معضلات بي‌پايان سه‌گانه «كولر، تاكسي، تابستان»

اقتصاد۲۴-«دیروز رفتم شمع عوض کردم، با دستمزد مکانیک شده یه تومن، تازه جنس ایرانی؛ مگه چقدر کرایه‌ها‌رو اضافه کردن. از صبح تا شب هم توی خیابونم. اگه بخوام مدام کولر روشن کنم که دیگه موتور نمی‌مونه برای ماشینم.» این جمله را آقا منوچهر، راننده تاکسی خطی در یکی از مسیر‌های پرتردد تهران می‌گوید؛ وقتی که ساعت یک ظهر یک روز گرم مرداد سوار ماشینش شدم و از او می‌خواهم کولر روشن کند. گرما طاقت خودش را برده، اما اینکه ماشینش هزینه اضافه روی دستش نگذارد، برایش مهم‌تر از این است که به خنک‎شدن مسافر و حتی خودش فکر کند.

در هُرم گرمای تابستان، درست زیر تابش مستقیم آفتاب که نور منعکس‌شده آن روی آهن در و دیوار و ماشین‌ها چشم را می‌زند، در کنار خیابان‌های شهر، گعده رانندگان تاکسی را می‌بینیم که لنگ خیس روی سر انداخته و مدام با بطری آب تگری‌ای که در دست دارند، سر و صورت خود را می‌شویند تا مسافران بیایند و ظرفیت‌شان تکمیل شود و راه بیفتند. ماشین‌های‌شان هم که گویی هرآن ممکن است زیر حرارت مستقیم خورشید، ذوب شوند. حالا مسافر‌ها رسیده‌اند و ظرفیت تکمیل شده و قرار است حرکت کنند. احتمالا با دیدن چهره گرمازده و آفتاب‌سوخته راننده، مسافر از همان لحظه اول متوجه می‌شود که اصلا نباید به وسیله‌ای به نام کولر فکر کند. چون یا لابد کولر خودرو خراب است و غیرقابل‌استفاده، یا راننده تمایلی به استفاده از آن ندارد. وقتی در این میان مسافری دل را به دریا بزند و بپرسد که «کولر روشن نمی‌کنید؟» اگر راننده بی‌حوصله باشد که فقط به گفتن یک «نه» قاطع بسنده می‌کند و گفتگو را به پایان می‌برد. اما اگر سر درددلش باز شود، احتمال دارد کاملا بی‌ربط از گرانی قطعات خودرو بگوید. البته ظاهرا این موضوع بی‌ربط است، اما برای آن راننده تاکسی، بسیار مرتبط و بامفهوم است؛ معنی حرف او این است که هرچه درمی‌آورد، باید برای خرید و تعویض قطعات خودرو خرج کند و نمی‌تواند زیر بار افزایش مصرف بنزین هم برود، یا اینکه به‌خاطر کولر، به ماشین خود فشار بیاورد.

آقا سعید، تاکسیرانی است که علاوه بر مسافربری گردشی، در تاکسی اینترنتی هم ثبت‌نام کرده. وقتی که به عنوان مسافر تاکسی اینترنتی سوار ماشین او شدم، کولر روشن نبود. هرچند که مشکلی با دمای هوا نداشتم، اما درمورد الزام تاکسی‌های اینترنتی برای استفاده از کولر گفتم. آقا سعید گفت: «برام منفی بزن. فرقی نداره، نهایتش یه روز نمی‌تونم مسافر بگیرم، اما واقعا قصد اذیت‌کردن ندارم. ماشینم نمی‌کشه. موتور ماشینم قدیمی شده، تعمیر می‌خواد. روغنش باید عوض شه. پولش جور نمی‌شه. حالا فکر کن این وسط هرچقدر هم قانون بذاره تاکسی اینترنتی، وقتی ماشین جواب نمی‌ده دیگه چی‌کار می‌تونم بکنم؟ تازه ماشین من سمنده و این‌همه داغون شده، شما حساب کن اون بدبختی که پراید قدیمی داره چی‌کار باید بکنه؟ اصلا من الان کولر رو روشن می‌کنم، اینقدر بادش ضعیف و گرمه که خودت پشیمون می‌شی. سرویس می‌خواد. منم ندارم بدم.»

نرخ کرایه تاکسی «با» یا «بی» کولر؟

۲۱ تیر سال گذشته، مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران در گفت‌وگویی اعلام کرده بود «با توجه به اینکه نرخ تاکسی‌های کولردار با بدو‌ن‌کولر متفاوت است، رانندگان باید نسبت به روشن‌کردن کولر‌ها توجه لازم را داشته باشند. در همین ارتباط، رانندگانی که نرخ خود را بر اساس روشن‌کردن کولر دریافت می‌کنند، باید حتما به انجام این موضوع توجه کنند و آن را جدی بگیرند.»

البته در همان زمان، درمورد تعیین نرخ کرایه تاکسی‌‎ها بر مبنای روشن کردن یا نکردن کولر، سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رییس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر تهران، بر این باور بود که «در تعیین نرخ کرایه تاکسی‌ها، با کولر یا بدون کولر مشخص نشده است. بنابراین با همین کرایه تاکسی باید رانندگان کولر را روشن بگذارند، اما گاهی به‌دلیل استهلاک خودرو با محدودیت روبه‌رو هستند. می‌دانیم ۵۰ درصد ناوگان تاکسیرانی، فرسوده شده و امکان خدمت با کولر روشن را ندارند، اما تاکسی‌های سالم، این مورد را جزو وظایف خودشان بدانند.»

بیشتر بخوانید:مرگ زیر تیغِ آفتاب؛ کارمندان تعطیل می‌شوند و کارگران نه/ مرگ کارگر پالایشگاه پارس جنوبی برای گرمازدگی

هرچند که این الزام و قانون‌گذاری ارزشمند و برای مسافر خوشایند است، اما آیا در این میان، به تاکسی‌های فرسوده و خودرو‌های مستهلکی که هنوز در ناوگان مسافربری هستند هم فکر شده است؟ دقیقا معضلی که آقا سعید، راننده تاکسی به آن اشاره کرده بود: «هر چند وقت یه بار، خبررسانی می‌کنن که می‌تونیم بریم خودروی کارکرده‌مون رو بدیم یه نو بگیریم. دستشون درد نکنه، اما شرایطش رو دیدید شما؟ فکر کردن راننده تاکسی سر گنج نشسته. این‌طور بهتون بگم که توی این طرح اسقاط و تعویض خودروی کارکرده با نو، هیچی‌ش به نفع راننده نیست. همه‌ش برای ما ضرره. از طرفی واقعا خود خودروساز، خود رییس تاکسیرانی، خود رییس اسقاط خودرو، ماشین‌هایی که قراره به ما بدن، سوار می‌شن؟ نه. خودشون می‌رن ماشین با کیفیت خارجی سوار می‌شن اون‌وقت هرچی ماشین توی پارکینگ خودروسازی‌ها مونده، توی طرح اسقاط می‌دن به ما. اصلا فکر کن من رفتم ماشینم رو نو کردم، واقعا فکر می‌کنی قراره اون ماشین جدید خیلی بهتر از این کار کنه؟ نه‌والا، اونم سر یک ماه نشده موتور و همه‌چیزش به مشکل برمی‌خوره. مشکلمون که یکی‌دو تا نیست.»

این صحبت‌ها فقط مخصوص آقا سعید نبود. تاکسیران‌های دیگری هم همین گله‌مندی‌ها را داشتند. این صحبت‌ها در حالی مطرح شده که ۴ تیر سال جاری، مهران سالاریه، رییس نوسازی ناوگان و اسقاط خودرو‌های فرسوده، اعلام کرده بود: «در ابتدای سال ۱۴۰۲ در وزارت صمت ستادی تشکیل شد که مسوولیت آن در گذشته برعهده وزارت راه و شهرسازی بود ولی این مسوولیت امروز برعهده وزارت صمت گذاشته شده است. از سال گذشته یک حرکت جهشی در اسقاط خودرو‌های فرسوده ایجاد شد به‌طوری‌که ۲۵ درصد رشد اسقاط خودرو نسبت به ۴ سال قبل را شاهد هستیم و امسال هم امیدواریم رکورد خوبی را در این خصوص داشته باشیم. به‌طورکلی بیش از ۶۹ هزار خودرو فقط در سال گذشته اسقاط شده است و تا امروز هم ۵۴۲ دستگاه تاکسی فرسوده و ۲۸۷ دستگاه تاکسی برون‌شهری از رده خارج شده است. خودروسازان بر اساس قانون موظف هستند که ۲۰ درصد تولیدات خود را به خودرو‌های فرسوده اختصاص بدهند، به‌طورکلی عمر ناوگان خودرو‌های کشور فقط با کیفیت محصولات بالا خواهد رفت.»

با اینکه رییس نوسازی ناوگان و اسقاط خودرو‌های فرسوده از افزایش اسقاط خودرو نسبت به ۴ سال قبل خبر داد، اما بر اساس آمار منتشرشده در گزارش خبرگزاری مهر در ۱۳ مرداد ۱۴۰۳، از ۴۰۰ هزار تاکسی در حال تردد در کشور ۱۹۰هزار دستگاه فرسوده است که ۴۸ درصد این ناوگان را تشکیل می‌دهد

خودرو‌های جایگزین تاکسی‌های فرسوده محدودند

محمود مشهدی‌شریف، رییس انجمن صنفی مراکز اسقاط، در گفتگو با «اعتماد» شرحی از چالش‌های پیش روی مالکان خودرو در طرح اسقاط خودرو‌های فرسوده می‌دهد. او می‌گوید: «مشکلات اصلی برای اسقاط ناوگان مسافربری، به‌خصوص تاکسی‌ها در چند موضوع خلاصه می‌شوند. اول اینکه خودروی جایگزین برای تاکسی‌های فرسوده وجود ندارد، یا اگر هم باشد، بسیار محدود است؛ و این موضوع به شرایط و مذاکرات با خودروساز مربوط می‌شود. البته سال‌ها بحث بر این بود که اصلا چه خودرویی را به عنوان تاکسی قبول کنند. یک زمانی، پراید به عنوان تاکسی مورد قبول قرار می‌گرفت که امروز، دیگر پذیرفته نمی‌شود. تیبا را معرفی کردند که تاکسیرانی قبول نکرد. از طرفی، سمند و پژو که زمانی به عنوان تاکسی مطرح شده بود، امروز حذف شده‌اند و باید ماشین‌های جدید معرفی شود که تاکسیرانی تأیید کند. مشکل بعدی این است که مبلغ وامی که به‌رانندگان تاکسی برای تعویض خودروی فرسوده تخصیص داده می‌شود، اندک است، بنابراین برای راننده دشوار است که برای اسقاط خودروی خود اقدام کند.»

به‌گفته کارشناسان، یکی از دلایل اصلی اجرایی‌نشدن اسقاط فرسوده‌ها، نداشتن نقشه راه دقیق بوده است. بر همین اساس، ابلاغ آیین‌نامه اسقاط خودرو‌های فرسوده که اوایل سال ۱۴۰۲ تدوین شد، بیش از یک سال طول کشید و درنهایت فروردین امسال، برای اجرا ابلاغ شد. مشهدی‌شریف درمورد این آیین‌نامه توضیح می‌دهد: «مشکل دیگر، مربوط به آیین‌نامه جدیدی به‌‎نام «آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو» است که ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ به تصویب رسید و فروردین سال جاری ابلاغ شد. در این آیین‌نامه گفته شده خودرو‌هایی که فرآیند ثبت‌نام آن‌ها قبل از تصویب این آیین‌نامه انجام شده، مشمول این ابلاغ جدید نمی‌شوند. در این آیین‌نامه از تعلق ۴، ۵، ۶ گواهی اسقاط صحبت شده است، اما نکته قابل‌توجه این است که در این آیین‌نامه ذکر شده که هر بخشی از فرآیند‌های مختلف ثبت‌نام قبل از سال ۱۴۰۲ باشد، تاکسی‌ها مشمول گواهی‌های بیشتر نمی‌شوند. یکی از این فرآیند‌های اعلام‌شده هم ثبت‌نام در اتحادیه تاکسیرانی است. از آنجا که فرآیند ثبت‌نام تمامی خودرو‌ها در اتحادیه تاکسیرانی قبل از ۱۴۰۲ بوده، مشمول این آیین‌نامه نمی‌شوند و همان دو گواهی را دریافت می‌کنند. مبلغ گواهی اسقاط درحال‌حاضر ۳۵ میلیون تومان است. اگر در این آیین‌نامه محدودیت زمانی بعد از سال ۱۴۰۲ لحاظ نشده بود، عایدی رانندگان تاکسی که فرآیند ثبت‌نام‌شان قبل از این سال بود، خیلی بیشتر از ۷۰ میلیون می‌شد و برای‌شان به‌صرفه بود. این موضوع را هم در نظر بگیرید که تاکسی‌ها در حالی مشمول دریافت دو گواهی اسقاط هستند که خودرو‌های شخصی مدل ۷۹ تا ۸۳، سه گواهی اسقاط دریافت می‌کنند و قیمت آن‌ها در بازار کمتر از تاکسی‌های فرسوده است، بنابراین مراکز اسقاط هم دیگر انگیزه‌ای ندارند که به سراغ خرید تاکسی‌های کارکرده بروند و ترجیح می‌دهند این طرح را برای خودرو‌های شخصی اجرا کنند.

به‌گفته رییس انجمن صنفی مراکز اسقاط، مشکلات و موانع پیش روی ناوگان‌های حمل‌ونقل، به‌ویژه تاکسی‌های سواری، مربوط به یک عامل مشخص نیست؛ مجموعه عواملی دست‌به دست هم دادند تا نوسازی ناوگان مسافربری را به تعویق بیندازند.

قوانینی که الزام‌آور نیست

به نظر می‌رسد که داستان تاکسی‌های اینترنتی باید کمی متفاوت‌تر باشد، حداقل توقع و خواسته مسافران از آن‌ها بیشتر است، چراکه هزینه بیشتری نسبت به حمل‌ونقل عمومی پرداخت می‌کنند و می‌خواهند در ازای آن، امکانات بهتری دریافت کنند. اما تمامی این صحبت‌ها درمورد تاکسی‌های اینترنتی هم در نظر گرفته می‌شود؛ از فرسودگی خودرو گرفته تا گرانی اجناس و هزینه تعمیر خودرو. بسیاری از رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، در جای دیگری شاغل هستند و برای کسب درآمدی بیشتر از حقوق‌شان به این کار روی آوردند. بنابراین نمی‌خواهند یا نمی‌توانند که ابزار کارشان -که همان خودرو است- را به‌‍‌روز کنند. یا حتی تمایلی ندارند که فشار زیادی به ماشین‌های‌شان وارد کنند که در آینده به‌قول خودشان به خرج بیفتد. برخی دیگر، اما تمام دارایی و امکان درآمدزایی‌شان، همان یک ماشین است و کاری جز جابه‌جاکردن مسافر ندارند. - حالا اگر از اینکه همان ماشین محل اسکان و خواب‌شان هم هست، بگذریم- این افراد هم در سامانه‌های تاکسی اینترنتی ثبت‌نام کردند و در زمان ثبت‌نام، نظارتی بر سلامت و کیفیت خودروی آن‌ها نشده است. در این شرایط، شاید به‌ظاهر قوانین تاکسی‌های اینترنتی سختگیرانه‌تر باشد و نظارت بسیاری بر عملکرد رانندگان داشته باشند، اما باز هم درنهایت اگر خودرو مستهلک بوده یا اشکالی در استفاده از کولر باشد، شاید نهایت اعتراض مسافر، به امتیاز منفی برای راننده ختم شود.

در این مورد، روابط عمومی یکی از تاکسی‌های اینترنتی در گفتگو با «اعتماد» درمورد ضرورت استفاده از کولر در خودروها، می‌گوید: «استفاده از کولر در سفر‌های تابستان جزو الزامات سفر‌های تاکسی اینترنتی است. تاکسی اینترنتی با اضافه‌کردن یک بنر در اپلیکیشن خود از سال ۹۹، اولین شرکتی بود که تهویه هوا در سفر‌های خود را به نظرسنجی گذاشت تا بتواند با رصد این شرایط در حین سفر، برای بهبود آن اقدام کند. از ۴ سال گذشته تا امروز اقدامات متنوعی در ارتباط با کولر تعریف شده تا سفر‌های خنکی در فصل تابستان برای کاربران فراهم شود.»

به‌گفته روابط عمومی یکی تاکسی اینترنتی، برای مثال در سال جاری طرح ویژه‌ای برنامه‌ریزی شده تا سفیران تاکسی اینترنتی به استفاده از کولر تشویق شوند. به این ترتیب سفیران با هر مرتبه استفاده از کولر در سفرهای‌شان امتیاز دریافت می‌کنند که این امتیاز‌ها در پایان هفته به مشوق مالی تبدیل شده و از طرف شرکت به کیف پول آن‌ها واریز می‌شود. همچنین برای تشویق آن‌ها در این مسیر، تسهیلات ویژه نیز برای سرویس شارژ کولر در نظر گرفته شده تا با کمترین هزینه به تعمیرگاه مراجعه و گاز کولر خودروی‌شان را شارژ کنند. ناگفته نماند که رانندگانی که طبق گزارش کاربران، در سفر‌های زیادی از کولر استفاده نمی‌کنند و باعث نارضایتی کاربران می‌شوند، به‌صورت دوره‌ای از کاهش امتیاز خود به این دلیل آگاه شده و با ارایه تخفیف ویژه برای شارژ گاز کولر، برای بهترکردن شرایط تهویه سفرهای‌شان تشویق می‌شوند. درنهایت رانندگانی که نسبت به بهبود شرایط اقدام نکنند و میانگین امتیاز آن‌ها از حداقل استاندارد کمتر شود، از ادامه همکاری با شرکت منع خواهند شد.

این تاکسی اینترنتی هم ظاهرا در بیانیه‌ای که به‌طور عمومی منتشر کرده، درمورد الزام رانندگان برای استفاده از کولر در سفر‌ها گفته است. روابط عمومی این تاکسی اینترنتی، در گفتگو با «اعتماد» با اشاره به این بیانیه، می‌گوید: «تاکسی اینترنتی، همزمان با شروع فصل گرما، در کانال‌های مختص کاربران راننده درمورد مزایای روشن‌کردن کولر در سفر، راهکار‌های استفاده مناسب از کولر و همچنین الزامی‌بودن تهویه مناسب سفر‌ها اطلاع‌رسانی می‌کند. از طرفی، راهکار‌های متعددی برای ترغیب کاربران راننده به استفاده از کولر در ساعات گرم روز دارد؛ باشگاه رانندگان این تاکسی اینترنتی در خرداد‌ماه «طرح تابستانی شارژ گاز کولر» را برای کاربران راننده سراسر کشور اجرا کرد. این تخفیف به‌مدت محدود در دسترس کاربران راننده قرار گرفت تا با صرف کمترین هزینه بتوانند کولر خودروی خود را شارژ کنند. همچنین تاکسی اینترنتی با رصد کاربران، راننده‌ای که به تهویه خودروی خود اهمیت می‌دهد، طرح‌های تشویقی ویژه ازجمله تخفیف یا معافیت از کمیسیون در نظر می‌گیرد. همچنین درحال‌حاضر، باشگاه رانندگان در «طرح سفر‌های خنک تاکسی اینترنتی» بر اساس تعداد نظرات مثبت و امتیاز‌های دریافتی از کاربران مسافر (در رابطه با استفاده از کولر) تخفیف ۵۰درصدی پرداخت کمیسیون به کاربران راننده تاکسی اینترنتی اختصاص می‌دهد. به‌ازای هر سفری که مسافر نظر مثبت «استفاده از کولر» را برای آن ثبت کند، کمیسیون همان سفر به‌صورت نیم‌بها محاسبه می‌شود و مبلغ کسرشده بابت کمیسیون پس از پایان طرح، به حساب کاربر راننده برگشت داده خواهد شد. گزارش‌های کاربران مسافر به این تاکسی اینترنتی کمک می‌کند تا با شناسایی کاربران راننده‌ای که در ساعت‌های اوج گرما به تهویه خودرو توجه نمی‌کنند، آن‌ها را با روش‌های متعدد به استفاده از کولر تشویق و در صورت تکرار محدودیت‌هایی وضع کند.

زنگ بزن به راننده، کولر نداشت کنسل کن!

این قوانین و الزامات، در حالی مطرح شده که به‌تازگی خبری از درگیری یکی از رانندگان تاکسی‌های اینترنتی با مسافر، برای روشن‌کردن کولر منتشر شده است. در واقع هرچند که توضیحات روابط عمومی یکی از تاکسی‌های اینترنتی، نشان از ضرورت استفاده از کولر و نظارت سامانه‌های تاکسی اینترنتی دارد، اما باز هم همان سوال و معضل همیشگی مطرح است؛ وقتی مسافر هزینه بیشتری نسبت به حمل‌ونقل عمومی پرداخت می‌کند تا سفر راحت‌تری داشته باشد، آیا لازم نیست نظارتی بر سلامت خودرو‌ها وجود داشته باشد؟ اگر خودروی راننده‌ای فرسوده بود چه اتفاقی می‌افتد؟ هرچقدر هم مسافر امتیاز منفی به او بدهد، باز هم باید مسیر را در گرما سپری کند یا اینکه هدررفت زمان خود را نادیده بگیرد و ماشین قبلی را کنسل کرده و دوباره ماشین جدید درخواست کند.

بیشتر بخوانید:هشدار به دولت؛ شنبه و یکشنبه را تعطیل کنید

به‌گفته یکی از رانندگان تاکسی اینترنتی، هرچقدر هم که قانون بگذارند، باز اگر ماشین قابلیت استفاده از کولر را نداشته باشد، آن قوانین و الزامات هم راهگشا نخواهند بود. این راننده توضیح می‌دهد: «وقتی که در تاکسی‌های اینترنتی ثبت‌نام می‌کنیم، نظارتی روی ماشین ندارند، فقط مدل و پلاک ماشین و بحث‌های امنیتی رو بررسی می‌کنن. بنابراین وقتی نمی‌پرسن کولرم سالمه یا نه، نمی‌تونن به‌خاطر کولرنداشتن به من بگن کار نکنم. بنابراین بهترین گزینه اینه که مسافر قبل از رسیدن راننده، باهاش تماس بگیره و مطمئن بشه که کولر روشن کرده یا نه.»

موضوع قابل‌توجه دیگر، این است که در مواردی، رانندگان تاکسی گردشی هم در سامانه تاکسی‌های اینترنتی ثبت‌نام می‌کنند. وقتی این رانندگان، به عنوان سفیر تاکسی‌های اینترنتی مسافر را سوار می‌کنند، با توجه به قوانین و الزامات، از کولر استفاده می‌کنند، اما وقتی به عنوان تاکسی گردشی در خیابان‌ها حرکت می‌کنند، بدون کولر تردد دارند. در این مورد، آقای اسماعیلی، یکی از تاکسیران‌هایی که به عنوان راننده تاکسی اینترنتی سوار خودرو او شدم، می‌گوید: «وقتی که توی خیابون به‌صورت گردشی مسافر سوار می‌کنم، در طول یک مسیر ۱۵، ۲۰ دقیقه‌ای شاید ۴، ۵ بار در ماشین باز و بسته بشه. از طرفی، مجبورم حداقل یکی از شیشه‌ها رو پایین نگه دارم که صدای مسافر رو بشنوم. توی این شرایط، اگر کولر روشن کنم با هر بار بازشدن در، حجم زیادی گرما می‌آد توی ماشین و تا دوباره کولر بخواد هوا را خنک کنه، فشار خیلی زیادی به ماشین می‌آد. با این هزینه‌ها واقعا جرات نمی‌کنم چنین ریسکی کنم که موتور ماشینم آسیب ببینه. اما وقتی توی تاکسی اینترنتی هستم و شما رو سوار می‌کنم، نهایتا یک بار در باز می‌شه، سوار می‌شید و در مقصد پیاده می‌شید. ضرورتی هم نداره که شیشه ماشین رو پایین نگه دارم. بنابراین هم کولر خیلی خوب ماشین رو خنک می‌کنه و هم فشار چندانی به ماشین نمی‌آره.»

مگه خوشمون می‌آد توی این هوا این‌طور نفسمون بره.

اما ظاهرا این توضیحات آقای اسماعیلی هم، فقط درباره خودرو‌های جدید صدق می‌کند. آقای مرادی، تاکسیران دیگری است که پژو مدل ۸۸ دارد. او به‌صورت گردشی در خیابان مسافر سوار می‌کند و از چهره‌اش مشخص است که گرما امانش را بریده؛ «واسه ماشین ما فرقی نداره که در باز و بسته بشه یا نشه، کلا کولرش جواب نمی‌ده. نه اینکه خنک نکنه‌ها، اما سریع آمپر می‌ره بالا و واشر سرسیلندرش می‌سوزه و موتور رو داغون می‌کنه. همکار خودم در عرض ۳ ماه، دو بار موتور باز کرد. اگه تعمیرگاه‌های مخصوص می‌ذاشتن که قسطی ماشینمون رو سرویس کنیم، اگه لوازم یدکی رو ارزون‌تر یا شرایطی به تاکسی‌دار می‌فروختن، حرفی نبود، اما تا حالا هیچ خبری از این اقدامات نبوده. وگرنه مگه خوشمون می‌آد توی این هوا این‌طور نفسمون بره. چند ماه پیش هم خواستم ماشین رو توی طرح اسقاط عوض کنم، ۲۵۰ میلیون باید خودم نقد می‌دادم. وامش هم چیزی نیست آخه. یعنی اول پول ماشین نو رو کامل می‌گیرن. بعد باید بریم این ماشین‌رو تحویل مرکز اسقاط بدیم تا ماشین نو بهمون تحویل بدن، بعدش تازه بعد از یکی، دو ماه پول اسقاط به ما برگردونده می‌شه. با این شرایط وقتی نمی‌تونم ماشین عوض کنم، اگه کولر هم روشن کنم باید هرچی کار کردم بدم برای تعمیر، واسه همین چاره‌ای ندارم جز اینکه گرما رو تحمل کنم و صدام در نیاد.»

هرچند که در چالش میان مسافران و رانندگان تاکسی، صحبت و درخواست مسافران استفاده از کولر است و بسیاری از آن‌ها افزایش کرایه‌ها را الزامی برای استفاده از کولر می‌دانند، اما در این گزارش به پاسخ دقیقی درمورد اینکه آیا افزایش نرخ کرایه‌ها به این موضوع مربوط است یا خیر، نرسیدیم.

فرسودگی خودرو‌های فعال موجب عدم امکان استفاده از کولر شده است

شادی مالکی، مدیرعامل سـازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران هم در گفتگو با «اعتماد» مواردی را مطرح کرد که باز هم شرایط نامساعد تاکسیرانان را تأیید می‌کند. «بر اساس ضوابط تعیین‌شده، تاکسیران موظف است نسبت به استفاده از کولر یا بخاری خودرو متناسب با فصول سال اقدام کند، اما فرسودگی خودرو‌های فعال و مصرف سوخت بالای این قبیل خودرو‌ها موجب عدم امکان اجرای این امر شده است. همانطور که بار‌ها اعلام شده، درحال‌حاضر بیش از ۵۰ درصد خودرو‌های فعال در شهر در مرز فرسودگی بوده و برای دریافت معاینه فنی با چالش جدی مواجه هستند و استفاده از کولر باعث افزایش استهلاک خودرو و از چرخه خارج شدن ناوگان می‌شود.»

رانندگان تاکسی خودشان هم گرما را دوست ندارند

سپهر، فرزند یکی از رانندگان تاکسی است. خودروی پدرش پراید است و بر اساس همان مشکلاتی که اشاره شد، شرایط تعویض خودرو را ندارد. در یک روز گرم سوار تاکسی اینترنتی بوده که راننده با اشاره به یک تاکسی که شیشه‌های ماشینش پایین بوده، می‌گوید: «این راننده تاکسی‌ها انگار اصلا آدم نیستن. زورشون می‌آد کولر روشن کنن. توی این گرما حاضره شرشر عرق بریزه، اما دو قرون پول بنزین بیشتر نده.»

بیشتر بخوانید:اینفوگرافی/ گرما با تهرانی‌ها چه کرد؟

سپهر می‌گوید: «اگر پدرم راننده تاکسی نبود، شاید رفتار رانندگان تاکسی در روز‌های گرم برای من هم عجیب بود، اما واقعا خودشون هم گرما رو دوست ندارن، اون‌ها هم آدمند. یا باید گرما رو تحمل کنند، یا باید قید سلامت ماشین را بزنند و به سوختن موتور تن بدهند، یا اینکه زیر بار شرایط سنگین اسقاط بروند.»

مالکی هم با اشاره به اینکه استفاده از کولر، برای خود رانندگان مفید است، توضیح می‌دهد: «قطعا تاکسیران تمایل به استفاده از کولر در فصول گرم سال دارد، از این جهت که خود او هم منتفع می‌شود. به‌هرحال تاکسیرانان در طول روز از ۸ تا ۱۲ ساعت مشغول رانندگی در این شرایط طاقت‌فرسا هستند، اما متأسفانه شرایط یادشده باعث شده به تمام شرایط سخت رانندگی، بحث گرما هم افزوده شود و سختی کار را برای این عزیزان دوچندان کند.»

به‌گفته مالکی در راستای کاهش آلودگی هوا، حمایت از هوای پاک و محیط زیست، حامی طرح نوسازی ناوگان است و با پیگیری‌های صورت گرفته به جهت کمک به تاکسیرانان در انتخاب خودرو برای طرح‌های نوسازی امسال سه گزینه خودرو به عنوان خودرو‌های بنزینی و دوگانه‌سوز و یک خودروی برقی در سبد نوسازی قرار گرفته است. او در این باره می‌گوید: «تاکسیرانان می‌توانند از این خودرو‌های برقی و بنزینی و دوگانه‌سوز برای نوسازی ناوگان خود استفاده کنند. البته تنوع خودرو‌های برقی پیشنهادی به رانندگان عزیز نیز در طرح نوسازی افزوده خواهد شد. ضمن اینکه برای نخستین‌بار هم تسهیلات بسیار خوب با کارمزد پایین برای تعمیرات خودرو در حال واگذاری به تاکسیرانان است. تاکنون ۱۶۰۰ نفر از تاکسیرانان برای استفاده از این تسهیلات ثبت نام کرده‌اند که ان‌شاء‌الله از شهریورماه اعطای این تسهیلات آغاز خواهد شد.»

نه‌فقط در ساعات شلوغی که در تمام طول شبانه‌روز، شاید به‌ندرت خیابانی را خالی از خودرو ببینیم. دیگر خلوتی از خیابان‌های این شهر رخت بسته است؛ تمام شهر پر است از خودرو‌های شخصی تک‌سرنشین که تمایلی به استفاده از حمل‌ونقل عمومی ندارند. اگر بحث مسائل و ضرورت‌های شخصی را کنار بگذاریم، بی‌شک یکی از دلایل این بی‌رغبتی، مسائل و معضلات متعدد ناوگان حمل‌ونقل عمومی، به‌خصوص تاکسی‌هاست. شاید این بخش از ناوگان مسافربری، بیشتر از باقی بخش‌ها نیازمند توجه، نوسازی و افزایش بهره‌وری هستند. نه خودشان آسایش دارند، نه مسافران می‌توانند سفر مطلوبی با آن‌ها داشته باشند.