عوامل خطرزای ابتلا به دیابت

اقتصاد۲۴-بیشتر افراد دیابت نوع یک و دو را می‌شناسند، اما شاید همه نمی‌دانند که علت ابتلا به این دو نوع دیابت متفاوت است.

«یواس‌ای تودی» در مصاحبه‌ای با دکتر «رودیکا بوسویی»، رئیس بخش پزشکی و علم در انجمن دیابت آمریکا به علل ابتلا و راه‌های پیشگیری از این بیماری می‌پردازد.

دیابت عارضه‌ای مزمن است که در نوع یکِ آن، بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند و در نوع دو، بدن به انسولین پاسخ نمی‌دهد و مقاوم می‌شود.

علت ابتلا به دیابت نوع یک چیست؟

دیابت نوع یک نوعی بیماری خودایمنی است که سلول‌های بتا که در لوزالمعده قرار دارند و انسولین تولید می‌کنند، از بین می‌روند. این تخریب ممکن است به سرعت یا به مرور زمان صورت بگیرد تا جایی که بخش بزرگی از این سلول‌ها از بین می‌روند و فرد باید انسولین را از منابع خارجی دریافت کند. به همین دلیل است که بیماران مبتلا به دیابت نوع یک باید مرتب انسولین تزریق کنند.

هر کسی ممکن است به دیابت نوع یک مبتلا شود و علائم آن عبارت است از تشنگی و گرسنگی، تکرر ادرار، خستگی، تاری دید، بهبود کُند زخم‌ها و کبودی‌ها و کاهش وزن.

علت ابتلا به دیابت نوع دو چیست؟

دیابت نوع دو شایع‌تر است و اختلال عملکرد سلول بتا در این نوع بیماری دلایل متعدد و پیچیده‌ای دارد از جمله افزایش وزن، تغییر سبک زندگی و بی‌تحرکی. سابقه خانوادگی، نژاد و سن نیز در ابتلا به این نوع دیابت نقش دارد.

این تغییر‌ها سبب می‌شود بدن از انسولینی که می‌سازد درست استفاده نکند، عارضه‌ای که مقاومت به انسولین نام دارد و کاهش سطح قند خون برای بدن دشوارتر می‌شود.

بوسویی می‌گوید: هرچه مقاومت‌مان به انسولین بیشتر باشد، انسولین بیشتری لازم است تا بدن از خون داخل سلول همان میزان گلوکز را بگیرد و انرژی تولید کند. به همین دلیل، سلول‌های بتا باید مدام و بی‌وقفه کار کنند. در نهایت از رمق می‌افتند و نمی‌توانند انسولین زیادی تولید کنند. این باعث تغییر در مغز و اختلال در حس سیری می‌شود.

بر اثر شیوع چاقی و کاهش دسترسی به غذا‌های تازه و سالم، شمار کودکان مبتلا به دیابت نوع دو در دنیا رو به افزایش است.

تمام افراد مبتلا به دیابت نوع دو به تزریق انسولین نیاز ندارند و بدن بسیاری از آن‌ها هنوز انسولین تولید می‌کند. بنابراین، تشخیص زودهنگام به بیماران کمک می‌کند با ایجاد تغییر لازم در سبک زندگی یا مصرف دارو از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.

بوسویی با اشاره به ضرورت توجه به میزان قند خون، می‌گوید هرچه میزان قند خون بالاتر باشد، تغییراتی در سوخت‌وساز بدن ایجاد می‌کند که بر سلول‌های بتا اثر می‌گذارد و عملکردشان را مختل می‌کند.

مصرف شکر زیاد باعث ابتلا به دیابت می‌شود؟

پژوهش‌ها نشان می‌دهد مصرف نوشیدنی‌های حاوی شکر با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو ارتباط دارد، اما عوامل خطرزای دیگری مانند سابقه خانوادگی، سن و نژاد نیز در ابتلا به این بیماری دخیل هستند.

انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند از مصرف نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید، به‌جای آن آب بنوشید و سهم شکر در میزان کالری دریافتی روزانه بیش از ۱۰ درصد نباشد.

* یادآوری نکاتی مهم در رابطه با پیشگیری از دیابت

به گفته متخصصان، کنترل دیابت نیازمند تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی است. با این حال، سیگار کشیدن نیز یکی از عوامل مهمی است که در افراد دیابتی منجر به ابتلای آنان به مشکلات سلامتی بیشتر و شدیدتری می‌شود.

تغییر سبک زندگی شما می‌تواند گام بزرگی به سوی پیشگیری از دیابت باشد و هیچ‌وقت برای شروع دیر نیست. اگر درحال‌حاضر به‌دلیل اضافه وزن یا چاقی، کلسترول بالا یا سابقه خانوادگی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو هستید، پیشگیری بسیار مهم است. ایجاد چند تغییر در سبک زندگی شما در حال حاضر ممکن است به شما کمک کند تا از عوارض جدی دیابت در آینده جلوگیری کنید. این تغییرات توسط متخصصان مایوکلینیک توصیه شده است که عبارتند از:

- کاهش وزن اضافی

کاهش وزن، خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد. انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که افراد مبتلا به پیش‌دیابت حداقل هفت تا ۱۰ درصد وزن بدن خود را کاهش دهند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

- فعالیت بدنی

تمام بزرگسالان سالم باید پنج روز در هفته، ۳۰ دقیقه یا بیشتر ورزش‌های هوازی متوسط ​​تا شدید مانند پیاده‌روی سریع، شنا، دوچرخه‌سواری یا دویدن را مدنظر قرار دهند. ورزش مقاومتی حداقل دو تا سه بار در هفته باید انجام شود. محدود کردن زمان‌های طولانی بی‌تحرکی مانند نشستن پشت رایانه می‌تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند.

- مصرف کافی فیبر خوراکی

غذا‌های غنی از فیبر باعث کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت می‌شوند. انواع غذا‌های سالم و سرشار از فیبر بخورید که عبارتند از:

- میوه‌هایی مانند گوجه‌فرنگی و فلفل

- سبزیجات غیرنشاسته‌ای مانند سبزیجات برگ‌دار، کلم بروکلی و گل‌کلم

- حبوبات مانند لوبیا، نخود و عدس

- غلات کامل مانند ماکارونی و نان گندم کامل، برنج سبوس‌دار، جو سبوس‌دار و ...

- مصرف چربی‌های سالم

رژیم غذایی شما باید شامل انواع غذا‌های حاوی چربی‌های غیراشباع باشد که به آن‌ها «چربی خوب» می‌گویند.

این چربی‌ها باعث افزایش سطح کلسترول خوب در خون و سلامت قلب و عروق می‌شوند. منابع چربی‌های خوب شامل روغن زیتون، آجیل و دانه‌ها مانند بادام، بادام‌زمینی، تخم کتان، تخم کدو تنبل و ... هستند.