آمار تازه از وضعیت مبتلایان به هپاتیت A در ایران

تقریبا تمام مبتلایان به هپاتیت A بهبودی یافته و یک بار ابتلا به این بیماری فرد را برای تمام عمر در مقابل آن مصون می‌کند. ویروس هپاتیت A در مدفوع و خون افراد آلوده به این ویروس وجود دارد. این ویروس عموما از طریق خوراکی و به روش‌های مصرف مواد غذایی آلوده، مصرف آب آلوده و انتقال در اثر تماس فرد به فرد صورت می‌گیرد.

هپاتیت A یک بیماری بسیار مسری است و ممکن است از طریق تماس مستقیم و نزدیک بین افراد به عنوان مثال در زمان مراقبت از فردی که مبتلا به این بیماری است، منتقل شود. همچنین استفاده مشترک از سرنگ و سوزن در مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر و تماس جنسی به عنوان روش‌های توام با خطر انتقال این بیماری ذکر شده‌اند.

البته نسبت بسیار کمی از مبتلایان ممکن است در اثر ابتلا به شکل شدید بیماری و هپاتیت برق آسا (نارسایی حاد کبد) فوت کنند. این بیماری در مناطقی از جهان که وضعیت بهداشتی ضعیفی دارند و آب سالم به اندازه کافی در دسترس نیست، شیوع بیشتری دارد. همه‌گیری‌های ناشی از هپاتیت A ممکن است طولانی شده و منجر به خسارات اقتصادی شود. استفاده از منابع آب سالم، غذای سالم، ارتقاء سطح بهداشت و شستشوی منظم دست‌ها از راه‌های اصلی پیشگیری از ابتلا به این بیماری هستند.

بنابر اعلام دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، در سال ۱۴۰۱ در مجموع ۱۰۹۴ مورد ابتلا به هپاتیت A از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور گزارش شده است که تفاوت قابل ملاحظه‌ای با تعداد موارد گزارش شده در سال ۱۴۰۰ (۶۷۵ مورد) داشته است ولی با سال‌های ۹۸ و ۹۹ تفاوت معنی‌داری نداشته است. بر اساس داده‌های ثبت شده از سال ۱۳۹۷ تاکنون میانگین تعداد موارد گزارش سالانه حدود ۱۱۹۰ مورد بوده است.

بر اساس تعداد موارد شناسایی و گزارش شده، میزان بروز بیماری در کشور حداقل ۱۲.۸۷ مورد به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت بوده است. البته باید احتمال کم گزارش دهی در موارد خفیف و بدون علامت بیماری و یا عدم گزارش دهی توسط بخش خصوصی را مد نظر داشت.

بر اساس آمار بیماران شناسایی شده در سال ۱۴۰۱، بیشترین میزان بروز مربوط به دانشگاه علوم پزشکی جیرفت بوده است ولی با در نظر گرفتن داده‌های مربوط به ۳ سال گذشته، دانشگاه‌های خراسان شمالی (به دلیل طغیان گسترده در سال ۱۳۹۸)، گراش، جیرف و بم دانشگاه‌هایی هستند که بیشترین بروز بیماری را داشته‌اند.

طی سال گذشته نیز در ماه‌های خرداد، تیر و شهریور بیشترین تعداد موارد بیماری گزارش شده است.

بررسی گروه سنی مبتلایان نشان می‌دهد که حدود ۵۰ درصد از موارد ابتلا در کودکان با سن کمتر از ۱۰ سال و حدود ۳۱ درصد نیز مربوط به سنین ۱۰ تا ۱۹ سال بوده است. به همین دلیل ارتقاء برنامه‌های مراقبت و آموزشی راه‌های انتقال و پیشگیری از هپاتیت A در این سنین از اهمیت بالایی برخوردار است.

ابتلا در بین زنان و مردان تقریبا یکسان بوده ( ۵۲ درصد مرد در مقابل ۴۸درصد زن ) و ۹۳ درصد مبتلایان ملیت ایرانی داشته‌اند. مشاغل دانش‌آموزی و خانه‌داری بیشترین فراوانی را در بین موارد ثبت شده به خود اختصاص داده است که این موضوع با توجه به گروه سنی مبتلایان مورد انتظار است.

بنابر گزارش مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، حدود ۵۹ درصد مبتلایان در مناطق روستایی و ۳۹ درصد در مناطق شهری سکونت داشته‌اند و حدود دو درصد موارد مربوط به موارد سیاری و عشایر بوده است. باید در نظر داشت که بیماری هپاتیت A بیماری است که ارتباط زیادی با عوامل محیطی و بهداشت محیط دارد و این آمار بالا در مناطق شهری نگران کننده است.

علائم زردی (۷۱درصد)، درد شکم (۶۶ درصد)، تهوع و استفراغ (۵۸ درصد)، تب (۴۳ درصد)، کاهش اشتها (۴۲ درصد)، خستگی (۳۳ درصد)، ادرار پررنگ (۳۶ درصد ) و مدفوع کم رنگ (۷ درصد ) به ترتیب بیشترین فراوانی را در مبتلایان داشته‌اند.

در بین موارد گزارش شده، ۵۶ درصد بستری و ۴۲ درصد به صورت سرپایی درمان شده‌اند. عمده موارد از بیمارستان‌ها گزارش شده است. در ۱۹ مورد (۱.۷ درصد) هپاتیت فولمینانت گزارش شده و مرگ دو مورد نیز ثبت شده است.

در بررسی فاکتورهای خطر احتمالی طی ۲ تا ۶ هفته قبل از شروع علائم بالینی بیماران، تماس با موارد مظنون یا قطعی بیماری ۳۱ درصد، مصرف آب غیرایمن ۲۸ درصد و تماس با فاضلاب در ۱۲ درصد گزارش شده است.