تشدید تنش میان تهران و واشنگتن؛ بن‌بست راهبردی- دیپلماتیک ایران و امریکا در سایه جنگ غزه؟

اقتصاد۲۴-رسانه‌ها به نقل از سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شده‌اند که ایران در هفته‌های گذشته میزان تولید اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده است.

در همین راستا، خبرگزاری رویترز به نقل از سخنگوی آژانس اتمی نوشت: «رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در جدیدترین گزارش خود به کشور‌های عضو درخصوص فعالیت‌های غنی‌سازی ایران گفت که این کشور در هفته‌های اخیر تولید اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده و رویه قبلی خود از اواسط سال ۲۰۲۳ در کاهش تولید این محصول را به پایان رسانده است.»

براساس این گزارش ادعایی، سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد: «اواخر ماه نوامبر، آژانس اتمی از افزایش نرخ خوراک‌دهی برای تولید هگزافلوراید اورانیوم (UF ۶) غنی‌شده به ایزوتوپ ۲۳۵ اورانیوم ۶۰درصدی مطلع شد و آن را مشاهده کرد.» سخنگوی آژانس اتمی همچنین مدعی شد که ایران تولید هگزافلوراید اورانیوم غنی‌شده به اورانیوم ۶۰درصدی در این دو تاسیسات را به تقریبا ۹ کیلوگرم در ماه از پایان ماه نوامبر افزایش داده است.

او مدعی شد که این ارقام به معنی آن است که ایران رویه تولید تقریبا سه کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در ماه از ماه جولای را کنار گذاشته و بار دیگر به نرخ تولید ۹ کیلوگرم طی نیمه اول سال ۲۰۲۳ بازگشته است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه‌های گذشته بار‌ها ادعا‌های مطرح‌شده از سوی رژیم اسراییل را تکرار کرده است. این درحالی است که این نهاد بین‌المللی تاکنون در برابر خلف وعده کشور‌های غربی در پایبندی به مفاد برجام موضعی اتخاذ نکرده است. ایران تا یکسال بعد از خروج امریکا از برجام به تمامی تعهدات خود پایبند ماند، اما چهار سال پیش اعلام کرد که طبق مفاد برجام محدودیت‌ها علیه برنامه هسته‌ای خود را کاهش می‌دهد.

رویارویی به وقت بحران!

در همین راستا، لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت‌ژورنال در گزارشی اختصاصی به نقل از گروهی از مقام‌های امریکایی مدعی شد که ایران با افزایش تولید اورانیوم غنی‌شده‌اش، احتمال رویارویی (ادعایی) با غرب را افزایش داده، این روزنامه‌نگار با اشاره به حملات انصار‌الله و سایر گروه‌های حامی ایران به مواضع اسراییل و امریکا در منطقه مدعی است که چنین فعل و انفعال‌هایی احتمال تنش در این بازه زمانی را افزایش داده است.

بیشتر بخوانید:گروسی خواستار ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران شد

گروهی از مقام‌های امریکایی در گفتگو با نورمن مدعی شده‌اند که سه برابر شدن (ادعایی) تولید اورانیوم غنی‌شده که از منظر آن‌ها زمینه را برای خروج تهران از آستانه گریز هسته‌ای هموار می‌کند، نشان‌دهنده شکست تلاش‌های دیپلماتیک بین واشنگتن و تهران است.

گزارش ادعایی نهاد ناظر اتمی در میانه گسترش تنش‌ها میان ایالات متحده و گروه‌های حامی ایران در منطقه منتشر شد، نیرو‌هایی که از آغاز حملات خونین اسراییل به غزه که گروهی آن را نسل‌کشی قلمداد می‌کنند، در حمایت از فلسطین و آرمان مردمان این سرزمین، بار‌ها مواضع اسراییل و امریکا در منطقه را هدف حملات خود قرار داده‌اند. وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) روز شنبه مدعی شد که ایران به یک نفتکش حامل مواد شیمیایی در اقیانوس هند حمله پهپادی کرده، حمله‌ای ادعایی که از منظر آن‌ها برای خطوط کشتیرانی آن‌هم در شرایطی که دریای سرخ به واسطه حملات انصار‌الله یمن عملا از کار افتاده، خطرناک است. ایران چنین ادعا‌هایی را کذب محض خوانده است.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی ادعایی به کشور‌های عضو نهاد ناظر اتمی گفت که بازرسان این نهاد در ۱۹ و ۲۴ دسامبر افزایش تولید اورانیوم غنی‌شده در تاسیسات اصلی هسته‌ای ایران را تایید کرده‌اند؛ به ادعای نورمن، افزایش تولید اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده (ادعایی) ایران را به نرخ تولید ۹ کیلوگرم در ماه بازگرداند، همان سطحی که ایران اوایل سال جاری در آن قرار داشت.

تکرار ادعا‌های نخ‌نما شده

در شرایط کنونی مقامات امریکایی مدعی‌اند که تهران با داشتن اورانیوم غنی شده تا کمتر از دو هفته دیگر در آستانه گریز هسته‌ای قرار خواهد گرفت. این ادعا درحالی رسانه‌ای شده که مقام‌های کشورمان بار‌ها تاکید کرده‌اند برنامه هسته‌ای ایران صرفا برای استفاده غیرنظامی صلح‌آمیز است. مقامات امریکایی نیز در ماه‌های اخیر گفته‌اند که هیچ مدرکی دراختیار ندارند که نشان دهد تهران روی تکمیل توانایی‌اش جهت خروج از آستانه گریز هسته‌ای متمرکز شده باشد. با این حال، آژانس در گزارش محرمانه خود به کشور‌های عضو، مدعی شد که ایران سانتریفیوژ‌های خود را دوباره به گونه‌ای وصل کرده که به این کشور امکان می‌دهد تولید اورانیوم غنی‌شده را با سرعت بیشتری دنبال کند، اقدامی که احتمالا نگرانی‌های ادعایی در باب خروج تهران از توافق پادمانی را افزایش داده است.

نورمن به نقل از مقامات امریکایی و اروپایی مدعی شد که که اگر ایران اورانیوم غنی شده را در سطحی بالا تولید کند، احتمال آنکه جرقه بحران زده شود و طرفین از منظر سیاسی و اقتصادی روبه‌روی یکدیگر صف‌آرایی کنند، افزایش خواهد یافت. در این میان رژیم اسراییل که به واسطه جنگ خودخواسته‌اش در غزه از چند جهت هدف حملات گروه‌های حامی ایران قرار دارد، مدعی اقدام نظامی ادعایی علیه تهران شده است؛ حمله‌ای ادعایی که بسیاری آن را غیرممکن می‌دانند و نوعی بلوف قلمداد می‌کنند. تهران و واشنگتن در سایه دیپلماسی شاتلی امریکا و پس از گفتگو‌های غیرمستقیم در عمان، جایی که میزبانان برای مقامات ارشد امریکایی و ایرانی نقش میانجی را ایفا کردند، برای کاهش تنش‌ها به گزینه‌هایی متوسل شدند. ایالات متحده تلاش داشت تا بدین طریق از تشدید بحران‌ها تا پیش از انتخابات امریکا در نوامبر جلوگیری کند.

پایان دیپلماسی شاتلی!

رویکرد دیپلماتیک دو بازیگر به دلیل شکست مذاکرات در تابستان ۲۰۲۲ در مورد احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ از سر گرفته شد. به ادعای نورمن، در آن بازه زمانی، مقامات امریکایی چندین گام را ترسیم کردند و امیدوار بودند ایران از این رویکرد پیروی کند. به ادعای او، این گزاره‌های ادعایی عبارت بودند از: مبادله زندانیان در ماه سپتامبر، توقف حملات نیرو‌های حامی ایران به مواضع ایالات‌متحده در منطقه و محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران، به ویژه کاهش یا توقف تولید اورانیوم غنی شده توسط تهران بود. ایران در ژوئن گام‌هایی را برای اثبات حسن‌نیت خود برداشت. به ادعای مقام‌های امریکایی، رهبران واشنگتن در ازای برداشتن چنین گام‌هایی آماده بودند تا دسترسی ایران به میلیارد‌ها دلار از اموال بلوکه‌شده‌اش را هموار کنند. واشنگتن همچنین سیگنال‌هایی ارسال کرد که اجرای تحریم‌های نفتی علیه ایران را تشدید نخواهد کرد و آماده از سرگیری مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای تهران است.

قرار بر این بود، مذاکرات غیرمستقیم اواسط اکتبر در عمان از سر گرفته شود، اما با آغاز حملات اسراییل علیه غزه و موضع‌گیری ایران در برابر این جنایت، هرگونه رایزنی غیر‌مستقیم و در سایه میان طرفین متوقف شد. نورمن نوشته، در آن بازه زمانی نمایندگان ایالات‌متحده در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین به درخواست‌ها برای اظهارنظر در این باره پاسخ ندادند. به ادعای این روزنامه‌نگار، پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران نقطه عطف بالقوه دیگری را بین تهران و واشنگتن و در میانه درگیری‌ها میان اسراییل و حماس در منطقه ایجاد کرده است، آن‌هم در شرایطی که روزانه نیرو‌ها و پایگاه‌های امریکایی هدف حملات نیرو‌های حامی ایران قرار دارد. روز دوشنبه، ایالات‌متحده مدعی شد که در واکنش به حملات علیه مواضعش تاسیسات پهپادی گروهی از مخالفانش در عراق و سوریه را هدف قرار داده است.

چند صدایی در کابینه بایدن

ایالات متحده دو گروه ناو تهاجمی هواپیمابر را در شرق مدیترانه مستقر کرده و به دنبال آن یک زیردریایی هسته‌ای برای تقویت توان بازدارندگی‌اش در برابر حزب‌الله، قدرتمندترین گروه حامی ایران و با هدف جلوگیری از درگیری بین اسراییل و لبنان به منطقه اعزام کرده است. اخیرا، ائتلاف ویژه دریایی در دریای سرخ برای مقابله با حملات گسترده انصار‌الله علیه کشتی‌های تجاری تعریف شده است.

این درحالی است که به ادعای وال استریت ژورنال، همکاری نظامی و دفاعی ایران و روسیه رو به افزایش است؛ بالاخص در شرایطی که جنگ اوکراین برای غرب به یک معمای پیچیده تبدیل شده است. نورمن به نقل از مقامات امریکایی مدعی است که گستردگی فعل و انفعال‌های حامیان ایران در منطقه و فراتر از آن موجب ایجاد چندصدایی در دولت بایدن شده است؛ بسیاری از اعضای کابینه بایدن هنوز نمی‌دانند که پس از پایان جنگ غزه چگونه می‌توانند دوباره به تهران نزدیک شوند. نورمن مدعی است، درحالی که بخش‌هایی از دولت بایدن همچنان طرفدار یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک برای کاهش دامنه تنش‌ها هستند، صدا‌هایی بلندتری نسبت به گذشته شنیده می‌شود که خواهان رویارویی با متحدان ایران در منطقه‌اند.