دعوای منجر به جرح چقدر برایتان آب می‌خورد؟/ دیه شکست بینی، دندان و دست و پا چقدر است؟

اقتصاد۲۴- این روز‌ها که گرمای هوا در همه شهر‌های ایران بیداد می‌کند و البته بحران‌های اقتصادی از همیشه فراگیرتر و سخت‌تر شده است، انگار آدم‌ها نیز از قبل بی طاقت‌تر و پریشان‌تر هستند و دنبال بهانه می‌گردند که فشار گرما و بحران‌های معیشت و اقتصاد را گاه بر سر هم بکوبند و نتیجه اینکه در خیابان‌های این شهر گرمازده گاهی باید بیشتر از قبل برای حفظ آرامش تلاش کرد.

در این میان، اما افزایش نزاع و درگیری و دعوا نیز شاید از همیشه چشمگیرتر باشد، اتفاقی که گاه تنها به بهانه یک تصادف جزیی یا یک تنه زدن و شاید سوءتفاهمی ساده به وجود می‌آید و در نهایت می‌تواند منجر به فاجعه‌ای بزرگ شود، فاجعه‌ای که نمونه آن در تاریخ جنایی ایران کم نیست.

به گزارش اقتصاد ۲۴ ، سال‌ها پیش در موردی، دو راننده بر سر جای پارک با یکدیگر وارد نزاع می‌شوند که منجر به مرگ یکی از طرفین شد، دعوای دو راننده تاکسی بر سر مسافر و نوبت بود که منجر به مرگ و اتهام به قتل برای یکی از طرفین دعوا شد. همچنین در پرونده‌های مشهور دیگری چون پرونده بهنود شجاعی که در یک دعوای کودکانه دوستش را به قتل رساند و پرونده مشهورتر سینا پایمرد که در یک نزاع خیابانی قتلی رقم خورد، اینگونه نزاع‌ها را مشاهده کردیم.

از چهار پرونده بالا دو پرونده با حکم قصاص و اعدام، یکی با پرداخت دیه و دیگری با بخشش، مختومه شدند.

اما در بسیاری از موارد نیز نتیجه این نزاع‌ها یا حتی تصادفات غیرعمد منجر به جرح و خسارت بدنی می‌شود، خسارت‌هایی که هر چند مشمول قصاص نمی‌شود، اما خسارت مالی، دیه و گاه زندان با خود در پی خواهد داشت.

در میان انواع موارد که برای جبران خسارت آسیب و ضرب و جرح یا تصادفات جرحی باب است، پرداخت دیه اصلی‌ترین نوع مجازات است.

دیه چیست؟

به گزارش اقتصاد ۲۴، دیه در واقع مالی است که در شرع، برای جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت یا جنایت عمدی، در مواردی که به هر جهتی قصاص امکان ندارد، مقرر شده است. نرخ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۲، در ماه‌های غیر حرام یا عادی، ۹۰۰ میلیون تومان و در ماه‌های حرام، معادل ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است. نحوه تعیین دیه در سال‌های مختلف توسط رئیس قوه قضاییه تعیین می‌شود.

اما شاید نکته عجیب در این میان، این باشد که قیمت یک نفر شتر اکنون در ایران بین ۶۰ میلیون تومان تا ۸۰ میلیون تومان در نوسان است و در مقابل قیمت دیه کامل اکنون ۹۰۰ میلیون تومان ارزیابی شده است در حالی که بنا به حکم شرعی قیمت دیه کامل باید برابر با ۱۰۰ شتر باشد و در این حالت باید قیمت دیه کامل رقمی حدود ۶ تا ۸ میلیارد تومان برآورد شود.

دیه کامل چطور محاسبه می شود؟

کما این که بر اساس شرع و قانون مجازات اسلامی، دیه نفس انسان مسلمان یکی از امور شش گانه زیر است:
۱۰۰ شتر سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۲۰۰ گاو سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۱۰۰۰ گوسفند سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۲۰۰ دست لباس سالم از حله‌های یمن
۱۰۰۰ دینار مسکوک و غیرمغشوش که هر دینار یک مثقال شرعی طلا به وزن ۱۸ نخود است.
۱۰۰۰۰ درهم مسکوک سالم و غیر مغشوش که هر درهم به وزن ۶/۱۲ نخود نقره است.

در این میان با بررسی همه این ارقام و موارد، می‌توان به این نتیجه رسید که رقم واقعی دیه باید حداقل چند ده برابر رقم اعلام شده باشد که همه ساله از سوی قوه قضائیه تعیین می‌شود و ملاک پرداخت شرکت‌های بیمه‌گر است.

اختلاف قیمت ۱۰۰ شتر و نرخ دیه سالانه

با کمی رصد بیشتر نیز می‌توان دریافت که مساله اختلاف قیمت میان قیمت هر نفر شتر و دیه انسان حداقل از سال ۱۳۸۹ به طور جدی مطرح بوده است و در فاصله این سال‌ها اختلاف از چند ده میلیون تومان به چند صد میلیون تومان افزایش یافته است.

کما اینکه در سال ۱۳۹۰ این اختلاف بسیار جدی شد، آنقدر که تعیین دیه ۹۰ میلیون تومانی بر اساس هر شتر با این پرسش مواجه شد که چطور وقتی شتر یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در آن سال قیمت داشت چرا برای محاسبه قیمت آن، رقم ۹۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شد؟

البته از اصلی‌ترین مخالف افزایش ناگهانی نرخ دیه، دولت و شرکت‌های بیمه‌ای است. آن‌ها می‌گویند این میزان دیه، باعث افزایش ۱۰۰ درصدی هزینه‌های دولت و حق بیمه می‌شود و متعاقب آن، مردم زیادی از دهک‌های پایینی جامعه، ناگزیرند وسایل نقلیه خود را بیمه نکنند. بالطبع، این افراد در زمان تصادف، راهی زندان‌ها می‌شوند و موج جدیدی از ناتوانان از پرداخت بدهی (دیه)، زندان‌ها را پر می‌کند. آن‌ها همچنین با اشاره به افزایش تصادفات ساختگی، فشار فراوان به صندوق‌های بیمه‌ای برای پرداخت خسارت‌های ناشی از این تصادفات را گوشزد می‌کنند.

بیشتر بخوانید: یک تصادف رانندگی با بیمه چقدر برای شما آب می‌خورد؟ / بیمه ثالث اجباری مفید، اما ناکافی

به گزارش اقتصاد ۲۴ ، مساله اختلاف میان قیمت شتر و نرخ دیه البته هیچگاه به طور کامل مرتفع نشد، کما اینکه عبدالعلی میرکوهی، معاون وقت وزیر دادگستری در سال ۱۳۹۴ در گفتگو با مهر در مورد وضعیت قیمت شتر در کشور و اینکه آیا با این افزایش قیمت نرخ دیه تغییر می‌کند؟ گفت: قیمت‌ها متفاوت است؛ برای همین وزارت دادگستری و حتی قوه قضائیه از هر ۳۲ استان استعلام می‌گیرند و وزارت جهاد کشاورزی هم نرخ تعریف شده و مصوب را کتبا اعلام می‌کند. البته در جلسه تعیین نرخ دیه هم تلاش می‌کنیم پایین‌ترین نرخ شتر محاسبه شود. گاهی هم قیمت شتر در استان‌ها را جمع کرده و تقسیم بر تعداد استان‌ها می‌کنیم و بر اساس تمامی قیمت‌های رسمی و مصوب نتیجه نهایی در جلسه اتخاذ شده و توسط رئیس قوه قضائیه ابلاغ می‌شود. ناگفته نماند که میزان تورم در جامعه و برخی شرایط دیگر هم در این تصمیم گیری‌ها تاثیر دارد.

در جست و جوی ارزان ترین شتر کشور

در میان سخنان این معاون وقت وزارت دادگستری یک نکته مستتر است و آن اینکه پایین‌ترین نرخ شتر در کل کشور محاسبه می‌شود. اما مساله این است که در سال ۱۴۰۲، حتی پایین‌ترین نرخ شتر گوشتی غیرداشتی و غیرسرمایه ای کم سن نیز کمتر از ۲۰ میلیون تومان نیست و این به آن معناست که همچنان میان نرخ دیه ۹۰۰ میلیون تومانی و نرخ ۱۰۰ شتر که به مرز ۲ میلیارد تومان می‌رسد، بیش از یک میلیارد تومان فاصله وجود دارد.

کما اینکه سید مرتضی بختیاری وزیر اسبق دادگستری نیز در سال ۱۳۹۴ در گفتگو با مهر گفته بود که «پیش از تصویب قانون جدید آیین دادرسی کیفری تعیین و ابلاغ نرخ دیه با شخص رئیس قوه قضائیه است، اما وقتی که وزیر دادگستری بودم شیوه به اینگونه بود که از ادارات جهاد کشاورزی استان‌ها و روسای دادگستری‌های سراسر کشور استعلام یک شتر را گرفته و براساس آن نرخ دیه سال را اعلام می‌کردیم.».

اما با همه این توضیحات به نظر می‌رسد هم چنان فاصله میان قیمت ۱۰۰ شتر و دیه یک فرد اکنون تفاوت جدی وجود دارد.
البته باید به این مساله نیز توجه داشت که مساله پرورش شتر برای کنترل قیمت، توسط شرکت‌های بیمه در دو دهه اخیر همواره جدی بوده است.

این مساله البته نخستین بار به طور جدی در سال ۱۳۹۴ مطرح شد که مساله تفاوت قیمت میان نرخ دیه بر اساس ۱۰۰ شتر و آنچه مصوب و اجرا شده بود، به طور جدی به محل بحث تبدیل شد.

در هر حال اکنون به نظر می‌رسد فارغ از هر نوع قیمت گذاری، بررسی این مساله و توضیح آن برای افکار عمومی نیاز به موشکافی مجدد دارد، به خصوص که در مورد نرخ دیه تنها نرخ دیه کامل نیست که مورد بحث است و اتفاقا به جز مورد تصادفات منجر به فوت، این نرخ دیه اعضای بدن است که خود نیز یکی از مهم‌ترین موارد مطرح شده در دادگاه‌ها است.

محاسبه دیه برای اعضای بدن

باید توجه داشت که هر صدمه‌ای که به اعضای بدن وارد شود موجب پرداخت دیه مشخص شده در قانون مجازات اسلامی است. با توجه به اینکه دیه عضو مد نظر در قانون تعیین شده یا نه، مبلغ دیه مشخص خواهد شد.

البته اگر مبلغ دیه اعضای بدن مانند دیه نخاع و نشیمنگاه توسط قانون‌گذار تعیین نشده باشد، قاضی طبق نظر پزشکی قاضی و بر اساس حد ارش مبلغ دیه را مشخص خواهد کرد. برای محاسبه دقیق رقم دیه باید از وکلای متخصص در این حوزه کمک بگیرید.

ارش چیست؟

به گزارش اقتصاد ۲۴ ، در بعضی موارد و برای برخی از صدمات، دیه‌ای در قانون مجازات اسلامی پیش بینی نشده است. به همین دلیل در هنگام بروز چنین مواردی، دادگاه مطابق گواهی پزشکی قانونی و براساس تشخیص خود، مبلغی را به عنوان ارش اعلام می‌کند که فرد خاطی موظف به پرداخت آن است.

ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی، ارش را اینچنین تعریف می‌کند: ارش، دیه غیرمقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تأثیر آن بر سلامت مجنیٌ‌علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می‌کند. مقررات دیه مقدر در مورد ارش نیز جریان دارد، مگر اینکه در این قانون ترتیب دیگری مقرر شود.

همچنین اگر اندام تناسلی آسیب دیده متعلق به یک زن باشد و پستان یا سینه او نیز در درگیری صدمه دیده باشد، باید دیه پستان بر اساس میزان جراحت مشخص شود.

موقع محاسبه دیه باید آسیب‌هایی که به ناحیه دنده و ترقوه وارد شده بررسی شوند. اگر فقط پوست این ناحیه خراشیده شده باشد، مبلغ دیه دنده و ترقوه مشخص شده برای آن با وقتی که ترقوه شکسته باشد متفاوت خواهد بود.

اما فارغ از مواردی که مشمول شرایط ارش هستند بسیاری از صدمات به بدن را می توان بر اساس نرخ مصوب دیه و دستورات موجود محاسبه کرد که بخشی از آن را در جدول زیر می بینید

حال بر اساس جدول موجود می‌دانیم که دیه شکستگی بینی رقمی حدود ۹۰ میلیون تومان است و اگر در دعوایی بخواهید با کله به بینی طرف مقابل حمله کنید خوب است حداقل ۹۰ میلیون تومان در حسابتان اندوخته داشته باشید.

همچنین دیه شکستگی دندان نیز رقمی بین ۲۲ میلیون تومان تا ۴۵ میلیون تومان است، پس اگر این پول را در حسابتان ندارید بهتر است در هنگام عصبانیت یک لیوان آب یخ بخورید و ۳ بار نفس عمیق بکشید و به جای ابراز خشم و ضرر زدن به جان دیگری و جیب خودتان، فقط عبور کنید.

البته بد نیست بدانید که اگر خیلی کنترل اعصاب خود را در هر بحث یا دعوایی از دست بدهید و دست به سلاح سردی همچون چاقو ببرید فارغ از جریمه و زندان سنگین، استفاده از سلاح سرد آن وقت شاید ناچار شوید دیه های سنگین تری  نیز بپردازید، دیه ای که می تواند برای یک زخم جزیی تا ۱۸ میلیون تومان و با احتساب آسیب جدی و طول درمان حتی ۵۰۰ میلیون تومان افزایش یابد.

به گزارش اقتصاد ۲۴ ، در مورد برخی از آسیب‌ها نیز گاه شکایت‌های چند باره از سوی فرد آسیب دیده طرح می‌شود، شکایت‌هایی که می‌تواند مساله خسارت جانی و سلامت، مساله زیبایی و البته طول درمان را در بر داشته باشد و فارغ از هزینه‌های بسیار روانی و آسیب اجتماعی، رقم بازخواست خسارت گاه می‌تواند تا چند صد میلیون تومان نیز افزایش یابد.

برای مثال جراحت روی صورت فارغ از رقم پایه زخم که ۱۸ میلیون تومان را در بر می‌گیرد با توجه به وسعت و هزینه‌های ترمیم می‌تواند تا ۲۰۰ میلیون تومان برایتان آب بخورد، چاقو و یا هر سلاح سرد دیگر را نه فقط قلاف کنید که حتی به طور کامل از خود دور کنید چرا که حمل این سلاح می‌تواند تا دو سال شما را پست میله‌های زندان بیاندازد.

البته این خسارت‌ها در مواردی همچون مساله اعضای تناسلی بدن، چشم و زبان و طحال و کلیه و کبد می‌تواند تا حد یک دیه کامل افزایش پیدا کند با این تفاوت که اینجا بیمه یا شرکت بیمه گری در کار نیست که خسارت را جبران کند و شاید مجبور شوید سال‌های سال پشت میله‌های زندان آب خنک بخورید و به راحتی نتوانید خلاص شوید آن هم فقط، چون احتمالا در یک لحظه خشم و عصبانیت خود را کنترل نکرده اید.

پس شاید با دیدن این ارقام در زمان خشم بیشتر به فکر خود و سلامت روان و سلامت طرف مقابل باشید و در آن لحظه بیاندیشید که در زمان خشمتان با یک حرکت اشتباه شاید حتی کانون خانواده خودتان نیز دچار بحران‌های جدی شود.