تئوری‌های اقتصادی سعید جلیلی یکبار در دولت رئیسی شکست خورد/ لاف ارتباط با کشورهای منطقه و دستان خالی/ ارتباط با جهان در برنامه جلیلی جایی ندارد

اقتصاد۲۴- میرا قربانی فر - دور دوم انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ایران در حالی روز جمعه ۱۵ تیرماه برگزار می‌شود که اکنون چشم بسیاری از فعالان بازار سرمایه ایران و بازرگانان و تحلیلگران اقتصادی به صبح روز شنبه ۱۶ تیرماه دوخته شده است، روزی که شاید برای اقتصاد ایران دارای اهمیت ویژه و خاصی باشد، به خصوص که یکی از دو سر این جدال دو قطبی شده، سعید جلیلی است که نظرات اقتصادی وی همواره با حاشیه‌ها و ترس‌های بسیار برای فعالان اقتصادی مواجه بوده است.

در همین حال، اما مرتضی افقه، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی، اما می‌گوید: «اگر به سوابق و نقشی که جلیلی در تحمیل تحریم‌ها داشته و دیدگاه‌هایی که در مناظرات داشته است نگاه کنیم می‌بینیم که اولین اثر روانی در صورت انتخاب وی به ریاست جمهوری، افزایش شدید قیمت ارز و طلا و سقوط بورس خواهد بود. روند افزایش قیمت‌ها در تمامی کالا نیز با حضور جلیلی و بدون حل تحریم، تداوم پیدا می‌کند.»

این استاد دانشگاه، اما درباره وضعیت اقتصاد ایران در روز شنبه ۱۶ تیرماه و صبح روز بعد از انتخابات به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «باید توجه داشت که هر کدام از این دو نفر که باشد و بر سر کار بیاید، یک اثر روانی مثبت و یا منفی می‌تواند داشته باشد و بعد از آن، تداوم آن به شرایط و تصمیم گیری‌های دولت بستگی دارد.
آقای جلیلی اگر انتخاب شود، یک سقوط دوباره در بورس را شاهد خواهیم بود و احتمالا افزایش قیمت ارز و طلا را نیز شاهد خواهیم بود.»

تنش زایی ، شیوه سعید جلیلی

مرتضی افقه همچنین با اشاره به دیدگاه‌های سیاسی و اقتصادی سعید جلیلی به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «اما این افزایش نسبت به دیدگاه‌های سعید جلیلی درباره مسائل خارجی و مسائل داخلی که نوعا تنش زا است، شاید حتی شدیدتر نیز تجربه شود با توجه به تئوری‌های اقتصادی تیم جلیلی، بعید است که بتوانند این متغیر‌ها را کنترل کنند. آقای جلیلی چندان اهمیتی برای سرمایه گذاری و فعالیت‌های اقتصادی در بخش خصوصی قائل نیست و بنابراین قابل پیش بینی است که افزایش قیمت‌ها هر چند در مرحله اول روانی است، اما در ادامه افزایش آن با توجه به این دیدگاه‌هایی که گفتم و اساسا به سمت ثبات نیست، این افزایش به مرور هم ادامه می‌یابد و من تصور می‌کنم تا انتخابات آمریکا احتمالا با شیب ملایم، مدام افزایشی خواهد بود و با توجه به نظرسنجی‌هایی که به سود ترامپ است، با بازگشت خود سرعت بسیار بیشتری افزایش قیمت‌ها در بازار‌های اصلی و جانبی به خود می‌گیرد.»

این تحلیلگر اقتصادی می‌افزاید: «این رویکرد در یک حالت تغییر می‌کند و آن اینست که سعید جلیلی بعد از انتخاب شدن اعلام کند که دیدگاه و نظر وی عوض شده و به سمت رفع تحریم و پیوستن به اف‌ ای تی اف می‌رود. البته در مناظره‌ها، آقای پورمحمدی بیان کرد که جلیلی به خاطر مخالفت با دولت روحانی نگذاشته بود مشکل FATF حل شود و حالا فقط باید امیدوار باشیم که متوجه شده باشند و بپذیرند که بدون حل مشکل FATF ایران امکان مراودات بانکی و پولی را ندارد. در داخل نیز مسائل مرتبط با موارد فرهنگی همچون حجاب نیز چالشی است که اگر بخواهد با این روند پرتنش و سخت گیری‌های فرهنگی همراه باشد می‌تواند به چالش جدی برای بهبود اقتصاد شهروندان تبدیل شود.»

برداشت ناقص اقتصادی سعید جلیلی و همفکرانش

این استاد دانشگاه، اما درباره طرح‌های اقتصادی ساده انگارانه سعید جلیلی و نوعی از برنامه ریزی که گویا در آن قرار است تحریم‌ها ادامه پیدا کند و مدام به دنبال راه‌های عجیب جایگزین است، به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «یکی از تصورات و تحلیل‌های غلطی که آقای جلیلی دارد همین برداشت ناقص و الکن از اقتصاد است. اتفاقا این ایده اقتصادی سعید جلیلی در سه سال گذشته و دولت رئیسی امتحان شده و از آن نتیجه نگرفته اند و ناکام شده است. این تفکر، تصور می‌کند که به هیچ نوع مراوده و ارتباطی با جهان نیاز ندارد و نهایتا همین کشور‌های منطقه و چند همسایه برای ارتباط گرفتن کافی هستند.»

بیشتر بخوانید: چهره پشت پرده تفکر اقتصادی خطرناک سعید جلیلی کیست؟/ تئوری پرداز «تحریم، نعمت است» در ستاد‌های جلیلی چه می‌کند؟

افقه همچنین درباره تصورات و پیش فرض‌های اشتباه سعید جلیلی درباره مساله بازار‌های منطقه‌ای نیز می‌گوید: «جلیلی و تیم اقتصادی‌اش یکسری محاسبات فرضی درباره بازا‌های محدود کشور‌های منطقه دارند که اساسا محاسبات اشتباه و نادرستی است. ما به بازار‌های این کشور‌ها نهایتا بتوانیم چند کالای کشاورزی بفروشیم و چند کالای کشاورزی نیز از آنان وارد کنیم. این در حالی است که ساختار‌های کشاورزی ما به شدت وابسته به تکنولوژی‌های نوین است و ما سودی از ارتباط با کشور‌های در حال توسعه نمی‌بریم. ما در بخش‌های اصلی همچون مسکن و کشاورزی و صنعت به تکنولوژی‌های نو نیاز داریم و این تکنولوژی‌ها را نیز کشور‌های در حال توسعه نمی‌توانند به ما بدهند؛ بنابراین این تصور که نیاز به کشور‌های غربی نداریم، تفکری مردود و اشتباه است.»

جلیلی و تئوری شکست خورده دولت سیزدهم

وی تصریح می‌کند: «ضمن اینکه اساسا تجارت ما آنقدر درگیر موانع بروکراسی و اداری در داخل و بیرون است که بسیاری از برنامه‌های نوشته شده توسط سعید جلیلی اصلا در عمل قابل اجرا نیست، وگرنه دولت‌های پیشین نیز به این موارد فکر کرده اند، اما همین بحران‌ها مانع شده اند.»

این اقتصاددان در پایان نیز با اشاره به یک نظریه خطرناک در تفکر حامیان جلیلی به اقتصاد ۲۴ یادآور می‌شود: «یک دیدگاه غلط دیگر و خطرناک که در تفکر سعید جلیلی و همفکرانش وجود دارد این است که فکر می‌کنند اگر ما فقط با شرق یعنی روسیه و چین، مراوده کنیم مشکلات حل می‌شود، در حالی که ما در تجارت بین الملل باید رقابت کنیم تا قدرت چانه زنی داشته باشیم و اگر روسیه و چین تنها طرف‌های ما باشند عملا قدرت چانه زنی و دست بالا به این کشور‌ها واگذار خواهد شد. این تئوری اقتصادی سعید جلیلی نیز یک بار در دولت سیزدهم امتحان شده و شکست خورده و خود سعید جلیلی نیز بر این موضوع واقف است.»