برنامه واردات خودرو شکست خورد؟

اقتصاد ۲۴- آن‌گونه که مصطفی طاهری، رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در فروردین ماه ۱۴۰۲ اعلام کرده بود در هدف‌گذاری واردات خودرو قرار بر این بود ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو وارد کشور شود، اما آنچه در واقعیت رخ داد با وعده‌های مسوولان فاصله زیادی دارد به گونه‌ای که در سال ۱۴۰۱ تنها ۴۱۱ دستگاه خودرو به ارزش ۱۳ میلیون و ۳۸۴ هزار دلار وارد کشور شد و در سال ۱۴۰۲ نیز ۱۱ هزار و ۲۳۶ دستگاه خودرو سواری به ارزش ۲۲۳ میلیون و ۸۶۱ هزار دلار از طریق گمرکات کشور ترخیص قطعی شدند و آن‌گونه که اخیرا گمرک کشور اعلام کرده؛ در دو ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳ نیز بیش از ۳۱۰۰ خودروی خارجی به ارزش ۶۹.۴ میلیون دلار وارد کشور شده است که در مجموع در طول دو سال و نیم گذشته از ۲۰۰ هزار دستگاه خودرویی که باید وارد کشور می‌شد تنها ۱۵ هزار دستگاه خودرو وارد شده است.

چه شرکت‌هایی خودرو وارد کردند؟

از جمله واردکنندگان مطرحی که از آن‌ها نام برده شده، می‌توان به معین خودرو ایرانیان با یک‌هزار و ۹۷ دستگاه خودرو اشاره کرد که همچنان در صدر شرکت‌های واردکننده ایستاده است و در رتبه‌های بعدی کرمان موتور با ۵۰۱ دستگاه و بهمن موتور با ۲۵۴ دستگاه خودرو به ترتیب، در رتبه‌های دوم و سوم واردات خودرو قرار گرفته‌اند، پس از این سه شرکت، مکث موتور با ۱۸۳ دستگاه، رهام تجارت پاک با ۱۳۰ دستگاه، مجتمع صنعتی آرین پارس موتور با ۱۱۲ دستگاه، پارس خودرو با ۱۸۹ دستگاه، شرکت گروه آمیتیس گستر نگاه پیشگام با ۸۲ دستگاه، ماموت خودرو با ۵۵ دستگاه، صنایع اتومبیل‌سازی فردا با ۴۹ دستگاه در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند که جمع واردکنندگان عمده خودرو به کشور به ۲ هزار و ۶۵۲ دستگاه می‌رسد. ضمن آنکه تعداد خودرو‌های وارداتی در حوزه‌های اداری، خدماتی، وزارت بهداشت، هلال‌احمر، محیط زیست و ... نیز به ۴۶۷ دستگاه رسیده و در مجموع ۳۱۱۹ دستگاه خودرو در دو ماهه ابتدای سال ۱۴۰۳ وارد کشور شده است.

واردکنندگان نمی‌توانند با خودروسازان اصلی وارد مذاکره شوند

ابراهیم شجاعت، کارشناس حوزه خودرو در خصوص تعداد محدود واردات خودرو از دو سال و نیم گذشته تاکنون به «اعتماد» گفت: در حوزه واردات خودرو چالش‌های مختلفی وجود دارد که در کنار آن‌ها این نکته را هم نباید فراموش کرد که واردات خودرو پس از ۶ سال از سرگرفته شده و پس از این مدت مسلما مشکلاتی هم وجود دارد که برای حل آن‌ها نیاز به زمان بیشتری هم هست.

این کارشناس حوزه خودرو ادامه داد: موضوع مهم دیگری که به عنوان چالشی جدی مطرح می‌شود مربوط به انتقال ارز است و نکته بعدی اینکه واردکنندگان خودرو به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند با خودروسازان اصلی وارد مذاکره شوند و تنها خودروسازان چینی با واردکنندگان ایرانی در ارتباط هستند و همین مساله باعث شده که واردات خودرو به کشور یا از چین انجام شود یا از کشور‌های حوزه خلیج‌فارس مانند دوبی.

او با بیان اینکه محدودیت‌های ارزی مانع اصلی در واردات خودرو شده است، افزود: به دلیل همین محدودیت‌هاست که واردکنندگان خودرو قادر نیستند حجم بالایی از خودرو را وارد کشور کنند.

مهم‌ترین چالش، خدمات پس از فروش است

این کارشناس حوزه خودرو با اشاره به موضوع خدمات پس از فروش ادامه داد: تاکنون چندین مدل خودرو در کشور عرضه شده است، اما حتی برند‌های مطرح هم فاقد مشتری هستند و علت آن هم این است که این خودرو‌ها از سوی یکسری از واردکنندگانی عرضه شده بود که برای نخستین‌بار است که وارد این عرصه می‌شوند این در حالی است که مردم بیشتر به خودروسازان و قطعه‌سازانی اعتماد می‌کنند که بیشتر با این قضیه سر و کار دارند و می‌دانند که این مجموعه‌ها ممکن است شبکه خدمات پس از فروش برای‌شان در نظر بگیرند.

بیشتر بخوانید: بازار خودرو به کما رفت

او تصریح کرد: حتی واردکننده‌ای که تویوتا وارد کرده است باز هم در مورد خدمات پس از فروش از سوی مردم با تردید روبه‌رو می‌شود، چراکه تنها یکسری از نمایندگی‌های محدود در تهران برای این مدل خودرو وجود دارد و در بخش خودرو‌های برقی هم این موضوع شدیدتر است و برای مصرف هم کسی جرات نمی‌کند این مدل خودرو را تهیه کند و مساله خدمات پس از فروش موضوعی بسیار مهم است که به راحتی هم قابل حل نیست.

دو راه‌حل برای خدمات پس از فروش خودرو‌های وارداتی وجود دارد

او خاطرنشان کرد: راه‌حلی که برای این موضوع وجود دارد، این است که یا این شبکه خدمات پس از فروش باید از طریق سایر شرکت‌ها ساپورت شود یا شبکه‌های قدیمی برای خدمات پس از فروش فعال شوند که باز هم این مساله به این سادگی‌ها نیست و کسی هم به راحتی نمی‌تواند به عنوان واردکننده جدید وارد این بازی شود.

شجاعت با بیان اینکه مهم‌تر از همه بحث انتقال ارز است، افزود: این مساله مهم است که دولت به چه شرکت‌هایی ارز می‌دهد یا نمی‌دهد که یک موضوع دیگر است، جز تامین ارز یکسری از خودرو‌هایی هم که آمده‌اند هنوز فروش نرفته‌اند و مردم به هر قیمتی هم نمی‌توانند خودرو‌های وارداتی را سوار شوند و مشخص نیست که دو سال دیگر باز هم این خودرو‌ها قابلیت حرکت داشته باشند یا خیر و آیا خدمات پس از فروش آن‌ها را می‌توانند تامین کنند یا نه.

تامین قطعات از کشور‌های عربی

شجاعت گفت: البته برای برخی خودرو‌های چینی یا برند‌های درجه دو اروپایی مشکل خدمات پس از فروش وجود دارد و تامین قطعات برای آن‌ها کار آسانی نیست البته برخی قطعات خودرو را از کشور‌های عربی می‌توان تامین کرد.

او ادامه داد: البته چالش‌های دولت در این زمینه بیشتر به تامین ارز برمی‌گردد و با وجود آنکه یکسری از خودرو‌ها را وارد کرده‌اند و ارز آن‌ها هم تامین شده است، اما باز هم مشتری ندارد و تا زمانی که این خودرو‌ها به فروش نرسند و ریال آن بازنگردد تکلیف ارز آن هم مشخص نمی‌شود و این موارد به هم گره خورده است و باید دید در این دوران گذار و تیم جدید دولت و مسوولان ارزی کشور و وزارت صمت چه سیاست‌هایی را در نظر می‌گیرند.

واردات خودروی دست دوم امکان‌پذیر نیست

او با اشاره به استاندارد‌های خودرو نیز افزود: فرآیند‌های استاندارد و به‌روزرسانی آن باعث طولانی شدن فرآیند واردات خودرو شده است که البته در کنار آن بانک مرکزی هم زیر بار فشار ارزی نمی‌رفت و حال باید دید که مسوولان ارزی و سایر مسوولان این حوزه در دولت جدید نظرشان در مورد این فرآیند به چه شکل است.

شجاعت در مورد واردات خودرو‌های دست دوم نیز گفت: همان زمانی که قرار بود آیین‌نامه واردات خودروی دست دوم ابلاغ شود یک نامه‌ای از سوی معاون استاندارد حمل و نقل وزارت صمت منتشر شد که استدلال‌های درستی هم داشت و در آن نامه تاکید شده بود که واردات خودرو‌های دست دوم در این شرایط امکان‌پذیر نیست.

استاندارد خودرو‌های ایرانی بر اساس استاندارد‌های اروپایی است

این کارشناس خودرو افزود: جز موضوع مربوط به خدمات پس از فروش این خودرو‌ها که چند سال هم از عمرشان گذشته است به خدمات پس از فروش بیشتری هم نیاز دارند، ضمن آنکه فرآیند استاندارد و پلاک‌گذاری آن‌ها هم با مشکل مواجه می‌شود و نیازمند استاندارد‌های ۸۵ گانه هم هستند و اینکه تست و آزمایش آن‌ها نیازمند مبالغ بسیار بالایی هم می‌شود.

او با بیان اینکه خودرو‌های کشور‌های عربی استاندارد‌های حوزه خلیج فارس را دارند، افزود: ریشه و اساس استاندارد خودرو‌های ایرانی بر اساس استاندارد‌های اروپایی است و به همین علت شاید این موضوع ساده باشد که برخی آیتم‌ها را خودرو‌های حوزه خلیج‌فارس نداشته باشند، اما تست آن‌ها با مشکل مواجه می‌شود و لذا آمادگی برای واردات خودرو‌های دست دوم وجود ندارد.

شجاعت در پاسخ به این پرسش که عمر مفید خودرو‌های دست دوم چقدر است، افزود: این خودرو‌ها معمولا ۵ ساله هستند و اگر قرار باشد خودروی دست دوم چینی وارد شود این خودرو‌ها معمولا عمر مفیدشان در همین محدوده ۵ سال است، اما اگر خودرو‌های غیرچینی وارد شود ممکن است ۱۰ سال دیگر هم عمر کنند مانند خودرو‌های ژاپنی که عمر مفید بیشتری هم دارند، اما باز هم بعید است خودروی دست دومی وارد کشور شود و اگر هم وارد شود مربوط به مناطق آزاد خواهد بود.