بدون پذیرش FATF سرمایه گذاری چین در ایران فقط وعده است/ تجارت ایران با تحریم‌ها همچون پرنده در قفس است

اقتصاد۲۴- میرا قربانی فر - محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری در جریان سفر به شانگهای در همایش تجاری ایران و چین از آغاز فصل جدیدی از روابط تجاری تهران و پکن خبرداد.

معاون اول رئیس‌جمهوری در جریان سفر به شانگهای اعلام کرد: ما انتظار داریم که دولت چین شرکت‌های نفتی بزرگ خود را برای حضور و سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های نفت و گاز ایران تشویق کند ضمن آنکه شرکت‌های بزرگ ایرانی نیز برای صادرات محصولات دانش بنیان ایرانی به چین آمادگی کامل دارند.
مخبر همچنین بر لزوم ایجاد خط سبز گمرکی برای توسعه تجارت با چین تاکید کرد.

این سخنان البته در حالی بیان شد که پیش از این بار‌ها گفته شده بود که قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین به مرحله اجرایی شدن نزدیک می‌شود، اما آیا چین که اکنون یکی از طرف‌های قرارداد برای توسعه میادین گازی عربستان و قطر است و برای توسعه صنایع پتروشیمی نیز با عربستان قرارداد نوشته است، امکان اجرای چنان قرارداد‌هایی را در ایران خواهد داشت.

مجیدرضا حریری، رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، اما معتقد است که چنین امکانی به آن شکل که برای کشور‌های دیگر حوزه خلیج فارس وجود دارد برای ایران امکانپذیر نخواهد بود، چرا که ایران تحت فشار تحریم‌هایی است که باعث می‌شود شرکت‌های اصلی چین در حوزه فناوری توان و امکان ورود به این بازار را نداشته باشند.

مجیدرضا حریری در این باره به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «در ابتدا باید توجه کنید که اکنون تقریبا ایران تمام نفت و گاز خود را به چینی‌ها می‌فروشد. حالا شاید بتوان با اغماض هم گفت که شاید درصدی را نیز کشور‌های دیگر خریداری می‌کنند، اما مساله این است که اصلی‌ترین خریداران نفت ایران چینی‌ها هستند. این بدان معناست که بالای ۹۵ درصد از صادرات نفت خام و گاز ایران به کشور چین انجام می‌شود، اما مفهوم این دادوستد سرمایه گذاری نیست. توجه کنید در معاملات دو کشور هر نوع رابطه اقتصادی ساده‌ترین شکل آن به معنای روابط بازرگانی یعنی خرید و فروش تعریف می‌شود.»

وی می‌افزاید: «پله‌های پیشرفته‌تر نیز بحث سرمایه گذاری و مشارکت است و این اتفاق اکنون در رابطه ایران و چین رخ نمی‌دهد. به طور کامل‌تر باید گفت سرمایه گذاری بدون رفع تحریم های کشور، بین ایران و هیچ کشوری از جمله چین رخ نمی‌دهد و به نظر می‌رسد دلیل دعوت معاون اول رئیس جمهوری ایران نیز به همین دلیل بوده است.»

حریری درباره نوع رابطه ایران و چین در حوزه انرژی نیز به اقتصاد ۲۴ گفت: «در حقیقت رابطه بین ایران و چین تنها رابطه‌ای بین فروشنده و خریدار در حوزه نفت است؛ چینی‌ها نه در حوزه نفتی ایران سرمایه گذاری می‌کنند و نه در حوزه اکتشاف و بهره برداری همکاری خاصی با ایران دارند و تنها محصول نهایی است که توسط چینی‌ها از ایران خریداری می‌شود.»

این کارشناس مسائل اقتصادی درباره امکان سرمایه گذاری چینی‌ها در این حوزه‌ها و همچنین موانع سرمایه گذاری چینی‌ها از جمله تحریم‌ها و عدم عضویت ایران در FATF  نیز تصریح می‌کند: «مساله واقعا FATF نیست و اصلا به نظر من در این شرایط زیر فشار تحریم‌ها بحث FATF یک مساله و بحث انحرافی است. اصل ماجرا، اما این است که ایران تحریم است. توجه کنید وقتی کشور تحریم است حتی اگر FATF هم کاری به شما نداشته باشد باز نمی‌توانید کار و تجارت انجام بدهید.
ببینید من بار‌ها این مثال را زده ام، وضعیت ما اکنون اینطور است که شبیه پرنده‌ای هستیم در قفس تحریم. حال FATF بال ما را چیده باشد یا نچیده باشد باز تاثیر چندانی برای این پرنده ندارد چرا که ما در قفس تحریم هستیم و امکان پرواز نداریم. پس تحریم نکته اول و اصلی است و پیش از آنکه به مساله FATF بپردازیم به بحران تحریم توجه کنیم.»

بیشتر بخوانید: اشتهای اژد‌های زرد به طلای سیاه خاورمیانه؛ چین چگونه تحریم‌های نفتی ایران را خنثی می‌کند؟

رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در ادامه می‌افزاید: «شرکت‌های نفتی در جهان همچون یک زنجیره بین المللی چه در حوزه اکتشاف و چه در حوزه بهره برداری و چه در حوزه صنایع بالادستی کار می‌کنند. در واقع این شرکت‌ها در یک زنجیره اینترنشنال فعالیت می‌کنند و تعریفشان یک شرکت لوکال محلی نیست.
در نهایت می‌توان نفت ایران را با تعویض کشتی‌ها و اسناد و روش‌های مختلف دور زدن تحریم خریداری و وارد پالایشگاه‌های خود کرده و به محصول دیگر نیز تبدیل کنید. کما اینکه داعش نیز نفت می‌فروخت، یا عراق نیز در اوج تحریم هایش نفت می‌فروخت یا ایران نیز در همه این تحریم‌ها نیز هیچگاه فروشش به صفر نرسیده و در بدترین حالت‌ها نیز باز نفت فروخته است.»

حریری یادآور می‌شود: «شما در بحث دور زدن تحریم‌ها برای فروش، بالاخره راه‌های مختلفی دارید، همچون تهاتر، سندسازی و جا به جایی کشتی ها، اما در مساله سرمایه گذاری که نمی‌توان رفتار مخفیانه انجام داد یا شرکت نفتی بین المللی که نمی‌تواند صراحتا تحریم‌ها را نادیده بگیرد و وارد این عرصه شود چرا که نتیجه این رفتار این می‌شود که شرکت مورد نظر در سرتاسر دنیا دچار تحریم خواهد شد. پس واضح است که شرکت‌های بزرگ نفتی چینی هم در دنیا فعال هستند و علاقمند نیستند که مورد تحریم قرار بگیرند.»

وی ادامه می‌دهد: «بهرحال مذاکراتی با چین بعد از سفر رئیس دولت از بهمن ماه گذشته در جریان بوده و به دنبال آن در تیرماه نیز نشست کمیسیون اقتصادی دو کشور را داشته ایم که قدم‌های بلندی برای اجرای شدن سند ۲۵ ساله برداشته شد، اما سفر اخیر مخبر بیشتر سفری بود که در آن مشکلات فنی و مسائلی که نیاز به تصمیم گیری دو طرف در بالاترین سطوح را داشت مطرح شد.»

رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین همچنین در حوزه روابط دانش بنیان و خط سبز گمرکی  نیز به اقتصاد ۲۴ می گوید: «در حوزه دانش بنیان نیز ایران و چین با هم مراوداتی دارند و حتی در سال ۱۳۹۸، ما چند دستگاه بافت نانوالیاف به چین فروخته بودیم. اکنون نیز در حوزه بایوتکنولوژی ارتباطاتی با چین داریم. در مورد خط سبز گمرکی نیز ما یکسری مقرراتی در چین به خصوص در حوزه صادرات مواد غذایی داشتیم که بسیار سخت گیرانه است اما در سال‌های اخیر موفق شدیم با مذاکرات فشرده بخشی از مجوز‌ها را برای صادرات مواد غذایی از گمرک چین بگیریم. برای مثال، چین، زعفران را در دسته مواد دارویی تقسیم‌بندی کرده بود و این بدان معناست که صادرات آن نیز از ایران به چین بسیار سخت بود که با رایزنی، مجوز صادرات آن را به دست آوردیم. در چند ماه اخیر ما بیش از ۱۵ برابر سال گذشته از مبادی رسمی زعفران به چین صادر کرده ایم. همچنین توانستیم مجوز صادرات محصولات شیلات و آبزیان را نیز به دست بیاوریم.»

بیشتر بخوانید: بدون FATF تجارت برای ایران ممکن نیست

مجیدرضا حریری اما درباره فروش و صادرات محصولات ایرانی نه به صورت خام فروشی بلکه تولید نهایی به چین نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «باید تاکید داشت که بیشترین فروش پتروشیمی ایران نیز به چین است، اما عموما حتی محصولات پتروشیمی را نیز باید به نوعی خام فروشی دانست که در اختیار شرکت‌های خصولتی است. اما پروژه اتاق بازرگانی ایران و چین بیشتر، فروش محصولات غیرنفتی و خود محصول به صورت کامل است که به چین صادر شوند. محصولاتی مثل پسته، گل رز خشک شده، فرش ماشینی و دست بافت، خرما و عسل و انجیر و ... را در ردیف سبد کالایی می‌دانیم که باید به عنوان محصول صادراتی به آن توجه شود و اکنون تلاش داریم محصولات چرم و دارو‌هایی گیاهی را نیز به لیست صادراتی اضافه کنیم. تلاش ما برای صادرات محصول ایرانی و تلاش برای عرضه محصولات تمام شده در بنگاه‌های اقتصادی و کارگاه‌های کشور است. اکنون حداقل یک شرکت مهم لبنیاتی و سه شرکت شیرینی و شکلات ایرانی در حال صادرات محصولات خود به طور مستقیم به بازار چین و به صورت عرضه نهایی محصول هستند.»