مسعود پزشکیان چگونه به قطب اصلاح‌طلب انتخابات تبدیل شد؟

اقتصاد۲۴- بعد از اینکه نتایج اولیه تایید صلاحیت‌ها اعلام شد، هیچ جایی مثل ستاد مسعود پزشکیان شلوغ نبود. از چپ و راست، فعالان سیاسی بودند که خود را به ستاد می‌رساندند؛ از اعضای اعتماد ملی گرفته تا ندا، از روزنه‌گشا‌ها گرفته تا فعالان ستاد جهانگیری. همگی خود را به سعادت‌آباد رسانده بودند تا در راه‌اندازی اولیه ستاد پزشکیان همکاری کنند. محل اولیه ستاد مسعود پزشکیان فعلاً سعادت‌آباد است، اما شنیده می‌شود به زودی محل جدید ستاد که مجهزتر باشد افتتاح شود.

در فضای مجازی هم استقبال از پزشکیان به شکل چشمگیری بالا بود. محمد رهبری پژوهشگر داده‌های فضای مجازی خبر داده پزشکیان بعد از تأیید صلاحیتش، نه‌تن‌ها بیش از بقیه نامزدها، بلکه بیش از موضوع دلار و طلا موضوع جستجو قرار گرفته: «هشتگ پزشکیان همین حالا هم ترند اول توییتر فارسیه.»

تعداد زیادی از نمایندگان آذری و فراکسیون اقلیت مجلس هم در ستاد پزشکیان حضور داشتند. افرادی که اگر او به ریاست جمهوری برسد، نقش مهمی در کابینه‌اش خواهند داشت.

پزشکیان چندین دوره نماینده مجلس، نائب رییس مجلس و وزیر بهداشت دولت خاتمی بوده که نامش در میان ۳ کاندیدای مورد حمایت جبهه‌ی اصلاحات هم دیده می‌شد. اهمیت تایید صلاحیت او اینجاست که تقریبا هیچ چهره مهمی به ردصلاحیت لاریجانی و جهانگیری و آخوندی واکنشی نداشت.

حضور غیرقابل پیش‌بینی

حضور مسعود پزشکیان در میان نامزد‌های نهایی شورای نگهبان، آن‌هم به تنهایی، کمی غافلگیر‌کننده بود. انتظار می‌رفت هیچ‌یک از نامزد‌های اختصاصی اصلاح‌طلبان تائیدصلاحیت نشوند یا اگر قرار به حضور آن‌ها در انتخابات است، تعدادی از آن‌ها تائید شوند که قابلیت رای‌آوری نداشته باشند و یا آرای یکدیگر را بشکنند. اینکه یک کاندیدای اصلاح‌طلب به تنهایی تائید شود از طراحان انتخابات بعید بود چرا که کار اجماع در جناح اصلاح‌طلب را بسیار ساده می‌کند.

در میان چهره‌هایی که نامزد شده بودند تنها دو نفر می‌توانستند حمایت همه فراکسیون‌های اصلاح‌طلب – چه در جبهه اصلاحات و چه روزنه‌گشایان- را به دست آورند: اسحاق جهانگیری و مسعود پزشکیان. پیش‌بینی می‌شد یا هردو تائید شوند که آرای یکدیگر را بشکنند یا هیچ‌کدام تائید نشوند.

چهره غیرقابل پیش‌بینی

او یکی از قدیمی‌ترین سیاستمداران اصلاح‌طلب است. با اینکه هیچ‌گاه عضو هیچ‌کدام از احزاب اصلاح‌طلب نبوده، اما مسیر یک اصلاح‌طلب کلاسیک را پیموده است؛ حضور در دانشگاه و انجمن‌های اسلامی دانشجویی، حضور در جبهه‌های جنگ هشت‌ساله با عراق، و بعد حضوری توأمان در فضای حرفه پزشکی و نهاد‌های دولتی درمانی. نهاد‌های بهداشتی و درمانی از جمله نهاد‌هایی عمومی بوده‌اند که بعد از انقلاب اسلامی در سایه سیاست‌های رفاهی و مردمی نظام رشد قابل ملاحظه‌ای داشتند. البته این نهاد در کنار نهاد آموزش از دوران بعد از جنگ دچار بلیه خصوصی‌سازی شد و پزشکان بدل به یکی از قشر‌های ثروتمند جامعه شدند.

بیشتر بخوانید:آیا مسعود پزشکیان؛ ماهاتیر محمد ایران می‌شود؟

آقای پزشکیان، اما در همه این دوران به فعالیت در بیمارستان‌های دولتی پرداخت. بیمارستان‌های دولتی یکی از معدود نهاد‌هایی جامعه ایران است که افراد در آن به کل جامعه خدمات ارزان ارائه می‌کنند. آقای پزشکیان به طور همزان در وزارت بهداشت فعالیت می‌کرد و در دولت دوم سید محمد خاتمی به وزارت بهداشت انتخاب شد.

نکته مهم دیگر در مورد پزشکیان جایگاه «آستانه‌ای» او در سیاست ایران است. او سابقه‌ای طولانی در حاکمیت دارد، اما به هیچ‌وجه نمی‌توان او را در وضعیت موجود شریک دانست. او در دو دهه گذشته در مقام منتقد سیاست‌های رایج زبانی رک و صریح داشته است. حتی در دولت روحانی که اصلاح‌طلبان رویکرد غیرانتقادی به او داشتند، مسعود پزشکیان در انتقاد از مهم‌ترین سیاست‌های این دولت از جمله طرح سلامت تعارفی نداشته است. از این جهت می‌توان او را با سید محمد خاتمی در سال ۷۶ مقایسه کرد که هم اعتبار خوبی در حاکمیت داشت و هم از نظر مردم سهمی در ایجاد وضع موجود نداشت.

حمایت چهره‌های سیاسی: سریع‌ترین اجماع سیاسی تاریخ اصلاح‌طلبان

عباس عبدی نوشته شب تائیدصلاحیت با حضور ۴ نفر از فعالان فکری و مدنی بیش از دو ساعت با آقای پزشکیان و رییس ستادشان آقای عبدالعلی‌زاده گفتگو کرده است. به گفته آقای عبدی این جلسه بسیار خوبی بوده است. آقای عبدی به‌عنوان یکی از سخت‌پسندترین چهره‌های اصلاح‌طلب همین ابتدای کار از پزشکیان حمایت کرده و گفته در اولین یادداشت مطبوعاتی‌اش توضیح می‌دهد که چرا باید به پزشکیان رای داد.

حسین نورانی‌نژاد، قائم مقام حزب اتحاد ملت هم در یادداشت کوتاهی نوشته پزشکیان، شانس اول انتخابات پیش روست. نداشتن رای منفی و اشتهار به سلامت، گفتمان مردمی و حمایت از محرومان، مخالفت با سختگیری‌های فرهنگی و اجتماعی؛ و در سمت مقابل، جبهه یکدست رقبایی که مسببین وضع موجود و مقابل مطالبات مردم شناخته می‌شوند، از پزشکیان شانس نخست انتخابات پیش رو را می‌سازد. برای کنش‌های جامعه محور هم فرصتی بسیار مناسب خواهد بود که طرف قابل گفتگو و حتی حمایتگر در حاکمیت داشته باشد.

جلیل رحیمی جهان‌آباد، نماینده اصلاح‌طلب و اهل سنت مجلس دهم و یازدهم در توییتر از پزشکیان حمایت کرده. حمایت اهل سنت خراسان از پزشکیان با وجود سه رقیب خراسانی اصولگرا، می‌تواند برگ برنده پزشکیان باشد. جلال رشیدی کوچی نماینده سابق که به شدت مخالف فیلترینگ و طرفدار واردات خودرو بود و در نهایت رد صلاحیت شد نیز نوشته که انتخابات ۷۶ در حال تکرار است.

مهسا و مسعود

با این حال پزشکیان راه دشواری برای گرفتن رای بدنه طبقه متوسط دارد. به خصوص بعد از اعتراضات ۱۴۰۱ بدبینی به انتخابات بیشتر شده است. باید دید پزشکیان می‌تواند این بدنه بدبین را بار دیگر به عرصه انتخابات برگرداند؟