چقدر در برابر عملیات‌های تروریستی آسیب‌پذیر هستیم؟

اقتصاد ۲۴- ایران سال‌هاست با حضور نظامی در عراق و سوریه تلاش می‌کند داعش را از مرز‌های خود دور کند. مقامات ایران مکررا این جنگ را به این معنی تفسیر کرده‌اند که آن‌ها مجبور نیستند در داخل کشور با تروریست‌ها بجنگند. حمله تروریستی کرمان یک‌بار دیگر این سوال را پیش روی ما قرار داده که آیا آن تحلیل درست است؟

مهدی ذاکریان تحلیلگر روابط بین‌الملل به رویداد۲۴ می‌گوید: «ممکن است ایران در خارج از مرز‌های ایران موفق شده باشد که داعش را شکست دهد، اما آسیب‌پذیری ایران به لحاظ امنیتی در داخل ایران وجود دارد و داعش می‌تواند چنین اقداماتی را انجام دهد و پیام آن‌ها نیز این است که ما در مرز‌های شما و در داخل مرز‌های شما می‌توانیم حضور داشته باشیم.»

او معتقد است استراتژی سیاسی نحوه مقابله ایران با تروریسم مشکل داشت و دلیل همین استراتزی غلط، کشور‌های دیگر به کمک ایران نیامدند. او گفته «برداشت ایران این بود که اقداماتی را انجام می‌دهد که از منظر حقوق بین‌الملل کاملا قانونی و به حق و انسانی بود، اما نوع سیاستی که از خودش نشان می‌داد این نبود؛ از جمله اینکه در حالی که برای مبارزه با داعش هزینه می‌داد، اعلام می‌کرد ما برای مقابله با آمریکا و اسرائیل و قطع کردن دست آمریکا حضور پیدا کرده‌ایم! ما در دنیا می‌توانستید بگوییم در حال مبارزه با داعش هستیم. ایران با داعش مبارزه می‌کرد و واقعا هم هزینه داد، اما به جای اینکه برای این مبارزه‌ها صورت‌حساب دهد و هزینه آن را از دنیا بگیرد به این دلیل که عواقب حضور داعش دامن‌گیر جامعه بین‌المللی بود، ماجرا برعکس شد و ما هزینه هم دادیم.»

فرناز فصیحی درباره همین مسئله یادداشتی با موضوع «آسیب‌پذیری ایران در برابر تروریسم» نیویورک‌تایمز نوشته و گفته «جمهوری اسلامی نمی‌خواهد این آسیب‌پذیری را قبول کند.» در این گزارش آمده حتی پس از بیانیه پذیرش مسئولیت حمله تروریستی توسط داعش، مقامات ایرانی و کارشناسان نزدیک به دولت تاکید کردند که اسرائیل، مقصر حمله است. خبرگزاری تسنیم هم نوشت اسرائیل به داعش دستور داده که داعش مسئولیت این حمله را بر عهده بگیرد. ابراهیم رئیسی هم در مراسم گرامیداشت قربانیان حادثه کرمان گفت که ایران تلافی خواهد کرد و اسرائیل و آمریکا را مقصر دانست.

برخی تحلیلگران که در زمره مخالفان دولت هستند، مدعی‌اند که مقصر دانستن اسرائیل و ایالات متحده راحت‌تر از این است که بپذیریم در موضوع محافظت از مردم در برابر تروریسم ضعف‌هایی وجود دارد.

نهاد‌های امنیتی ایران روز جمعه اعلام کردند که ۱۲ نفر در شش مناطق مختلف در پیوند با این حمله بازداشت شده‌اند، اما در مورد هویت و وابستگی آن‌ها توضیحی نداده‌اند. آن گزارش می‌گوید یکی از بمب‌گذاران انتحاری اهل تاجیکستان است، اما هویت نفر دوم هنوز تایید نشده است. در این بیانیه همچنین آمده است که ماموران امنیتی محل اقامت مهاجمان را در کرمان کشف و دو نفر از همدستان آن‌ها را دستگیر کردند.

در این بیانیه آمده است که پلیس دو جلیقه انتحاری، دستگاه‌های کنترل از راه دور برای انفجار مواد منفجره، نارنجک، هزاران قطعه ترکش برای استفاده در جلیقه‌ها و سیم‌های بمب انتحاری و وسایل انفجاری کشف کرده و به گفته مقامات، مهاجمان در حال برنامه‌ریزی حملات دیگری بودند. داعش روز جمعه با صدور بیانیه‌ای جدید، ایران را به حملات بیشتری تهدید کرد و گفت که انفجار‌های کرمان «آغاز جنگ ما» با ایران است.

بیشتر بخوانید: زیر و بم حادثه حمله تروریستی کرمان/ اتباع تاجیک چگونه سر از داعش درمی‌آورند؟

نیویورک تایمز نوشته «مشخص نیست مردم ایران تا چه اندازه ادعا‌های مسئولیت اسرائیل را می‌پذیرند، اما بسیاری از مردم عادی ایران، اعم از منتقدان و حامیان جمهوری اسلامی، خشم خود را بر سر دولت خالی می‌کنند. اصولگرایان می‌گویند که واکنش‌های ایران به اسرائیل، این کشور یا دیگر بازیگران مانند داعش را برای حمله به ایران جسور کرده است. اسرائیل طی سال‌ها حملات متعددی را علیه تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران و ترور دانشمندان هسته‌ای این کشور انجام داده است، اما این حملات اسرائیل با دقت بوده و منجر به کشتار‌های دسته‌جمعی بی‌رویه شبیه حملات داعش نمی‌شدند.»

تهدید حملات تروریستی در مقیاس بزرگ به فهرست رو به رشد چالش‌های داخلی و بین‌المللی ایران اضافه شده است. وضعیت اقتصادی به دلیل تحریم‌ها، سوءمدیریت و فساد وخیم است. چشم‌انداز بازگشت به توافق هسته‌ای با غرب که می‌تواند تحریم‌ها را کاهش دهد، کم‌رنگ به نظر می‌رسد.

جنگ بین اسرائیل و حماس چالش‌های جدیدی را برای ایران ایجاد کرده و نیرو‌های متحد ایران، فعالانه درگیر این نبرد هستند. ایران از دخالت مستقیم به دلیل پیامد‌های آن در خاک خود اجتناب کرده است. اما در دو هفته گذشته یکی از فرماندهان مهم سپاه پاسداران در سوریه و معاون رهبر سیاسی حماس، یکی از رابطان این گروه با حزب‌الله و ایران، در بیروت ترور شده‌اند؛ هر دو در حملاتی که به طور گسترده به اسرائیل نسبت داده می‌شود. ایالات متحده هم یک فرمانده ارشد یک گروه شبه‌نظامی عراقی نزدیک به ایران را در یک حمله پهپادی در بغداد کشت.

ساسان کریمی تحلیلگر سیاسی مقیم تهران به نیویورک‌تایمز گفته «جمهوری اسلامی به شدت آگاه است که این حملات در کنار هم می‌تواند دامی برای گسترش دامنه جنگ به ایران باشد. همه عصبانی هستند. ولی مقامات می‌خواهند با خویشتن‌داری و محاسبه واکنش نشان دهند تا از یک اشتباه استراتژیک که می‌تواند تسلط آن‌ها بر قدرت داخلی و منطقه‌ای را به خطر بیندازد، اجتناب کنند.»

نیویورک تایمز به نقل از دو منبع داخلی نوشته حتی زمانی که درگیری لفظی در حال افزایش بود، فرماندهان نظامی سیاست «خودداری استراتژیک» را در پیش گرفته بودند تا از رویارویی مستقیم نظامی با ایالات متحده اجتناب شود، با این حال برخی جریان‌ها در ایران می‌خواهند قدرت خود را به نمایش بگذارد.

مهدی محمدی از اصولگرایانی که در جلسات برجام به همراه باقری کنی شرکت می‌کرد، گفته «دور جدید کمپین ترور، قبل از رسیدن به نقطه فاجعه، باید به شلیک بزرگ مشترک بینجامد و الا دست‌ها بر ماشه می‌ماند، و هر روز بر شهیدانمان خواهیم گریست. این نه ورود به جنگ، بلکه تنها راه اجتناب از آن است.»

روز پنجشنبه سردار اسماعیل قاآنی از محل بمب‌گذاری کرمان بازدید کرد. او به جای لباس نظامی، سیاه پوش بود و بر سر مزار سردار سلیمانی زانو زد و آنجا نماز خواند. جمعیت زیادی در اطراف او شعار می‌دادند: «انتقام، انتقام». آیا ایران وارد جنگ خواهد شد؟