تاریخ انتشار: ۱۰:۳۷ - ۰۶ آذر ۱۴۰۲

لرزه انسان بر اندام زمین/ چگونه فرونشست زمین، گسل‌های زلزله را تحریک می‌کند؟

برداشت وسیع آب‌های زیرزمینی و مواجهه با پدیده فرونشست یکی دیگر از انواع مداخله‌های انسانی است که سبب‌ساز تحریک گسل‌ها برای وقوع زلزله می‌شود.

لرزه انسان بر اندام زمین

اقتصاد۲۴-وقتی انسان زمین را می‌لرزاند؛ لرزه‌هایی که نه برای عوامل طبیعی بلکه به‌دلیل کنش و واکنش انسان‌ها رخ می‌دهد، به این بخش از صحبت‌های مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله توجه کنید: «انسان مداخله بزرگی در محیط زیست انجام داده است، مانند ساختن سد تریگورژ (Three Gorges Dam) در چین، که در سال ۲۰۰۵ آبگیری شد و سه سال بعد در سال ۲۰۰۸ زلزله‌ای در آن منطقه رخ داد، مقالاتی منتشر شده است که آبگیری سد تحریکی بوده برای وقوع زلزله سال ۲۰۰۸ در سیچوآن، آن هم با بزرگای ۷.۸ که حدود ۸۰۰ هزار نفر هم کشته داد.»

زارع  دراین‌باره می گوید: «یکی دیگر از این مداخله‌های انسانی در وقوع زلزله به گرم شدن زمین توسط انسان برمی‌گردد، گرمایی که سبب ذوب شدن یخ‌ها و باربرداری از روی گسل‌ها می‌شود تا آن‌ها تحریک شوند و احتمال وقوع زلزله افزایش پیدا کند، مثلاً در زلزله سال ۲۰۱۵ نپال ذوب شدن یخ‌های هیمالیا جزو اولین نظر‌هایی بود که مطرح شد.»

به‌گفته زارع «برداشت وسیع آب‌های زیرزمینی و مواجهه با پدیده فرونشست یکی دیگر از انواع مداخله‌های انسانی است که سبب‌ساز تحریک گسل‌ها برای وقوع زلزله می‌شود.»


بیشتر بخوانید:نرخ فرونشست زمین در ایران؛ ۵ برابر متوسط جهان و با بیشینه بالای ۲۰ سانتی‌متر


او می‌گوید: «به نظر ما زلزله ۲۹ آذر سال ۱۳۹۶ در ملارد واقع در غرب تهران به‌دلیل برداشت وسیع آب‌های زیرزمینی بوده است، فرونشست زمین در این منطقه گسل‌ها را برای وقوع زلزله تحریک کرد؛ بنابراین آن‌چه از مداخله انسانی برای وقوع زلزله در ایران اهمیت دارد به خشکسالی، حذف آب‌های زیرزمینی و خشک شدن دریاچه‌ها برمی‌گردد.»

لرزه انسان بر اندام زمین

دلیل زمین‌لغزش سال ۹۸ چه بود؛ طبیعت یا انسان؟

همان‌طورکه گفته شد مداخله انسان‌ها می‌تواند سبب‌ساز وقوع حوادث طبیعی شود که تا پیش از این همه خیر و شر آن به‌عهده طبیعت بود، اما حالا انسان‌ها هم تبدیل به عوامل جدی در بروز حوادث طبیعی شده‌اند، حوادثی، چون زلزله و البته رانش زمین، به‌تازگی مقاله‌ای منتشر شده که نشان می‌دهد زمین‌لغزشی که در سال ۱۳۹۸ در بخش‌هایی از استان سمنان رخ داد نتیجه مداخله انسانی بوده است، مداخله‌ای که باز هم پای متهم همیشگی یعنی سد سازی را به ماجرا باز می‌کند.

هشتم فروردین سال ۱۳۹۸ تصاویری از روستای حسین آباد کالپوش در شهرستان شاهرود در استان سمنان منتشر شد که نشان دهنده تخریب خانه‌ها بود، رانش زمین خسارت‌هایی به بیش از ۳۰۰ واحد روستایی وارد کرد. خیلی‌ها به‌دنبال دلیل این زمین‌لغزش بودند، آن روز‌ها مهدی معتق، استاد مرکز علوم تحقیقات زمین و دانشگاه لایبنیتزهانوفر آلمان، در یادداشتی برای خبرآنلاین نوشت: «قسمت اعظمی از این روستا در یک پهنه لغزشی در مجاورت شمالی سد کالپوش قرار دارد. این سد در اواخر دی ماه ۹۱ با حضور رئیس جمهور وقت آن دوران با هدف تامین آب شهر‌های میامی، شاهرود و روستا‌های اطراف آن آبگیری شد. پهنه لغزشی مجاور سد دربهار۹۸ فعال شد، این‌که چه عاملی سبب تشدید این حرکت در سال ۹۸ شده نیاز به کمی بررسی دقیق‌تر دارد. با این حال مشاهدات صحرایی اولیه که در تاریخ ۸ مرداد ۹۸ شواهد بسیار جالبی پیرامون علت تشدید فعالیت زمین لغزش ارائه می‌کند.»

معتق در بخشی از آن یادداشت توضیح داد: «هنوز آثار بسیار متعددی از تراوش آب به بدنه لغزشی که در مجاورت شمالی سد کالپوش قرار دارد، به وضوح قابل مشاهده است، تعدد بسیار فراوان این تراوشات آن هم در فصل تابستان این ظن افراد محلی که منبع آن‌ها ناشی از نفوذ آب سد به دامنه لغزش است را بیش از گذشته تقویت می‌کند، این تراوشات می‌توانند به عنوان یک عامل تحریک کننده مهم باعث تشدید فعالیت این پهنه لغزشی باشند.»

لرزه انسان بر اندام زمین

حدسی که به یقین تبدیل شد

همان‌طور که استاد مرکز علوم تحقیقات زمین و دانشگاه لایبنیتزهانوفر آلمان در ۱۴ مرداد ۱۳۹۸ نوشت، آبگیری سد در منطقه کالپوش سبب بالا رفتن تراوش آب به بدنه لغزشی زمین شده و آن را برای یک رانش منجر به خسارت تحریک کرده است، حدسی که حالا به یقین تبدیل شده و مقاله‌ای راجع به آن منتشر شده است.

در یک مقاله تحقیقاتی جدید که در مجله زمین شناسی مهندسی (Engineering Geology) به‌چاپ رسیده محققان با بررسی دو دهه تصاویر ماهواره‌ای از نقش تحریک کننده و ویرانگر سد کالپوش درافزایش چشمگیر مخاطرات زمین لغزش در مناطق اطراف سد خبر می‌دهند. درهمین‌باره مهدی معتق، که هدایت و سرپرستی این کار تحقیقاتی را بر عهده داشت به خبر آنلاین می‌گوید: «مطالعات ما با بررسی دو دهه تصاویر ماهواره‌ای به وضوح نشان می‌دهد که زمین لغزش قدیمی در مجاورت سد که در سال ۹۸ فاجعه آفرید قبل از احداث سد هیچ‌گونه فعالیت و حرکتی نداشته است. منتهی بعد از ایجاد سد و آبگیری آن، این زمین لغزش قدیمی که درخارج دریاچه سد و مجاورت شمالی آن قرار گرفته، به‌طرز چشمگیری فعال شده و همزمان با افزایش سطح و حجم مخزن، سرعت حرکت این زمین لغزش نیز به مرور زمان بیشتر و بیشتر شد.»

او بیان می‌کند: «مناطق شیب داری که اینگونه در اثر فعالیت و ساخت و ساز‌های انسانی فعال می‌شوند باید به سرعت مورد توجه قرار گیرند. در این مواقع یا باید عملیات پایدارسازی شیب برای آن‌ها صورت بگیرد یا باید مناطق مسکونی واقع در آن‌ها و مجاورت‌شان جهت کاهش ریسک مخاطره زمین لغزش تخلیه شوند. چراکه اینگونه مناطق پتانسیل بسیار بالایی دارند تا با کوچکترین تاثیری از عوامل تکتونیکی یا شرایط آب و هوایی ناگهان به‌صورت مخرب و ویران کننده حرکت کرده و خسارات جانی و مالی فراوان ایجاد کنند.»

زمین لغزش به مثابه اسلحه آماده شلیک

معتق ادامه می‌دهد: «این نوع زمین لغزش‌ها مانند اسلحه‌های آماده شلیک هستند که جهت تخریب و کشتار فقط لازم است ماشه آن‌ها کشیده شود. این ماشه برای یک منطقه شیب‌دار فعال می‌تواند یک بارش یا حتی یک زلزله کوچک باشد. در چنین مواقعی متاسفانه دیده شده خیلی از مسئولین فقط همان عامل نهایی بارش را مورد توجه قرار می‌دهند و نقش تخریبی عوامل انسانی که در طول سال‌ها پایداری و ثبات مناطق شیب دار را هدف قرار داده و به آن آسیب رسانده‌اندِ کاملا مورد غفلت قرار می‌گیرد.»

استاد مرکز علوم تحقیقات زمین و دانشگاه لایبنیتزهانوفر آلمان می‌گوید: «این دقیقا همان مساله‌ای است که در حسین آباد کالپوش استان سمنان اتفاق افتاد. مانند سیل‌های اخیر ایران که عده‌ای همه چیز را به آسمان و بارش نسبت می‌دهند، در حسین آباد کالپوش هم عده‌ای سعی کردند همه چیز را به ابر و باد و ماه و خورشید و بارش‌های فرودین نسبت دهند. این در حالی‌ست که عامل اصلی که زمین لغزش قدیمی روستای کالپوش را حتی از سال‌های قبل ازبارش‌های فروردین ۱۳۹۸ فعال و آنرا مستعد رانش مخرب کرده بود، سدی بود که بصورت کاملا غیر کارشناسی آنهم در یک منطقه مستعد زمین لغزشی طراحی شد و بخاطر یکسری اهداف پوپولیستی توسط رییس جمهور وقت در سال ۱۳۹۱ سریع افتتاح گردید.»

منبع: خبر آنلاین
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

عکس‌/ استایل جدید و خاص فرشته حسینی در یک جشنواره بین‌المللی

الماس سیاه با استقلال توافق کرد + عکس

صادرات فرآورده‌های نفتی روسیه ۱۱۰ هزار بشکه کاهش یافت

عکس/ اولین باربی مبتلا به دیابت معرفی شد

اینفوگرافی/ هزینه ساخت تسلیحات هسته‌ای کشور‌ها در سال ۲۰۲۴

۳ میلیارد تومان مالیات برای هر ۳۰۰ سکه مهریه

۶۷ هزار میلیارد تومان از وام‌های بانک شهر در جیب خودی‌ها / غیبت پرسش‌برانگیز ۳ بانک بزرگ در آمار‌های بانک مرکزی

استراتژی جدید پرسپولیس در ترکیه چیست؟

فیلم/ تصویر متفاوت از بازیگر یوزارسیف کف خیابان‌های تهران

عکس/ تجمع چند هوادار مقابل باشگاه پرسپولیس

آخرین وضعیت پرونده قتل الهه حسین نژاد

پرونده شکایت مجلس از همتى و میرسلیم به کجا رسید؟

عکس/ ژست دیدنی زیبا کرمعلی با کلاه و لبخند خاص

بازار فروش مسکن در شوک خروج اتباع افغانستانی

فیلم/ رومینا سالک قهرمان اسکیت بازی جهان شد

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

پارک ملی بمو در شیراز

قوه قضائیه: برخی زندانیان اوین فرار کرده‌اند

عکس/ ژست ناصرالدین شاه ۱۵۰ سال پیش در شکارگاه محمودآباد با چکمه‌های خاص

عاقبت مختار ثقفی چه شد؟

فیلم/ صحبت‌های جدید فرشته حسینی درباره اخراج بستگانش از ایران

فیلم/ دیروز و امروز صداوسیما: اف ۳۵ زدیم و اف ۳۵ نزدیم!

جدیدترین قیمت رهن و اجاره در ۵ منطقه تهران از افسریه تا نعمت آباد + جدول تیرماه

فیلم/ بارندگی شدید و طغیان رودخانه‌ها در استان کرمان

آغاز عرضه ارز اربعین از این تاریخ + نحوه دریافت

راهنمای دریافت وام ازدواج فرزندان بازنشستگان کشوری

قیمت دینار عراق، امروز شنبه ۲۱ تیر ماه ۱۴۰۴

آیا وام ازدواج و فرزندآوری افزایش یافت؟

زمان عرضه ارز اربعین اعلام شد

فوری/ کالابرگ دهک‌های ۴ تا ۷ واریز نمی‌شود

نتایج قرعه کشی ایران خودرو را کجا ببینیم؟ + لینک و جزئیات

مشکل بزرگ ۴ ستاره مهم پرسپولیس

آیا شکل و مدل مذاکره ایران و آمریکا تغییر می‌کند؟

آغاز مراسم قرعه‌کشی محصولات ایران خودرو

زنان خارجی و بی‌حجاب سریال سلمان فارسی + عکس

عکس/ چشم انداز بی نظیر از فیروزکوه و پل ورسک ۸۴ سال پیش

سکوت در فصل شادی؛ تالار‌های عروسی زیر سایه‌ جنگ ۱۲ روزه/ زیان صددرصدی تالار‌ها در جنگ ایران و اسرائیل

قطعی شدن خرید مهاجم خارجی برای پرسپولیس

عکس/ استایل عجیب بازیگر قهوه پدری در یک کافه لاکچری با کیف خرسی

فیلم/ هنگ‌درام نوازی منوچهر هادی و بهاره افشاری

عکس/ لحظات جالب و دیده نشده از پشت صحنه تایتانیک

عکس/ استایل ورزشی و گنگ رویا جاوید در ۶۰سالگی

گرد و خاک تا کی ادامه دارد؟

عکس/ ظاهر متفاوت و عجیب شیرین تاسیان با روسری گلدار

بلوای یک مهمان خیلی ناخوانده؛ درباره ماجرای کاترین شکدم و روایت‌های ناتمام و متناقض درباره او

چین و تردیدهایش در برابر حمله به ایران/ رمزگشایی ارز انفعال چین در جنگ دوازده روزه اسرائیل و ایران

بورس جان دوباره گرفت

فیلم/ پاسخ قابل تامل مقام ارشد یمنی درباره کمک ایران

ترامپ دوباره هگست را وزیر جنگ نامید!

هزینه تهدید توخالی هدف گرفتن ناف ترامپ/ بهای سخنان گزاف محمدجواد لاریجانی با مردم و منافع ملی است