قانون هوای پاک روزهای پاک را کاهش داد

اقتصاد۲۴- درگزارش کمیسیون اصل نود مجلس آمده که «قانون هوای پاک» در ایران به طور کامل اجرایی نشده و باعث شده تعداد روز‌های پاک کاهش یابد. به عنوان مثال در تهران، با مقایسه یک بازه زمانی مشخص از سال ۱۳۹۹ با ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مشخص می‌شود که روز‌های پاک از ۱۵ روز به ۲ روز کاهش یافته است. از اول فروردین تا ۱۸ دی ماه سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱، نیز تعداد روز‌های ناسالم برای «گروه‌های حساس» از ۸۹ روز به ۱۱۵ روز افزایش پیدا کرده است.

 محمد درویش پژوهشگر و فعال محیط زیست، گزارش کمیسیون اصل نود مجلس درباره آلودگی هوا را بررسی کرده است. درویش معتقد است این گزارش آنطور که باید مسائل را بررسی نکرده است. حجم تخلف شانزده سازمان مقصر در آلودگی هوا بسیار بیشتر از چیزی که مجلس عنوان کرده است.

بیشتر بخوانید:چرا این روزها هوای تهران آلوده است؟

محمد درویش گفت: «چیزی که در گزارش کمیسیون اصل ۹۰ محسوس است، این است که بخش بزرگی از ترک فعل‌هایی که توسط ۱۶ سازمان مقصر در آلودگی هوا رخ داده است، هیچ ارتباطی به تحریم‌ها ندارد. برای مثال سازمان استاندارد باید استانداردی را تنظیم و به وزارت نفت ابلاغ می‌کرده و در مورد استاندارد سوخت هشدار می‌داده. این کار انجام نشده پس به ماجرا اهمیتی داده نشده است. وزارت نیرو باید به سمت بسترسازی در اجرای برنامه ۵ ساله ششم می‌رفت. برنامه‌ای که اشاره به ایجاد ۵ هزار مگاوات برق از طریق انرژی‌های خورشیدی داشت. این کار انجام نشده است. همچنین وزارت نفت موظف بود کیفیت سوخت وارداتی را به استاندارد یورو ۶ برساند که این کار را انجام نداده است. به نظر می‌رسد پول و بودجه لازم برای واردات سوخت وجود دارد، اما اهمیت کافی برای این موضوع قائل نیستند که سوخت با کیفیت‌تر وارد کنند. صنایع خودروسازی ما نیز که موظف بودند استاندارد‌های لازم را در حد یورو ۶ در نظر بگیرند، این کار را نکردند.»

وی افزود: «سازمان حفاظت از محیط زیست نیز بی توجهی کرده است. حتی سازمان برنامه و بودجه که باید بودجه لازم را به دستگاه‌ها می‌داده در دقیقه نود این کار را کرده و در نتیجه فرصتی برای بهره برداری مناسب از بودجه وجود نداشته است و بودجه مجدد به خزانه بازگشته است. به نظر می‌رسد قانون هوای پاک یک «شوخی» است که دستگاه‌ها به راحتی از کنار آن عبور می‌کنند. یک تخلف بسیار بزرگ رخ داده است. یک بی قانونی و بی مسئولیتی آشکار و نابخشودنی را شاهدیم. اما هنوز هیچکس را بابت این ماجرا توبیخ یا تنبیه نکرده‌اند. آمار‌ها نشان می‌دهد تعداد روز‌های ناسالم، در حال افزایش و تعداد روز‌های سالم و پاک در حال کاهش است. حتی در این گزارش اشاره شده است که وزارت جهاد کشاورزی که قرار بوده فضای سبز اطراف نیروگاه‌ها را تامین کند، این کار را نکرده است. واقعا شگفت‌آور است که هیچکس مسئولیت‌های خود را انجام نداده است.»

این کارشناس محیط زیست افزود: «قرار بود آموزش و پرورش، روش‌های تردد معلمان و دانش آموزان را تغییر داده و آنان را تشویق کند با وسایل حمل و نقل عمومی و دوچرخه تردد کنند، اما این وزارتخانه نیز حرکت فرهنگی خاصی در این زمینه انجام نداده است. درواقع هیچ مکانیسم تشویقی برای آن که دانش اموزان تشویق شوند از سرویس مدارس استفاده نکنند را نمیبینم. صدا و سیما که قرار بود شهروندان را با مستند‌های جذاب و سریال‌های آگاهی بخش و آموزشی به سمت درست هدایت کند نیز هیچ رویکرد خاصی نشان نداده است.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که باید آمار‌ها را به روز و اعلام می‌کرد وضعیت ناشی از این شرایط چگونه است نیز کم کاری کرده است، این وزارتخانه سال گذشته اعلام کرد که ما شاهد ۸ درصد مرده زایی ناشی از آلودگی هوا هستیم. این رقم تکان دهنده و بسیار خطرناک است. بعد از ۲ دهه که آمار تلفات آلودگی هوا ۳۰ هزار نفر اعلام می‌شد، سال گذشته برای اولین بار، ۴۵ هزار نفر اعلام شد.»

وی ادامه داد: «بریتانیا که تقریبا برابر ما جمعیت دارد، اما آب و هوای تمیزتری دارد، از استاندارد سوخت یورو ۶ برخوردار است و سیستم حمل و نقل شهری قدرتمندی دارد، ۶۰ هزار نفر تلفات آلودگی هوا دارد. چگونه این رقم در ایران ۴۵ هزار نفر است؟ لندن ۸ هزار نفر تلفات آلودگی هوا دارد و تهران ۵۵۰۰ نفر. این آمار قابل باور است که تهران با شاخص‌های آلودگی هوای بسیار بالاتر، تلفات کمتر داشته باشد؟ این موارد نشان دهنده کم توجهی سازمان‌های مختلف به قانون است.»

درویش گفت: «تا مدتی پیش و به طور معمول در فصل سرد سال که پدیده «وارونگی هوا» رخ می‌داد، بیشتر شاهد آلودگی هوا بودیم. اما اکنون، به دلیل این که هیچ یک از استاندارد‌ها رعایت نمی‌شود، صد‌ها هزار خودرو و موتورسیکلت بدون رعایت استاندارد‌ها وارد بازار شده که به شدت آلایندگی را افزایش داده اند. آخرین پژوهش انجام شده توسط شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران به سال ۹۸ مرتبط است. از سال ۹۸ به بعد ما هیچ آماری از تغییر روند‌ها نداریم. افزون بر این‌ها، مناطق اطراف تهران به شدت با پدیده خشکی رو به رو شده است، زیرا تمامی رودخانه‌هایی که به سمت حوزه آبخیز کویر نمک حرکت می‌کردند (رودخانه‌های کرج، جاجرود، قمرود و...) مهار شده اند و با بحران فرونشست جدی در جنوب تهران رو به رو هستیم. همین موضوع نیز باعث شده خشکی سطح زمین افزایش پیدا کند و ذرات گرد و غبار کوچکتر از ده میکرون و دو و نیم میکرون در فصل تابستان افزایش پیدا کند. همچنین فعالیت‌های معدنی، شن و ماسه در اطراف تهران به شدت افزایش پیدا کرده و همه این موارد به افزایش آلودگی غبار آلودگی تهران در فصل گرم سال منتهی می‌شود.»

وی افزود: «در همین شرایط تحریم صد در صد، که بدترین نوع آن در صنایع نظامی ما اعمال می‌شود، ما موفق شده‌ایم موشک هایپر سونیک بسازیم. مگر ما موشک نساختیم و ماهواره به فضا نفرستاده‌ایم، چگونه است که در این بخش تحریم‌ها بی اثر بوده و ما بسیار بیشتر از کشور‌های مدرن به دستاورد‌های نظامی رسیده‌ایم و در همین شرایط کیک زرد تولید کرده‌ایم. این استدلال ضعیفی است که بگوییم تحریم‌ها در وضعیت فعلی آلودگی‌ها و عدم تامین سوخت خودرو یا رعایت استاندادر‌ها موثر است. اصل ماجرا این است که ظاهر از دست رفتن هوای پاک هیچ اهمیتی برای مسئولان ندارد. این نوع برخورد‌ها باعث نابودی سرمایه اجتماعی و اعتماد ملی نسبت به دولت می‌شود.»