ماجرای دلار ۱۵۰ و ۲۰۰ هزار تومانی چیست؟

اقتصاد۲۴- ادعایی که فارغ از آنکه روشن نیست بر چه اساس و بنابر چه منطق اقتصادی، در ۲۴ تا ۴۸ ساعت گذشته، چند نوبت از چند تریبون مطرح شده، دست‌کم به همین دلیل که در یک بازه زمانی کوتاه و از چند ناحیه و تریبون گوناگون مطرح شده که همگی به‌نحوی در رده حامیان دولت انقلابی دسته‌بندی می‌شود، می‌تواند راهبردی تبلیغاتی باشد که احتمالا به پیشنهاد اتاق‌های فکر و تیم رسانه‌ای دولت انقلابی تجویز شده تا به‌نحوی با نشان دادن تصویری به‌ظاهر بحرانی‌تر از آنچه اکنون با آن دست به گریبانیم، تاحدودی این اوضاع متلاطم و ناگوار را کنترل کنند.

نکته جالب در این پروژه تبلیغاتی، تقسیم کاری است که برای اعلام و القای یک پیام مشترک، از چند زاویه و ناحیه گوناگون و به‌ظاهر متفاوت از یکدیگر صورت گرفته است. حال آنکه به‌رغم تفاوت غیرقابل‌انکار میان تریبون‌هایی که به فاصله کمتر از چند ساعت از یکدیگر، این پیام عجیب را مخابره کردند، این تریبون‌ها از یک جهت با یکدیگر مشابهت دارند و ازقضا همین یک وجه تشابه برای آنکه پشت‌پرده این پروژه تبلیغاتی را برای افکار عمومی فاش کند، کفایت می‌کند. بر این اساس، در حالی که این پیام دست‌کم از سه تریبون گوناگون و از جانب ۳ شخصیت متفاوت یعنی یک مقام ارشد نظامی، یک مدیر ارشد دولتی و یک چهره اقتصادی به‌ظاهر غیردولتی مطرح شده، اما آنچه در میان این سه مشترک است، این است که هر سه از حامیان دولت انقلابی هستند.

این در حالی است که اگر بخواهیم این ماجرا را مرور کنیم، باید بگوییم که دست‌کم از حیث بروز و انتشار آن در فضای رسانه‌ای، نخست ازسوی یک مقام ارشد نظامی مطرح شد. زمانی که معاون سیاسی نیروی دریایی سپاه پاسداران در بخشی از سخنانش در مراسمی دولتی که در محل سالن اداره ارشاد زیرآب سوادکوه برگزار شد، از «فتنه‌های تازه اتاقِ ستاد نفوذ» سخن گفت و تاکید کرد که این اتاق فکر، «به‌دنبال دوگانگی و وصل کردن امور با معیشت مردم» است! سردار محمد اکبرزاده که در مراسم ۹ دی سخنرانی می‌کرد، با بیان اینکه این اتاق فکر متعلق به جریان نفوذ، درصدد آن است که با القای نوعی «دوگانگی»، دولت انقلابی را «فشل» و ناتوان از محل مشکلات مملکت نشان دهد، گفت: «می‌خواهند با القای دوگانگی معیشت و نظامی‌گری، نوعی دوگانگی میان معیشت و مسائل حوزه قدرت را به وجود بیاورند تا افراد را به سمت انفعال سوق داده و با این دوگانگی، مشارکت را [در انتخابات اسفندماه پیش‌رو]پایین بیاورند.» آنچه در ادامه این مقام ارشد نظامی در سپاه پاسداران مطرح کرد، عجیب‌تر نیز بود. آنجا که سعی کرد ضمن اذعان به وجود برخی مشکلات، هرگونه تاثیر انتخابات و مشارکت یا عدم مشارکت شهروندان در این رویداد سیاسی-مدنی در وضعیت معیشتی ملت را زیرسوال ببرد و این‌طور القا کند که حضور یا عدم حضور مردم پای صندوق رای، تاثیری در بهبود یا وخامت اوضاع معیشتی‌شان ندارد. او گفت: «در دولت جمهوری اسلامی اشکالاتی وجود دارد، اما آیا اگر کسی رای ندهد، دلار پایین می‌آید یا مرغ ارزان می‌شود؟! خیر ربطی ندارد، چراکه رای دادن مساله‌ای حاکمیتی است!» معاون سیاسی نیروی دریایی سپاه همچنین در ادامه تاکید کرد که شهروندان باید در انتخابات به‌عنوان یک «مساله حاکمیتی» شرکت کنند و «بعد از آن، برای حل مشکلات‌شان، مطالبه‌گری کنند.» هرچند سردار اکبری بلافاصله تاکید کرد که «{ما، مردم} مطالبه‌گری بلد نیستیم» و تلویحا این‌طور نتیجه‌گیری کرد که اگر مشکلی در معیشت‌مان وجود دارد، ناشی از همین نابلدی و ناآشنایی‌مان با رموز و فنون مطالبه‌گری است!

با این همه، اما آنچه این مقام ارشد نظامی در سپاه پاسداران در ادامه سخنانش به زبان آورد، حتی از آنچه تا پیش از این گفته بود نیز عجیب‌تر بود. اکبرزاده گفت: «بزرگ‌ترین کاری که دولت انجام داده، موضوع مهار است که بسیاری از افراد مطلع نیستند!» او سپس توضیح داد که دولت «دلاری که می‌خواست ۲۰۰ هزار تومان و تورمی را که می‌خواست ۳ رقمی شود، مهار کرد» و همچنین «موضوع مسکن را پیگیری و انجام داد!» او در ادامه گفت: «اکنون فتنه‌ها بر این [استوار]است که دولت را ناکارآمد نشان دهند، اما مردم باید بدانند رای دادن و مطالبه‌گری پیوست دارد و باید رعایت شود.» مشروح سخنان این مقام ارشد نظامی در سپاه پاسداران که حوالی نیمروز نخستین روز هفته جاری روی خروجی خبرگزاری تسنیم و برخی از دیگر رسانه‌های حامی دولت انقلابی قرار گرفت، بلافاصله موردتوجه افکار عمومی و دیگر رسانه‌ها قرار گرفت، اما این پروژه تبلیغاتی روز گذشته تکمیل شد. زمانی که همین خبرگزاری تسنیم و شماری از دیگر رسانه‌های حامی دولت، اقدام به انتشار اظهاراتی مشابه از سوی برخی از دیگر چهره‌های سیاسی و اقتصادی کردند. آن هم در حالی که اخبار مشابه دیگری که دیروز منتشر شد در واقع مربوط به روز شنبه بود که احتمالا با هدف تاثیرگذاری بیشتر و دستیابی به اثربخشی حداکثری آن، به فاصله یک روز از خبر نخست، روی خروجی خبرگزاری‌ها رفت. زمانی که ابتدا گفت‌وگوی کوتاه خبرگزاری تسنیم با رییس اتاق بازرگانی ایران و عراق روی خروجی این خبرگزاری حامی دولت انقلابی رفت و ساعتی بعد، ویدئویی از سخنرانی شهردار اصولگرای پایتخت در یکی از دیگر مراسم روز ۹ دی منتشر شد تا این پیام تبلیغاتی، یک‌بار از زبان یحیی آل‌اسحاق به‌عنوان یک چهره اقتصادی به‌ظاهر مستقل و سپس به نقل از علیرضا زاکانی به‌عنوان یک چهره سیاسی خارج از دولت انقلابی مطرح شود و میزان اثرگذاری آن بر افکار عمومی دوچندان شود.  

بیشتر بخوانید: دلار زیر ضرب سیگنال‌های سیاسی منطقه قرار خواهد گرفت؟

این در حالی بود که در گفت‌وگوی خبرگزاری تسنیم با یحیی آل‌اسحاق -که حوالی ساعت ۸ صبح روز گذشته منتشر شد و باتوجه به انتشار همزمان نسخه‌های تصویری و مکتوب آن، احتمالا دست‌کم یک روز زودتر تهیه شده بود- این چهره اقتصادی به‌نحوی دیگر همان پیام را مطرح کرد و گفت: «کسی فکر نمی‌کرد قیمت دلار در طول ۸ ماه، در حد ۵۰ هزار تومان ثابت بماند!» او که ثبات نرخ ارز و قیمت دلار در مرز ۵۰ هزار تومان را «یک موفقیت» توصیف کرده، گفته «در جامعه یک ابهام وجود داشت که قیمت ارز چه خواهد شد و از سوی دیگر عوامل داخلی و خارجی نیز در حال حرکت به سمتی بودند تا در جامعه یک عدم آرامش ایجاد کنند که این موضوع هم بسیار خطرناک بود، چراکه اقتصاد ما تا حد زیادی روانی است و همین انتظارات و فضایی که توسط فعالان اقتصادی و تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران ایجاد می‌شود، بسیار مهم و تاثیرگذار است.»

آل‌اسحاق همچنین می‌گوید: «در واقع سیاست‌های بانک مرکزی و ایجاد آرامش نسبی در محیطی متلاطم، بسیار ارزشمند بود. از سوی دیگر اصل تئوری تثبیت به‌معنای حفظ در یک دامنه ارزی و همچنین اقدامات و الزامات انجام‌شده داخلی و خارجی برای تنظیم امور و مدیریت نیز بسیار مطلوب و غیرقابل‌انکار بود.»

همزمان، اما آنچه علیرضا زاکانی در سخنرانی روز ۹ دی خود مطرح کرد و خبرگزاری‌های حامی دولت انقلابی سعی کردند با بازنشر گسترده آن در روز ۱۰ دی‌ماه، به‌نحوی از حداکثر اثرگذاری این سخنان در راستای آن اهداف تبلیغاتی بهره‌برداری کنند، بیش از آنچه آل‌اسحاق گفته بود، به اظهارات روز ۹ دی، سردار اکبری شبیه بود. شهردار اصولگرای پایتخت که ضمن انتقاد نسبت به عملکرد دولت پیشین، تاکید کرد مشکلات امروز ملت و مملکت ناشی از عملکرد دولت و مجلس پیشین است، همچنین گفت: «مشکلات به‌جا مانده از دولت‌های قبل توسط دولت فعلی حل می‌شود و مجاهدت‌ها و تلاش این دولت در مسیر گره‌گشایی از زندگی مردم است.» زاکانی سپس خاطرنشان کرد: «روزی که آقای رییسی در اولین جلسه دولت با وزیران آقای روحانی حاضر شدند، مسوولان و وزیران تاکید کردند که به‌زودی دلار ۱۰۰ یا ۱۵۰ هزار تومان خواهد شد.» او که توضیح نداده چطور از این اظهارات وزیران دولت روحانی باخبر شده، در ادامه گفت: «با ریلی که [دولت قبل]گذاشته بود، به همین نقطه هم می‌رسید، اما تلاش و کوشش دولت فعلی در مسیر گره‌گشایی از زندگی مردم است.»

بدین ترتیب به نظر می‌رسد اتاق فکر رسانه‌ای دولت انقلابی به این نتیجه رسیده که احتمالا تنها راه چاره این دولت برای کنترل نارضایتی گسترده شهروندان نسبت به اوضاع نامساعد و متلاطم معیشتی و اقتصادی کشور، این است که به قول معروف «به مرگ بگیرند» تا مگر ملت به «تب راضی شوند!» غافل از آنکه در همین فرهنگ غنی ایرانی و در میان گنجینه امثال و حکم و زبان شیرین فارسی، همچنین از اینکه «بالاتر از سیاهی، رنگی نیست» نیز صحبت بسیار است و آن‌گاه که «آب از سر گذشت»، تفاوتی نیست که «یک وجب» باشد یا بسیار بیش از این. به بیان دیگر، اوضاع معیشت ایرانیان و حال و روز اقتصاد ایران با همین دلار ۵۰ هزار تومانی و تورم دورقمی نیز چنان وخیم و نامساعد است که در عمل تفاوتی نخواهد کرد، اگر دلار بر فرض چندبرابر گران‌تر شود و تورم، چند برابر بیشتر؛ چه آنکه همین حالا هم میلیون‌ها شهروند این مملکت قادر به تامین معاش خود نیستند و طبیعتا اگر اوضاع از این وخیم‌تر شود، اگرچه احتمالا چند میلیون نفر نیز به این جمعیت بزرگ افزوده خواهند شد، اما تفاوت چندانی در اوضاع دردناک آن اکثریت ناتوان از تامین معاش نخواهد داشت.