چرا کاهش نرخ بیکاری برای مردم ملموس نیست؟

اقتصاد۲۴-نرخ بیکاری ۷.۹ درصد شد؛ این تازه‌ترین آمار رسمی دوباره در حوزه بازار کار است. مرکز آمار در گزارشی، نرخ بیکاری تابستان امسال را ۷.۹ درصد اعلام کرد که این شاخص نسبت به فصل مشابه سال قبل، یک درصد کاهش را نشان می‌دهد.

براساس گزارش مرکز آمار ایران، جمعیت شاغلین ۱۵ ساله و بیشتر در تابستان امسال، ۲۴ میلیون و ۶۸۶ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۹۰۷ هزار نفر افزایش یافته است.

اما نکته‌ای که در میان این آمار‌ها وجود دارد، این است که هر چند نرخ بیکاری در تابستان سال جاری کاهش یافته، اما مردم نمود این کاهش را هنوز نتوانسته‌اند در جامعه لمس کنند. شاید برای بسیاری این پرسش مطرح شده باشد که چرا آمار‌ها نشان می‌دهند که نرخ بیکاری کاهش یافته است، اما مردم این کاهش را لمس نمی‌کنند؟

حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار می‌گوید: آنچه که در مساله کاهش نرخ بیکاری اتفاق می‌افتد، موضوع جدیدی نیست و ما گاهی در خیلی از دولت‌ها شاهد هستیم که تلاش می‌کنند برای این‌که کارنامه مثبتی از خود بروز دهند، ارقام عجیب و غریبی را اعلام کنند.

بیشتر بخوانید:جدیدترین آمار از نرخ بیکاری اعلام شد

وی می‌افزاید: واقعیت این است که در حال حاضر اتفاق خاصی نیفتاده و وضعیت ما هم به لحاظ شرایط اقتصادی مطلوب نیست.

ظرفیت جدیدی در حوزه اقتصاد ایجاد نشده است

این کارشناس اقتصادی عنوان می‌کند: درست است در دو سه ماه گذشته برخی از شاخص‌های اقتصادی نسبت به فصل گذشته یا سال گذشته بهبود پیدا کرده، اما به معنای این نیست که ظرفیت‌های جدیدی در اقتصاد ایران ایجاد شده است.

وی با اشاره به افزایش فروش نفت، ادامه می‌دهد: ما به محدودیت‌های بسیار زیادی مبتلا شدیم که رفته رفته به دلیل سازش و فعالیت‌هایی که برای احیای آن‌ها انجام شد، یک تکانی به بخش‌های مختلف اقتصادی داد، اما نکته این‌جاست که ما زمانی می‌توانیم این تناسب‌ها را به لحاظ رشد شاخص‌های اقتصادی مطرح کنیم که از این وضعیتی که الان پیدا کردیم، یک‌سال و نیم بگذرد و بعد از آن ببینیم رشد اقتصادی افت می‌کند یا افزایش پیدا می‌کند.

حاج‌اسماعیلی توضیح می‌دهد: ما در گذشته وضعیت بدی به دلیل شدت تحریم‌ها و وابستگی تولیدات به خارج داشتیم که به لحاظ سازشی که اتفاق افتاده، شرایط بهبود پیدا کرده و به همین دلیل ظرفیت‌های اقتصادی احیا شده است. ما این مسایل را در نظر نمی‌گیریم.

آمار‌ها با خطا محاسبه می‌شود؟

این کارشناس بازار کار با اشاره به نرخ بیکاری در کشور، متذکر می‌شود: نرخ بیکاری ریشه در اشتباهی دارد که ما نسبت به جمعیت فعال می‌کنیم. چرا نرخ بیکاری زنان به اندازه‌ای که در جامعه می‌بینیم و واقعیت است، در آمار‌های مرکز آمار نشان داده نمی‌شود.

این کارشناس بازار کار می‌گوید: ما نرخ بیکاری زنان را پایین می‌بینیم و کمتر از ۲۰، ۲۵ درصد و در برخی از سنین تا حدود ۱۲، ۱۳ مطرح می‌شود؛ در صورتی که در همین سال‌جاری بیش از ۶۰ درصد پذیرفته‌شدگان کنکور، زنان بودند.

حاج‌اسماعیلی می‌افزاید: در حال حاضر با پدیده‌ای جدید روبه‌رو هستیم مثل خواسته زنان برای استقلال مالی، زندگی مستقل، کمک به هزینه خانواده به دلیل گرانی‌ها و تورم، مشارکت‌های اجتماعی، افزایش سن ازدواج، زنان سرپرست و... که همه باعث شده که حضور زنان و تقاضای آن‌ها در بازار کار زیاد شود. این در حالی است که جمعیت فعال زنان را هنوز در کشور ما پایین تلقی می‌کنند و می‌گویند زنان مشارکت اقتصادی ندارند و جمعیت فعال‌شان افزایش پیدا نکرده است.

وی تاکید می‌کند: اگر این رویه تغییر کند، نرخ بیکاری تا ۳، ۴ درصد یک‌دفعه جهشی افزایش پیدا می‌کند؛ آن هم زمانی که جمعیت فعال را واقعی و درست محاسبه کنیم.

وی عنوان می‌کند: در بخش مردان هم همین وضعیت است و ما رشد جمعیت فعال را متاسفانه درست محاسبه نمی‌کنیم و می‌نویسیم خیلی از کسانی که ما به آن‌ها مراجعه کرده‌ایم -مرکز آمار هم یکی از روش‌هایش محاسبات میدانی است- گفته‌اند علاقه‌ای به کار نداریم، پس مشارکت اقتصادی ندارند و از جمعیت فعال حذف می‌شوند. این‌ها خطا‌های فاحشی است که در آمارگیری در ایران وجود دارد.

حاج‌اسماعیلی با بیان این‌که من اعتقاد دارم که نرخ بیکاری ما حتما دورقمی است، می‌گوید: از سوی دیگر، در شرایطی قرار داریم که برخی از افراد از پیدا کردن کار مایوس شدند؛ نه این‌که دنبال شغل نباشند. برای مثال، در حوزه فارغ‌التحصیلان، شغلی برایشان پیدا نمی‌شود. دایره استخدام دولت که محدود است و کاملا پارتی‌بازی و رانت و خویشاوندی و جناحی است. موضوع دوم هم این است که در بخش خصوصی، دستمزد مکفی به آن‌ها پرداخت نمی‌کنند و ظرفیت‌های شغلی جدیدی تعریف نکردیم که آن‌ها بتوانند جذب شوند. این واقعیت‌ها را باید ببینیم.

وی تصریح می‌کند: دولت اگر مستندی در خصوص ایجاد اشتغال دارد، باید مطرح کند که در کجا شغل ایجاد شده است. برای مثال، در خصوص پروژه‌های عمرانی در کشور به دلیل کمبود منابع و کسری بودجه و عدم جذب سرمایه خارجی، شاخصی وجود ندارد که دولت بتواند از آن دفاع کند.

این کارشناس بازار کار می‌گوید: دولت استناد دقیق و رسمی در خصوص ایجاد اشتغال هنوز مطرح نکرده است. وضعیت وزارت کار و شورای عالی اشتغال را می‌دانیم که هیچ پروژه یا طرح خاصی را شروع نکردند که بتوانند در دولت پیگیری کنند.

حاج‌اسماعیلی با اشاره به وضعیت اقتصادی و بازار کشور، عنوان می‌کند: ما در بازار مسکن شاهد رکود سنگینی هستیم. در بخش خدمات هم که یکی از بخش‌های فعال در کشور بوده، الان اجاره مغازه‌ها و قدرت خرید مردم به شدت روی این بخش تاثیر گذاشته است و یک رکود سنگین را شاهد هستیم و این‌ها اثر خود بر بازار کار را به جا می‌گذارند.