افزایش ۲۵.۷۱ درصدی نسبت پول به نقدینگی کشور

اقتصاد۲۴-روز گذشته آخرین آمار‌ها از جزئیات متغیر‌های پولی و اعتباری، مربوط به اسفند ماه سال گذشته از سوی بانک مرکزی منتشر شد. آماری که از افزایش ۱۰.۸ واحد درصدی نرخ رشد پایه پولی در سال ۱۴۰۱ حکایت دارد، اما از سوی دیگر نرخ رشد نقدینگی در سال گذشته با با کاهش ۷.۹ واحد درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ مواجه شد و به ۳۱.۱ درصد رسید. با این وجود، رکوردشکنی نسبت پول به نقدینگی که یکی از شاخص‌های مهم ارزیابی سیالیت نقدینگی در اقتصاد است، حاکی از آن است که نمی‌توان خیلی هم به کاهش نرخ رشد نقدینگی امیدوار بود.


نسبت پول به نقدینگی به ۲۵.۷۱ درصد رسید

براساس گزارش بانک مرکزی، حجم کل نقدینگی در اقتصاد ایران در پایان سال گذشته از مرز ۶ هزار و ۳۳۷ هزار میلیارد تومان عبور کرد که از میزان سهم پول معادل هزار و ۶۲۹ هزار میلیارد تومان و سهم شبه‌پول، چهار هزار و ۷۰۷ هزار میلیارد تومان بود.

به این ترتیب نسبت پول به نقدینگی در پایان سال ۱۴۰۱ به ۲۵.۷۱ درصد رسید. رقمی که در ابتدای سال معادل ۱۹.۷۴ درصد بود و تنها در طول یک سال، حدود ۶ درصد رشد کرد تا رکوردی جدید را ثبت کند.

تفاوت پول و شبه‌پول چیست؟

نقدینگی از دو جزء پول و شبه‌پول تشکیل می‌شود. البته تعریف اقتصادی پول از تعریف عامیانه آن متفاوت بوده و شامل سپرده‌های دیداری و اسکناس و مسکوک در دست اشخاص است. سپرده‌های دیداری هم آن دسته از سپرده‌ها هستند که سپرده‌گذار از آن‌ها سودی دریافت نمی‌کند، اما می‌تواند از آن‌ها برداشت کند.

شبه‌پول نیز بخشی از نقدینگی است که قدرت نقدشوندگی کمتری نسبت به پول دارد و شامل سپرده‌های مدت‌دار، اوراق بدهی، اسناد خزانه و… می‌شود.

از آنجا که نقدشوندگی پول نسبت به شبه‌پول بیشتر است، افزایش این بخش از نقدینگی می‌تواند در کوتاه‌مدت تورم‌زا باشد. از همین روی دولت‌ها تلاش می‌کنند با اعمال سیاست‌های گوناگون، پول را به سوی تبدیل شدن به شبه‌پول هدایت کنند.

با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهند که بانک مرکزی نتوانسته در تحقق این هدف نیز موفق باشد و سهم پول از نقدینگی به طور نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است.

تخت گاز بخش تورم‌زای نقدینگی

گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که اگرچه در سال ۱۴۰۱، سرعت رشد نقدینگی با کاهش ۷.۹ واحد درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ مواجه شده، اما این اتفاق به واسطه کاهش نرخ رشد شبه‌پول از ۳۸.۱ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۲۲.۴ درصد بوده است.

این در حالیست که نرخ رشد پول یا همان بخش تورم‌زای نقدینگی، در سال ۱۴۰۱ سرعت گرفته و با افزایش ۲۲.۴ واحد درصدی به ۶۵.۴ درصد رسیده است.

چرا باید نگران جهش نسبت پول به نقدینگی باشیم؟

رشد افسارگسیخته و رکوردشکنی‌های متوالی نسبت پول به نقدینگی، از آن جهت نگران‌کننده است که می‌تواند نشان‌دهنده افزایش انتظارات تورمی در اقتصاد باشد.

در یک اقتصاد با ثبات، مردم مایل هستند که تنها به اندازه نیاز‌های روزمره خود پول نگهداری کنند و منابع مازاد خود را پس‌انداز یا سرمایه‌گذاری کنند؛ چرا که پول، بخشی از نقدینگی است که سودی به صاحب خود نمی‌دهد.

با این وجود، سرکوب نرخ بهره از طرفی و افزایش انتظارات تورمی میان فعالان اقتصادی از سویی دیگر، باعث شده که مردم منتظر افزایش بیشتر قیمت‌ها در آینده نزدیک باشند؛ بنابراین آن‌ها پول‌های خود را از سپرده‌های مدت‌دار خارج کرده و صرف خرید دارایی‌های مختلف می‌کنند که خود این فرآیند هم می‌تواند باعث افزایش نرخ تورم شود.