مسئولیت اوضاع جنگی فعلی بر عهده اسرائیل است، نه ایران!/ اگر اسرائیل پاسخ دهد، به نقطه جوش جنگ نزدیک می شویم/ در دولت رئیسی دیپلمات‌ها خانه‌نشین شده‌اند

اقتصاد۲۴- میرا قربانی فر - حالا دیگر ساعت‌ها از حمله ترکیبی و چندگانه سپاه پاسداران به اسرائیل می‌گذرد. کما این که بنا بر گزارش یورونیوز و به نقل از نیویورک‌تایمز و از قول مقامات اسرائیلی، جمهوری اسلامی ایران در این حمله از ۳۳۱ تسلیحات مختلف شامل ۱۸۵ پهپاد، ۳۶ موشک کروز و ۱۱۰ موشک زمین به زمین استفاده کرده است.

در همین حال، اما اکنون درباره واکنش اسرائیل به حمله ایران، گمانه زنی‌های مختلفی وجود دارد. همچنین در روز یکشنبه نیز حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در خصوص حملات ایران به اسرائیل گفت: «در پیامی که به دوستانمان در کشور‌های منطقه دادیم؛ از حدود ۷۲ ساعت قبل از عملیات، به همسایگان و کشور‌های منطقه اطلاع داده بودیم که پاسخ ایران در قالب دفاع مشروع، قطعی و مسلم است، ولی ما امنیت همسایگان و امنیت منطقه را امنیت جمهوری اسلامی ایران می‌دانیم.» از سوی دیگر نیز با وجود اینکه بایدن به صراحت حمایت کشورش از امنیت اسرائیل را اعلام کرد، اما ان‌بی‌سی گزارش داده که رئیس جمهور آمریکا نگران است که بنیامین نتانیاهو با نشان‌دادن «واکنش بی‌پروا» نسبت به حمله نظامی ایران، در تلاش برای کشاندن آمریکا به یک درگیری گسترده باشد؛ آن هم در شرایطی که بایدن علاقه‌ای به هیچ نوع درگیری با ایران ندارد.

اما در همین حال حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده اسبق مجلس و عضو کمیسیون امنیت ملی و تحلیلگر مسائل بین الملل و سیاست خارجی معتقد است که مقامات آمریکایی از جمله بایدن و وزیر خارجه آمریکا سعی کردند، عملا اسرائیل را به خویشتن‌داری دعودت کنند و اعلام کردند که آمریکایی‌ها وارد این جنگ نمی‌شوند. این عوامل نشان می‌دهد که ممکن است این بحران پایان گیرد.

در ۶ ماه گذشته هر چه بین ایران و اسرائیل رخ داد نوعی از بدعت بود

حشمت الله فلاحت پیشه، اما در گفتگو با اقتصاد ۲۴، درباره آنچه اکنون پیش روی ایران و اسرائیل و شاید تمام منطقه است و همچنین مساله سطح تنش‌ها می‌گوید: «بین ایران و اسرائیل در طول ۶ ماه گذشته، اتفاقاتی افتاده که همه آن‌ها بدعت به حساب می‌آید. حملاتی که اسرائیل علیه ایران انجام داد و به ویژه حمله به کنسولگری در همین دسته است. اقدام ایران برای حمله به خاک اسرائیل را نیز باید از همین بدعت‌ها دانست. اما همه این موارد از مقدمات یک جنگ تمام عیار است و به طور طبیعی، زمانی که کشور‌ها به صورت مرحله‌ای اقداماتی علیه هم انجام می‌دهند، بعد از هر مرحله یک فرجه زمانی چند روزه پیش رو است که این فرجه‌ها نیز روز به روز و بعد از هر مرحله نیز کمتر می‌شود. این فرجه یک فرصت برای نفس کشیدن دیپلماسی است که اگر در این بین یک دیپلماسی شکل گرفت که مانع تداوم و تنش شود، می‌توان گفت به مرحله جنگ تمام عیار نمی‌رسیم، اما اگر تلاش‌های دیپلماتیک به نتیجه نرسد طرفین به سمت یک جنگ تمام عیار پیش می‌روند.»

حمله به کنسولگری و رسیدن به نقطه بی بازگشت تخاصم

فلاحت پیشه درباره اهمیت حمله به کنسولگری و اثر آن در شرایطی که در ادامه پیش آمد نیز می‌گوید: «بعد از حمله به کنسولگری ایران، تخاصم بین طرفین تا حد زیادی برگشت ناپذیر شد و به رغم اینکه در ایران روز به روز دولت ایران برای اقدام جدی‌تر می‌شد، در عرصه دیپلماسی اقدام اساسی صورت نگرفت، به خصوص اینکه دولت‌های قدرتمند جهان چالش‌های دیگری در دنیا دارند، عملا این مساله را جدی نگرفتند تا اقدام متقابل ایران صورت گرفت. اکنون نیز شرایط به گونه‌ای است که از لحاظ تبلیغات جنگ، دو طرف اعلام پیروزی می‌کنند. دلیل آن نیز این است که هر کدام از این دو کشور نقاط قوت خود را به رخ کشیدند. نقطه قوت ایران، حمله موشکی و پهپادی است و نقطه قوت اسرائیل دفاع پدافندی است. حالا نیز هر دو احساس پیروزی می‌کنند. همین طور کشور‌هایی که سعی در کاهش تنش دارند و به خصوص کشور‌های غربی تلاش می‌کنند به اسرائیل این موضوع را بقبولانند که این مقطع را به عنوان یک مرحله پیروزی تلقی کند و اقدامی برای مقابله به مثل صورت ندهد.»

ایران آماده واکنش بعدی است

این کارشناس حوزه دیپلماسی و بین الملل، اما درباره مساله فشار‌های داخلی که اسرائیل را به سوی انتقام گیری و واکنش سوق می‌دهد نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «اما باید توجه داشت که در داخل اسرائیل، این موضوع که حمله به داخل اسرائیل یک بدعت است تبدیل به بهانه‌ای شده برای اینکه افراطیون تلاش کنند، جنگی را به اسرائیل تحمیل کنند. اگر چنین اتفاقی بیافتد من معتقدم که دیگر جنگ از حالت مرحله ای خارج خواهد شد، چرا که توجه کنید همین حالا نیز ایران دوباره تجهیزات لازم را آماده کرده و لانچر‌ها و حتی پرتاب کننده‌های موشک‌ها دوباره آماده شده اند و تجهیزات و موشک‌هایی که در حمله اول به کار گرفته نشده اند نیز آماده و تجهیز شدند و بعد از آن نیز من معتقد هستم که ما وارد مرحله یک جنگ تمام عیار خواهیم شد و ملاحظاتی که تاکنون وجود داشت، همچون جلوگیری از آسیب رسیدن به اماکن نظامی و یا حتی درگیر نکردن سایر مناطق و آبراه‌های بین المللی و البته ورود گروه‌های نیابتی از بین خواهد رفت و دیگر این ملاحظات وجود ندارد و جنگ حتما فراگیر می‌شود و این شرایطی است که وجود دارد.»

جلوی جنگ گرفته نشود وارد یک نبرد تمام عیار می‌شویم

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: «اما تنها مساله در این بین یکی همین است که سیاستمداران جهانی و دیپلمات‌ها واقعا وحشت جنگ را درک کردند و می‌دانند اگر در این مرحله جلوی جنگ گرفته نشود وارد ورطه یک نبرد تمام عیار خواهند شد و بر همین اساس نیز می‌توان گفت، واسطه‌های بین المللی نیز بسیار جدی وارد عرصه شده اند. من معتقدم که طرف اسرائیلی یک فرصت را به دست آورده که به عنوان یک رژیم منزوی خودش را در جایگاه صاحب حق تعریف کند و لذا همین موضوع به همراه مخالفت بازیگرانی همچون آمریکا در عرصه بین المللی نیز باعث شده که تا حدودی اسرائیلی‌ها دست به عصا حرکت کنند.»

بیشتر بخوانید: شوک انتقام سخت بر بازار‌های مالی از رمزارز تا طلا و ارز/ سیگنال جنگ برای بازار‌های مالی جهان

فلاحت پیشه همچنین درباره ابعاد جنگی که ممکن است رخ دهد نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «معتقد هستم که در این موضوع باید سمت دیگر قضیه را نیز اضافه کنیم که جنگ بعد از این از کنترل خارج خواهد شد و به همین دلیل سعی خواهند کرد امکان حمله را کاهش بدهند، اما این هیچ وقت به این معنا نیست که هیچ حمله ای از سوی اسرائیل صورت نگیرد. اسرائیلی‌ها در طول ۵ دهه جنگ با اعراب، همچون صبح روز ۲۶ فرودین، آسمان خود را اینگونه تحت هجمه ندیده بودند و لذا بر این مبنا، ماجرا را اکنون برای خود حیثیتی می‌دانند و احتمالا سعی خواهند کرد به گونه ای محدود هم که شده یک اقدام نظامی علیه ایران را صورت بدهند.»

تحریم‌های اتحادیه اروپا و افزایش سطح تنش

اما این کارشناس سیاسی و بین الملل در پاسخ به این سوال که آیا تحریم‌های تازه اتحادیه اروپا برای اسرائیل کافی خواهد بود و اینکه اساسا مگر چقدر اقتصاد ایران توان تحمل تحریم تازه را دارد نیز تصریح می‌کند: «توجه کنید بحث تحریم‌های تازه ای که اتحادیه اروپا مطرح می‌کند این بار قصد دارد سپاه و به ویژه صنایع هوا فضا و موشکی ایران را به صورت هدفمند مورد هدف قرار بدهد و اساسا سعی دارند با این تحریم‌ها به گونه ای اسرائیل را قانع کنند که دست به اقدام متقابل نزند و وارد اقدام متقابل نشود. اما وضع این تحریم‌ها می‌تواند اثرات معکوسی هم داشته باشد. به هر حال واقعیتی وجود دارد و آن این است که اگر ایران در شرایط جنگی قرار بگیرد، توسعه تسلیحاتی نیز در ایران متوقف نخواهد شد. اکنون نیز حمله ای که ایران دست به آن زد از دل آن، نقاط قوت و ضعف توان نظامی ایران نیز مشخص شد. طبیعتا اگر هم جنگی شکل بگیرد، ایران حتما به آن دسته از موشک‌هایی رو خواهد آورد که آسیب پذیری بیشتری را متوجه اسرائیل کند و خودشان در مقابل پدافند اسرائیل و متحدانش آسیب پذیر نباشند.»

فلاحت پیشه ادامه می‌دهد: «ضمن اینکه قدرت‌های خارجی که اکنون می‌خواهند میانجی باشند در این موضوع باید دو طرف تخاصم را با هم ببینند نه اینکه یک طرف را تنبیه کنند چرا که باید بدانند همیشه نمی‌توانند به عنوان نگهبان اسرائیل عمل کنند. توجه کنید سه قدرت غربی به عنوان نگهبان اسرائیل تا اینجا عمل کرده اند، یعنی اگر جنگی شکل بگیرد، به یک دغدغه کشور‌های غربی نیز تبدیل می‌شود.»

به یک سازوکار و ائتلاف منطقه ای و فرامنطقه ای نیاز داریم

اما این نماینده و عضو اسبق کمسیون امنیت ملی مجلس در ادامه نیز درباره راهکار‌های موجود می‌گوید: «من به شخصه معتقد هستم که باید یک سازوکار مشترک منطقه ای و فرامنطقه ای شکل بگیرد که کشور‌های مختلف دنیا اعم از کشور‌های غربی و چین و روسیه به همراه کشور‌های موثر در منطقه و از جمله ایران، باید بر سر مسائل مختلف منطقه و رسیدن به یک سری خطوط قرمز به توافق برسند در حالی که تحریم‌های تازه و وضع تحریم جدید فقط باعث می‌شود که همان روند اشتباه انزوای ایران در دستور کار قرار بگیرد. به هر حال بخش عمده ای از تحولات، وابسته به تصمیمات ایران است و همین نیز باعث می‌شود که تنش ادامه یابد و اگر به سمت جنگی برویم قطعا این جنگ بین دو کشور نیست بلکه جنگی منطقه ای را رقم خواهد زد.»

فلاحت پیشه همچنین تاکید می‌کند: «در اوج توازن وحشت، زمینه همیشه برای دیپلماسی فراهم است؛ تا الان نیز می‌بینیم که پیام‌های دیپلماتیک زیادی از سوی ایرانی‌ها ارسال می‌شود پس این سازوکار وجود دارد که بتوان پشت میز دیپلماسی نیز نشست.»

آمریکا برای ایران رایزنی می‌کند و روسیه تماشاگر است

او همچنین با اشاره به طنز روز‌های اخیر در شبکه‌های اجتماعی که به رایزنی آمریکا برای ایران و جلوگیری از جنگ و واکنش اسرائیل اشاره داشت، نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «طنز تلخی است واقعا!
اکنون می‌بینید اگر بخواهیم دو کشور قدرتمند را به عنوان دوست و دشمن ایران ترسیم کنیم؛ کشور روسیه، واقعا تلاشی برای پایان دادن به جنگ در خاورمیانه نمی‌کند، اما در مقابل آمریکایی‌ها سعی می‌کنند جنگ را کنترل کنند و از این نظر می‌توان گفت که از ابتدای جنگ تلاش‌های ایران و آمریکا بهم نزدیک بوده است، اما در نهایت باید یک واقعیت را نیز بپذیریم که بخشی از مشکل نیز مربوط به ضعف توازن بین میدان و دیپلماسی باز می‌گردد. از ۷ اکتبر توازن میدان و دیپلماسی در ایران بهم خورد و عملا دیپلمات‌ها خانه نشین شده اند، اما یادمان باشد که هر جا دیپلماسی فعال باشد، تنش کمتر می‌شود.»

فلاحت پیشه درباره این مساله که اساسا آیا پیش از این دولت ابراهیم رئیسی به دیپلماسی توجه ای داشت یا خیر نیز خاطرنشان می‌کند: «ببینید در شرایط کنونی قطعا مسئولیت این اوضاع جنگی بر عهده اسرائیل است و نه ایران! اما در ادامه باید توجه داشت که مساله مسئولیتی که متوجه اسرائیل است، از این حقیقت نمی‌کاهد که سیاست خارجی دولت آقای رئیسی ابدا کارنامه موفقی ندارد و اگر دولت سیزدهم، فرصت‌های تنش زدایی به ویژه با آمریکا را از دست نمی‌داد اکنون شرایط به گونه دیگری پیش می‌رفت.»