شیوع کشوری جذام در سال ۱۴۰۱، ۰.۰۰۰۷ در ۱۰هزار نفر جمعیت محاسبه شده است. تعداد موارد جدید گزارش شده نیز در سال ۱۴۰۱، ۷ مورد بود که تحت درمان با MDT قرار گرفته‌اند که از این هفت مورد جدید گزارش شده در سال ۱۴۰۰، تعداد ۵ نفر ایرانی بودند.

از ۷ مورد جدید کشف شده در سال ۱۴۰۱ همه موارد بالای ۱۵ سال سن داشتند و از نظر جنسیت ۲ نفر از آن‌ها زن بودند. همه موارد جدید از نوع پرباسیل جذام بوده و ۳ مورد از ۷ مورد جدید گزارش شده دارای نقص عضو درجه دو بودند. همچنین هیچ یک از موارد جدید سابقه تماس نزدیک با بیمار مجذوم را ذکر نکرده‌اند.