دستکاری دولتی در جزیره و تالاب میانکاله؛ در آشوراده چه خبر است؟

اقتصاد۲۴- کمتر از یک‌ماه به سفر رئیس‌جمهوری به گلستان مانده است. استاندار گلستان دستور داده است تا هر دستگاه به فراخور مسئولیتش دستی به سروگوش جزیره بکشد تا در زمان سفر سیدابراهیم رئیسی به‌نظر نرسد اقدامی انجام نشده است. فعالان محیط‌زیستی نگران آیندهٔ جزیره و فعالان اقتصادی چشم‌انتظار شروع طرح هستند. موضوع عاقبت از درگیری‌های اداری خارج شده و مجوز‌ها که آمد، کار به درگیری در محوطه کشید. این میان خیل تقاضا‌های احداث بوم‌کلبه به اداره‌کل میراث فرهنگی می‌رسد. تقاضا‌هایی که به‌نظر می‌رسد فقط از جانب اهالی بومی نیست. انگار رؤیای کار و زندگی در جزیره برای بسیاری جذاب است.

جنجال اخیر در جزیره، گویی نه از صبح روز جمعه بلکه از جلسهٔ هفتهٔ گذشته استانداری گلستان شروع شد. جلسه‌ای که به‌موجب آن مقرر شدهمهٔ دستگاه‌های اجرایی که به طرح گردشگری مرتبط هستند و یا مانند آموزش‌وپرورش سازه‌ای در منطقه دارند، اقدامی انجام دهند: رئیس‌جمهوری آخر آذر به گلستان سفر می‌کند و دستور اکیدش برای شروع عملیات اجرای گردشگری در جزیره روی زمین مانده است.

براساس گفتهٔ یکی از اعضای جلسه به «پیام ما»، به دستور استاندار گلستان، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مکلف به کف‌سازی کوچه‌های دهکده شد. همچنین مقرر شد که اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان دیواره‌های خارجی قلعهٔ روس‌ها، بنایی به‌جامانده از اشغال شمال کشور توسط روسیه را بازسازی کند. همچنین ادارهٔ آموزش‌وپرورش که در این منطقه از گذشته اردوگاه دانش‌آموزی داشت، مکلف شده است تا محوطهٔ اردوگاه را پاکسازی کند. در این جلسه مدیرکل محیط زیست استان گلستان هم حضور داشت.

مشکل از کجا آغاز شد؟

با وجود حضور نمایندگان اداره‌کل حفاظت محیط زیست گلستان، هیچ اطلاع یا هماهنگی میان این نهاد و محیطبانان منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ میانکاله و آشوراده انجام نشده است و از سوی دیگر در زمان برگزاری جلسه ابلاغ‌های استاندار هم هیچ مخالفت با ورود خودرو‌های سنگین در زمان مهاجرت پرندگان نکرده است.
«امین» یکی از شاهدان عینی است که با تور پرنده‌نگری سفری کوتاه به جزیره داشت. امین می‌گوید: «نزدیک به ۲۰ کامیون و خودروی سنگین در محوطه وجود داشت. همهٔ کامیون‌ها متعلق به بنیاد مسکن بودند.» امین توضیح می‌دهد که طبیعتاً در فصل مهاجرت پرندگان زمستان‌گذران به‌ویژه در جزیره که بخش‌هایی از آن در محدودهٔ منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ میانکاله قرار دارد، این حجم از ماشین سنگین وارد نمی‌شود. «طبیعتاً ما راهنمایان تورها، از توسعهٔ گردشگری ضابطه‌مند و قانونی در این محدوده استقبال می‌کنیم، اما به‌نظر نمی‌رسد آنچه پیش می‌رود براساس ضوابط و حفظ محدوده باشد.»


اداره‌کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی‌گلستان نیز در پیگیری «پیام ما»، فقط بر این نکته تأکید می‌کند که هیچ‌کاری خلاف مقررات انجام نشده است و حضور بنیاد مسکن در جزیره و بهسازی بافت درست است.
اگر چه حضور بنیاد ملی مسکن در یک محدودهٔ روستایی در گلستان از نظر قانونی بلااشکال است، اما نگاهی به آنچه به‌عنوان طرح طبیعت‌گردی جزیره در سال ۱۳۹۶ مصوب شده و پس از آن تأیید دستگاه‌های ذی‌ربط را دریافت کرده است، ساخت‌وساز عمرانی گسترده در محدودهٔ دهکده وجود ندارد.

همچنین کمتر از ۲۰ روز به سفر رئیس‌جمهوری به گلستان مانده است و بررسی‌ها نشان می‌دهد هیچ طرح مدون و مصوبی برای مرمت قلعهٔ روس‌ها در اداره‌کل میراث‌فرهنگی و گردشگری وجود ندارد، اما در حال تدوین طرح هستند.

«مسعود زیارتی»، روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان در گفتگو با «پیام ما» تأکید می‌کند که این دستگاه نه‌فقط به محیطبانان احترام می‌گذارد، بلکه از انجام شرح وظیفهٔ سازمانی آنان حمایت می‌کند. او توضیح می‌دهد که مدیران میراث‌فرهنگی زمانی که از توقف طرح مطلع شدند، به جزیره رفتند: «تمام مسئله بر این بود که ما فقط در زون ۲۲هکتاری حضور داریم و قرار نبود حتی قدمی به محدودهٔ حفاظت‌شده وارد شویم. همهٔ فعالیت‌ها هم در چارچوب مجوز‌های ارائه‌شده است، اما متأسفانه گویی هماهنگی‌ای با محیطبانان آشوراده انجام نشده بود.»

بیشتر بخوانید: سناریو تازه و ترسناک برای زمین‌های ملی در میانکاله؛ اراضی ملی همچنان در تصرف مالک پتروشیمی است

استانداری گلستان پس از این اتفاق بدون اشاره به اینکه آیا مشکل را پیگیری کرده است یا خیر، وب‌سایت اطلاع‌رسانی این نهاد نوشت: «استاندار گلستان با یادآوری تأکید رئیس‌جمهور در احیای خلیج گرگان و اجرای طرح گردشگری در جزیرهٔ آشوراده گفت: اجازه نمی‌دهیم جلوی دستور رئیس‌جمهور در اجرای این طرح‌ها به‌عنوان آرزوی دیرینهٔ مردم استان گرفته شود.» «محمد زنگانه» درحالی مدعی شد که از محیط زیست جلوتر است و علاوه‌بر توجه به حفظ محیط زیست به تبعات اجتماعی طرح‌ها نیز فکر می‌کند که بلافاصله پس از انتشار درگیری لفظی جواد ساوری، مدیرکل میراث‌فرهنگی این استان، با محیطبانان آشوراده بحث استانی و قومی در گلستان یک‌بار دیگر بالا گرفت و فضای مجازی و صفحات گلستانی‌های حامی طرح گردشگری آشوراده، مازندرانی‌ها را متهم به ایجاد اخلال در اجرای این طرح می‌کنند.

هفتم آذر، یعنی کمتر از یک هفته قبل «علی سلاجقه» معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور، از آغاز عملیات اجرایی طرح گردشگری جزیرهٔ آشوراده توسط صندوق ملی محیط زیست خبر داد: در سفر دوم هیئت دولت به استان عملیات اجرایی طرح گردشگری جزیرهٔ آشوراده توسط صندوق ملی محیط زیست به اجرا گذاشته خواهد شد. به گفتهٔ او در هفته‌های آتی شرکت پیمانکاری توسط صندوق ملی محیط زیست کشور به استان گلستان وارد خواهد شد و کارگاه‌ها را تجهیز خواهد کرد.

اما ماجرای اجرای طرح گردشگری آشوراده به اینجا ختم نمی‌شود. به‌نظر می‌رسد اعلام عمومی مبنی‌بر اعطای مجوز به مالکان خانه‌های دهکدهٔ آشور و ساکنان سابق جزیره، طمع زمین و کسب‌وکار در این منطقه را برای بسیاری بالا برده است. در فاصلهٔ کوتاهی از اعلام مجازی مدیرکل میراث‌فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی در یک استوری اسنستاگرامی مبنی‌بر اعطای مجوز بوم‌کلبه تعداد زیادی متقاضی که برخی از آنان نه اهل گلستان بودند و نه سابقهٔ زندگی در جزیره را داشتند، به این اداره سر زدند. در یک مورد یکی از این افراد ادعای مالکیت بر هشت هزار متر از اراضی این جزیرهٔ کوچک را داشت. ورود افراد غیربومی و سرمایه‌گذاران غیر‌محلی درحالی پیش‌بینی می‌شود که آگهی فروش زمین‌های جزیره نیز در فضای مجازی مانند کانال خبری آشوراده به گوش می‌رسد.