هر آنچه باید از یوان چین بدانیم

اقتصاد۲۴- مریم آیتی: چین در سال ۱۸۸۹ واحد پولی به نام یوان (Yuan) را با الهام از پول اسپانیایی «پزو» معرفی کرد. در آن زمان، پزو به دلیل حضور پررنگ اسپانیا در گوان و فیلیپین در آسیای جنوب شرقی رواج گسترده‌ای داشت.

چین با جمعیتی تقریبا ۲۰ درصد جمعیت کره زمین، کشوری است که در اقتصاد هر کشور دیگری در جهان نفوذ کرده و تاثیرات خود را روی همه بنگاه‌های اقتصادی مقصد گذاشته است. فهمیدن واحد پول چین و آگاهی داشتن از ارزش پول این کشور باعث شده است که تجار وارد کننده به سود بیشتری دست پیدا کنند.

نام پول چین

پول چین با دو نام شناخته می‌شود: یوان (CNY) و رنمینبی (RMB)

رنمینبی واحد پول رسمی چین است.

یوان واحد اصلی حساب آن ارز است. یوان به عنوان واحد حسابداری چین برای سیستم مالی و اقتصاد آن عمل می¬کند و نشان دهنده واحد پول این کشور است.

رنمینبی renminbi چیست؟

یوان مدرن (CNY) همان رنمینبی (RMB) است.

در طول جنگ داخلی چین، حزب کمونیست بانک خلق چین را تأسیس کرد و اولین اسکناس رنمینبی را در دسامبر ۱۹۴۸ حدود یک سال قبل از شکست دولت کومینتانگ منتشر کرد.

دولت جدید توانست از طریق ارز جدید اقتصاد چین را که در آن زمان بین چند ارز منطقه‌ای تقسیم شده بود، متحد کند. همچنین این ارز موجب تمایز دولت جدید از دولت قبلی می‌شد که سیاست‌هایش منجر به افزایش بی‌رویه تورم شده بود. ترجمه تحت‌اللفظی رنمینبی به معنی «ارز مردم» یا «واحد پول مردم» است که به صورت مخفف RMB نوشته می‌شود. پس از آن مراحل جدیدی از تحول Yuan، از جمله انتشار نسخه سوم آن در سال ۱۹۶۲ آغاز شد. در نهایت، سری چهارم یوان بین سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۹۷ منتشر شد که با توسعه سریع چین همراه بود.

یوان Yuan چیست؟

یوان نام واحدی از واحد پول renminbi است، اما به معنای renminbi نیست. در چین به طور معمول برای بیان قیمت‌ها کلمه یوان را به‌کار می‌برند. مثلا زمانی که کالایی ۱۰ یوان ارزش دارد، هیچ وقت گفته نمی‌شود قیمت این کالا ۱۰ رنمینبی است.

واژه یوان به سال‌های قبل از سال ۱۹۴۹ باز می‌گردد. در حقیقت یوان همان دلار به زبان چینی است. (عبارت چینی دلار آمریکا mei juuan است) دلار در چین قبلا به صورت سکه‌های نقره توسط بازرگانان خارجی استفاده می‌شد. اولین سکه دلار چینی یا همان یوان در سال ۱۹۸۰ در استان گواندونگ ساخته شد. 

امروزه روی تمام اسکناس‌های چینی کلمه یوان یا jiӑo و عکس مائو را خواهید دید، ولی در بورس اوراق بهادار دنیا واحد پول چین به‌صورت RMB به‌کار می‌رود. اما آنچه عجیب‌تر یا جالب‌تر است، مردم عامه چین به ندرت از یوان یا رنمینبی در مبادلات خود استفاده می‌کنند و واحد پولی که در بین مردم چین رایج است kuàis و máos هستند.

نماد ارز یوان ¥ است. هر یک Yuan به ۱۰ جیائو (jiao) تقسیم می شود. هر یک جیائو هم معادل ۱۰ فن (fen) است.

اسکناس‌‌های در گردش به صورت اسکناس‌‌های یک، دو، پنج، ۱۰، ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ یوانی و همچنین اسکناس‌های یک، دو و پنج جیائویی عرضه می‌شوند.

Yuan نه تنها وضعیت یکی از بزرگ‌ترین ابرقدرت‌های اقتصادی جهان را تعریف می‌کند، بلکه نقش کلیدی در یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعاتی که امروز چین با آن درگیر است را بازی می‌کند. این نقش چیزی نیست جز سیاست به ظاهر مرکانتیلیستی این کشور مبنی بر کاهش مصنوعی ارزش پول خود در برابر دلار آمریکا برای ایجاد مزیت قیمتی ناعادلانه در صادرات چین!

تصاویر روی پول یوان 

بر روی برخی از اسکناس‌ها تصاویری از رهبران کمونیست چین، مانند مائو تسه تونگ چاپ شده است.
اسکناس‌های کوچک‌تر اغلب حاوی تصاویری از افرادی است که لباس سنتی به تن دارند. بر پشت اکثر سکه‌ها، شامل سکه‌های ۱ فن تا ۱ رنمینبی تصاویری از ساختمان‌های تاریخی و مناظر متنوع کشور نقش بسته است.

بانک مرکزی چین

پول ملی چین توسط بانک مرکزی آن یعنی بانک خلق چین (PBOC) چاپ می شود. دفتر مرکزی این بانک در پکن، پایتخت کشور قرار دارد. بانک مرکزی علاوه بر چاپ ارز، سیاست‌های پولی و مالی و همچنین مقررات مالی چین را نیز وضع می-‌کند. تیم مدیریت بانک خلق چین PBOC از فرماندار، شش معاون استاندار و یک بازرس ارشد تشکیل می شود.

بانک مرکزی همچنین سکه‌های یک، دو و پنج فنی ضرب می کند. سکه های چینی همچنین به صورت یک و پنج جیائویی به همراه سکه یک یوانی منتشر می‌شوند.

چند سری از رنمینبی‌ها از دهه ۱۹۵۰ تا کنون منتشر شده است که هر کدام اسکناس‌ها و سکه‌های خاص خود را دارند. سری پنجم رنمینبی در حال حاضر ارز قانونی است، که با ورود آن به بازار، سری های قبلی به تدریجی حذف می شود.

Yuan چین به صورت یک سیستم ارزی کاملاً شناور نیست، بلکه توسط بانک مرکزی براساس یک نرخ ارز شناور مدیریت می‌شود. این یعنی نرخ یوان می‌تواند در محدوده کوچک حول یک نرخ پایه ثابت که با توجه به سبدی از ارز‌های جهانی تعیین می‌شود، شناور شود. نرخ Yuan تا سال ۲۰۰۵ به صورت مستقیم به دلار آمریکا وابسته بود.

در چینی ماندارین، از کاراکتر Yuan برای اشاره به چیز‌های گرد یا دایره‌ای استفاده می‌شود. از این کلمه همچنین برای اشاره به دلار‌های نقره‌ای اسپانیایی که توسط بازرگانان اروپایی در قرن هفدهم و هجدهم معرفی شد، استفاده می‌شد.

در سال ۱۸۸۹، چین شروع به ضرب سکه‌های یوان نقره خود کرد. هم سلسله چینگ و هم دولت جمهوری خواه اولیه، سکه‌ها و اسکناس‌های یوان نقره را وارد بازار کردند.

در حال حاضر، عبارت سنتی Yuan در ارز‌های چند منطقه چینی زبان مانند دلار جدید تایوان، دلار هنگ کنگ، دلار سنگاپور و پاکاتای ماکانی نیز استفاده می‌شود.

به منظور تمایز بین واحد پول سرزمین اصلی چین با سایر کاربرد‌های کلمه یوان، مخفف CNY برای اشاره به یوان امروزی چین انتخاب شد. از این رو، کارگزاری‌های فارکس، قیمت یوان را با علامت CNY اعلام می‌کنند. برای مثال Yuan چین به دلار به صورت CNY/USD اعلام می‌شود.

کلمه «یوان» اغلب در ترجمه‌های ماندارین ارز‌های خارجی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، دلار آمریکا به عنوان mei yuan ترجمه می‌شود. در سال ۱۹۵۵، مطابق سیاست‌های جدید در مورد ارزش رنمینبی تجدید نظر شد و چهار صفر از واحد پول قبلی حذف شد. به این معنی که حالا هر Yuan در سری جدید جایگزین ۱۰۰۰۰ یوان قدیمی می‌شد.

در طول دوره اقتصاد دستوری، بانک مرکزی ارزش رنمینبی را به شدت کنترل می کرد، به طوری که تا سال ۱۹۷۱ یوان با نسبت ۲.۴۶ یوان به دلار آمریکا گره خورده بود.

با شروع مشارکت بیشتر اقتصاد چین در بازار جهانی، بانک خلق چین امکان معامله Yuan در بازار‌های بین المللی را فراهم کرد اگرچه نرخ ارز شناور آن را همچنان به شدت کنترل می‌کرد.

نکته ویژه در رابطه با یوان

با توجه به این مثال، به یاد داشته باشید که می توانید به طور کلی برای اشاره به واحد پول چین از اصطلاح رنمینبی استفاده کنید. اما برای صحبت در مورد ارزش پولی و قیمت ها باید از اصطلاح Yuan استفاده کنید. به عنوان مثال، باید بگوییم قیمت یک ماشین خاص در چین ۳۴۵۰۰۰ یوان است.
کاهش ارزش یوان

ارزش یوان چین در چند سال گذشته به تدریج در مقابل ارزش دلار آمریکا رشد پیدا کرد، به همین دلیل کشور چین تصمیم گرفت چندین بار در سال ۲۰۱۵ ارزش پول خود را کاهش دهد.

رهبران چین اعلام کردند این کاهش ارزش بخشی از اقدامات ضروری برای اصلاح بازار این کشور است. این اقدام چین به نوبه خود باعث شروع یک جنگ تجاری میان این کشور و ایالات متحده شد و وزارت خزانه‌داری آمریکا چین را به دستکاری در ارزش پول خود متهم کرد.

رئیس جمهور دونالد ترامپ از سال ۲۰۱۸ تعرفه‌های سنگینی را بر واردات کالا‌های چینی اعمال کرد. در مقابل، چین با وضع مجموعه تعرفه‌های گمرکی خود بر محصولات آمریکایی به اقدام ترامپ پاسخ داد.

کاهش ارزش CNY نه تنها باعث می‌‌شد خرید کالا‌های چینی برای خارجی ها در بازار‌های بین المللی (به دلیل ارزان بودن یوان) مقرون به صرفه‌‌تر و جذاب‌تر از هر زمانی باشد، بلکه مزیت دیگری نیز برای چین به همراه داشت.

Yuan اولین ارز بازار‌های نوظهوری شد که به «سبد حقوق برداشت ویژه» اضافه می شد. صندوق بین المللی پول در اکتبر ۲۰۱۶ یوان چین را به این سبد اضافه کرد.

چین چگونه ارزش یوان را مدیریت می‌کند؟

از نظر تاریخی همان‌طور که گفتیم چین یوان را به دلار گره زد همین موضوع باعث شد که یوان ارزش بالایی داشته باشد. ارزش یوان در باند معاملاتی نرخ مرجع که ارزش دلار را ردیابی می‌کند ۲٪ نگه داشته شده است. نرخ مرجع بر اساس حد متوسط روز قبل است.

بانک خلق چین باید برای ردیابی ارزش دلار، ارزش یوان را به صورت دستی تنظیم کند. ارزش دلار در نوسان است، زیرا نرخ ارز متغیر است.

برای این کار، بانک مرکزی باید منابع ارزی کافی را برای مدیریت ارزش ارز خود در اختیار داشته باشد. صادرکنندگان چین هنگام ارسال کالا به ایالات متحده، دلار دریافت می‌کنند. آن‌ها را در ازای یوان به بانک‌های محلی خود که آن را به بانک مرکزی منتقل می‌کنند واریز می‌نمایند. صادر کنندگان از این پول برای پرداخت کارگران و تولیدکنندگان محلی استفاده می‌کند.

بانک مرکزی به جای نگه داشتن صورتحساب دلار، «خزانه» (Treasurys) آمریکا را خریداری می‌کند. آن‌ها می‌توانند به سرعت فروخته شده و نرخ سود کمی داشته باشند. با رشد اقتصاد چین، برای تأمین تعداد فزاینده یوان توسط بازرگانان این کشور، خزانه زیادی خریداری شده است.

هنگامی که بانک می‌خواهد ارزش یوان را نسبت به دلار افزایش دهد، از ذخایر دلار خود برای خرید یوان از بانک‌های چینی استفاده می‌کند. با خارج کردن یوان از چرخه، ارزش یوان افزایش خواهد یافت. جایگزین کردن یوان با دلار، دلار بیشتری را در گردش می‌گذارد و ارزش آن را پایین می‌آورد. به این ترتیب، چین بر ارزش دلار ایالات متحده تأثیر می‌گذارد.

چین به یکی از بزرگترین دارندگان خارجی گنجینه آمریکا تبدیل شده است. این نگرانی وقتی ایالات متحده را در برگرفت که بدهی‌های خود را مطابق سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۳ دید. طبیعتا ارزش کاهش دلار مسئله‌ای نگران کننده است. زمانی که می‌بیند ارزش دلار رو به کاهش است یک ارز جهانی دیگر در حال تبدیل شدن به قدرت جهانی است.

از نظر تئوری، چین می‌تواند منابع خزانه داری ایالات متحده را به فروش برساند و ارزش دلار ایالات متحده را به سقوط آزاد بکشاند. انجام این کار به نفع چین نیست. با تهدید به فروش خزانه داری ایالات متحده، چین به سرعت دارایی‌های خود را بی ارزش خواهد کرد.

چرا چین به دستکاری ارز متهم می‌شود؟

در سال ۲۰۱۸، رئیس جمهور دونالد ترامپ برای اولین بار چین را به دستکاری ارز متهم کرد. وی این اتهام را در سال ۲۰۱۹ تکرار کرد. این چیز جدیدی نیست. دولت ایالات متحده از سال ۲۰۰۶ از جنگ ارزی چین شکایت کرده است. بسیاری معتقدند اگر ارزش یوان بالاتر رود باعث کاهش کسری تجارت ایالات متحده با چین خواهد شد.

در سال ۲۰۰۶، پرزیدنت بوش؛ هانک پالسون را به عنوان وزیر خزانه داری منصوب کرد تا با چین در جهت افزایش ارزش یوان و باز کردن بازار‌های مالی خود به سرمایه گذاران آمریکایی مذاکره کند. گفتگوی اقتصادی استراتژیک Paulson در ایالات متحده درباره این موضوع موفق بود.
هر کشوری که برای تقویت صادرات ارزان قیمت، ارز خود را به طور مصنوعی پایین نگه‌می‌دارد می‌تواند به دستکاری ارز متهم شود. کشور‌هایی که از ارزش پول ملی کمی برخوردار هستند، صادرات بیشتری دارند، زیرا قیمت محصولات آن‌ها کمتر از محصولات رقیبانشان است.

چین می‌خواهد یوان را تبدیل به ارز جهانی کند

چین می‌خواهد یوان را به عنوان ارز جهانی جایگزین دلار کند. اولین قدم آن در سال ۲۰۱۳ رخ داد. چین به سرمایه گذاران انگلیسی اجازه داد ۱۳.۱ میلیارد دلار یا ۸۰ میلیارد یوان در بازار سرمایه خود سرمایه گذاری کنند. این اقدام، لندن را به عنوان اولین مرکز تجاری مهم یوان در خارج از آسیا تبدیل کرد. چین همچنین اجازه داد، داد و ستد ارز فارکس در شانگ‌های انجام پذیرد. این مراحل به این معنی بود که یوان یازدهمین ارز معامله شده، هشتمین ارز مورد استفاده در معاملات خارجی و هفتمین ارز در دارایی‌های ذخیره رسمی کشور‌ها شود.

مرحله بعد در تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۱۵ رخ داد. صندوق بین المللی پول به یوان اجازه داد تا تبدیل به یک ارز رسمی ذخیره ارزی شود. برای اینکه حقیقتاً یوان شناور شود، چین باید به همه ساکنان خود اجازه دهد ارز خارجی و دارایی‌های خارجی خریداری کنند. این به دولت چین اجازه می‌دهد دلار کمتری داشته باشد. همچنین عدم تعادل تجاری با ایالات متحده را کاهش می‌دهد.

اگر چین متهم به دستکاری ارز است، بسیاری از کشور‌های دیگر نیز همانند چنین هستند. ایالات متحده با حفظ نرخ بهره در صفر و انباشت بزرگترین بدهی جهان، نرخ دلار را پایین نگه داشت. این تغییر در سال ۲۰۱۴ وقتی دلار وارد حباب دارایی شد اتفاق افتاد.

مقایسه یوان با دلار آمریکا (USD)

دلار آمریکا به عنوان ارز غالب در بازار‌های جهانی شناخته می‌شود و بسیاری از معاملات بین‌المللی و قرارداد‌های تجاری بر پایه دلار انجام می‌شوند. یوان چین، هرچند که در سال‌های اخیر به عنوان ارز تجاری بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته، هنوز به پای استفاده جهانی دلار نمی‌رسد. با این حال، دولت چین با انعقاد موافقت‌نامه‌های تجاری که اجازه استفاده از یوان را می‌دهند و توسعه مبادلات مالی که از یوان بهره می‌برند، سعی در افزایش قدرت رقابتی یوان دارد.
 

مقایسه یوان با یورو (EUR)

یورو، واحد پولی که توسط کشور‌های عضو منطقه یورو استفاده می‌شود، یکی دیگر از ارز‌های اصلی و رایج در بازار‌های جهانی است. یورو نیز همانند دلار آمریکا، به عنوان واحد پولی برای ذخیره ارزی و معاملات بین‌المللی کاربرد دارد. یوان از نظر استفاده و پذیرش جهانی پس از یورو قرار دارد، اما با این حال، چین به دنبال گسترش نقش بین‌المللی یوان است و در برخی مناطق، به خصوص در آسیا، یوان به عنوان جایگزینی برای یورو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مقایسه یوان با ین ژاپن (JPY)

هر دو ارز تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد جهانی دارند. ین به عنوان نماینده اقتصاد پیشرفته ژاپن و یوان به عنوان نماینده قدرت رو به رشد اقتصادی چین، هر کدام به نوعی بازتاب‌دهنده قدرت اقتصادی کشور‌های خود هستند.

ین ژاپن به عنوان یکی دیگر از ارز‌های آسیایی با اهمیت، در بازار‌های مالی و مبادلات جهانی نقش مهمی دارد. ین به دلیل ثبات نسبی و حجم بالای معاملات در بازار‌های مالی جهانی شناخته شده است. یوان، با وجود رشد اقتصادی و نفوذ چین همچنان در حال کسب جایگاهی برابر با ین در آسیا است.

یوان و دلار چگونه بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند؟

دولت چین ارز خود را به دلار آمریکا، بزرگترین شریک تجاری خود متصل کرده است، البته این یک کارغیر معمولی نیست. اکثر کشور‌ها واحد پول خود را به دلار امریکا یا بزرگترین شریک تجاری خود متصل می‌کنند و ارزش پول خود را ثابت نگه‌می‌دارند و به تجار و سرمایه‌گذاران کمک کرده تا با اطمینان تجارت کنند. سرمایه‌گذاری در ارز چین غیرضروری به نظر می‌رسد، زیرا هنوز به صورت آزاد با دلار گره خورده و اگر یوان افزایش یابد، فقط به این دلیل است که دلار نیز افزایش یافته است.

یوان چگونه بر مصرف کنندگان تأثیر می‌گذارد؟

زمانی که ارزش یوان کم باشد، قیمت بسیاری از محصولاتی که از ایالات متحده و سایر کشور‌ها به چین وارد می‌شود، کاهش یافته و این امر برای مصرف‌کنندگان خوشایند است. از جمله این موارد می‌توان اشاره کرد به مهم‌ترین محصولاتی مانند: رایانه‌ها، تلفن‌های همراه، پوشاک، اسباب بازی‌ها و وسایل ورزشی. همچنین پایین بودن قیمت واردات نیز خطر تورم را می‌تواند به حداقل برساند.

هنگام سفر به چین چه ارزی با خود ببرید؟

دولت چین برای ورود و خروج ارز به کشورش بسیار سخت‌گیری می‌کند. می‌توانید دلار یا یورو با خود به چین ببرید و آنجا تبدیل به یوان کنید. این کار را می‌توانید در فرودگاه، برخی هتل‌های بزرگ یا صرافی‌های مجاز کشور چین انجام دهید.

به طور کل استفاده از پول نقد در چین آسان‌تر از بردن کارت اعتباری یا چک مسافرتی است. با این حال امروزه اکثر دستگاه‌های ATM در شهر‌های بزرگ چین دارای علائم بین‌المللی هستند پس مشکلی در استفاده از کارت اعتباری بین‌المللی خود نخواهید داشت. تنها مشکلی که شاید با آن برخورد کنید محدودیت برداشت روزانه وجه از این دستگاه‌ها است.

بانک‌ها برای خدمات مختلف همیشه آماده هستند حتی در روز‌های تعطیل هم می‌توانید یک بانک باز پیدا کنید که خدمات مورد نیاز شما را انجام دهند، حتی نقد کردن چک‌های مسافرتی.

در صورت استفاده از دستگاه خودپرداز برای گرفتن وجه نقد، کلیه رسید‌های ارزی خود را نگه دارید تا اگر در پایان سفر، خواستید واحد پول چین را تبدیل به ارز دیگری کنید؛ به این رسید‌ها رجوع کنید وگرنه اجازه تبدیل ارز را به شما نخواهند داد. حتی می‌توانید هنگام خرید در فروشگاه‌های بزرگ پرداخت را بوسیله WeChat یا Alipay انجام دهید.

در حال حاضر قیمت هر یوان چین ۸۵,۰۰۰ ریال است.