لزوم ترمیم زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی برای افزایش جمعیت

اقتصاد۲۴- چندی پیش اخباری مبنی بر افزایش جمعیت ایران و رسیدن آن به رقم بیش از ۹۱ میلیون نفر منتشر شد. خبری که خیلی زود از سوی رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور تکذیب و دلیل آن خطا در محاسبه نرخ باروری و سال پایه جمعیتی از سوی سازمان ملل اعلام شد. در واقع می‌توان گفت طی سه سالی که از تصویب و ابلاغ قانون جوانی جمعیت می‌گذرد موفقیت چندانی در این زمینه کسب نشده و مساله پیری جمعیت همچنان یکی از معضلات بزرگ کشور محسوب می‌شود.

آخرین آمار جمعیتی ایران و علت اختلاف آن با آمار‌های جهانی

رئیس مرکز تحقیقات جمعیت کشور چندی پیش در مصاحبه‌ای به آخرین تحولات جمعیتی کشورمان اشاره کرد و گفت: کشور ما ظرفیت ۱۵۰ میلیون جمعیت را دارد چرا که کشور ما دارای ۵ درصد منابع دنیاست و در برنامه هفتم پیشرفت ایران پیش‌بینی شده که به نرخ باروری ۲.۵ برسیم.

محمودی با تاکید بر اینکه آمار مربوط به کیفیت تخمین جمعیت از ثبت احوال یا سرشماری نفوس اخذ می‌شود و در کنار آن هر ساله مرکز آمار نیز آماری در این زمینه ارائه می‌کند، توضیح داد: اگر سازمان‌های بین‌المللی طرحی را اعلام می‌کنند، بر اساس استاندارد‌های آماری است که در کنفرانس‌های بین‌المللی توسط کارشناسان آمار هر ۱۰ سال یک‌بار ارائه می‌شود.

بر اساس گفته‌های محمودی در سال ۱۴۰۵ سرشماری جدید نفوس و مسکن در کشور بر اساس آخرین استاندارد‌های بین‌المللی انجام خواهد شد.

تصمیم بر افزایش جمعیت بدون توجه به امکانات

علی مرادی، جمعیت‌شناس، در پاسخ به این پرسش که آیا ادعای مطرح شده از سوی رئیس مرکز تحقیقات جمعیت کشور مبنی بر ظرفیت ایران برای ۱۵۰ میلیون جمعیت پایه علمی هم دارد یا نه به تجارت‌نیوز می‌گوید: متاسفانه مساله اینجاست که مسئولان ما وقتی حرف از ظرفیت می‌شود تنها پهناوری را در نظر می‌گیرند و البته این مطلب که اشاره کرده‌اند ایران دارای ۵ درصد منابع دنیاست نشان می‌دهد اخبار و اطلاعات‌شان به روز نیست.

او می‌افزاید: ما همین الان هم با مشکل بزرگ کمبود آب و خشکسالی در کشور مواجه هستیم. مساله دیگر خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌هاست که خود می‌تواند باعث بروز مهاجرت‌های اجباری از برخی شهر‌ها شود؛ یعنی برخی از شهر‌های ما در آینده‌ای نه چندان دور بنا به گفته‌های کارشناسان محیط‌زیست ممکن است دیگر قابلیت سکونت نداشته باشد.

بیشتر بخوانید: جمعیت ایران تا ۲۰ سال آینده ۹۰ میلیونی می‌شود

مرادی در ادامه اظهار کرد: اگر بخواهیم به بحث زیرساخت‌ها بپردازیم متاسفانه از این نظر هم در جایگاهی نیستیم که به‌راحتی بگوییم می‌توانیم ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت داشته باشیم. مساله اینجاست که مسئولان در امر افزایش جمعیت راه را اشتباه می‌روند. اینکه بخواهیم تنها با چند ابلاغیه از سوی وزارت بهداشت و درمان به این مهم برسیم قطعاً امکان‌پذیر نیست.

افزایش جمعیت در گروی اصلاح زیرساخت‌ها

این جمعیت‌شناس در بخش دیگری از سخنان خود به معضلاتی که امروز در جامعه ما وجود دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: ما از نظر زیرساخت‌های اساسی در کشور مشکلات عدیده‌ای داریم. زیرساخت‌های اجتماعی که هم شامل درمان و آموزش و پرورش می‌شود و هم شامل رفاه اجتماعی و امنیت شغلی و از سوی دیگر به سلامت روان افراد نیز مربوط است با مشکلات عدیده‌ای مواجه است. از نظر سیاسی هنوز برای رسیدن به تعامل با دنیا بین مسئولان ما نقطه نظر مشترکی وجود ندارد. از نظر اقتصادی هم که افزایش بی‌رویه فقر در جامعه و سرکوب‌های مزدی و نبود امکانات مهمی از جمله مسکن ارزان‌قیمت و... مسائلی است که نمی‌توان به‌راحتی از کنار آن گذشت.

او می‌افزاید: بدون سامان دادن به این موارد نمی‌توانیم امید داشته باشیم که بحران پیری جمعیت را با موفقیت پشت سر بگذاریم و همین الان هم جامعه ما با این بحران مواجه شده است. شما نگاهی به وضعیت صندوق‌های بازنشستگی بیندازید. تعداد افراد بازنشسته خیلی بیشتر از افرادی هستند که به این صندوق‌ها حق بیمه پرداخت می‌کنند و همین ناترازی باعث شده تا مشکلات قشر بازنشسته در کشور روز به روز بیشتر شود.

افزایش جمعیت نیازمند بازآفرینی اعتماد اجتماعی

امان‌الله قرایی، جامعه‌شناس، نیز در مورد دلایل پیری جمعیت و راهکار‌هایی برای افزایش جمعیت به تجارت‌نیوز می‌گوید: قبل از هر چیز باید اعتماد اجتماعی از دست رفته را بازآفرینی کنیم. این مهم به عهده مسئولان است تا روندی را پیش بگیرند که مردم بتوانند به آن‌ها اعتماد کنند. مدت مدیدی است که مردم اعتماد خود را از دست داده‌اند، چرا که مسئولان تنها کاری که انجام داده‌اند وعده یا شعار بوده و مردم هیچ گام عملی را برای رفع مشکلات شاهد نبوده‌اند.

او می‌افزاید: زمانی که ما قشر متوسط جامعه را به مدد راه‌های اشتباه در مدیریت اقتصادی کشور از بین بردیم و آن‌ها را با افراد بی‌بضاعت هم‌نشین کردیم، باعث شدیم تا آگاهی در همان قشر بی‌بضاعت که تاکنون بسیاری از وظایف سنگین از جمله فرزندآوری را به دوش می‌کشید بالا رفته و به این ترتیب آن‌ها هم حالا می‌دانند که اگر قرار است گامی در جهت رشد و توسعه کشور بردارند باید از حداقل‌هایی برخوردار باشند.

این جامعه‌شناس می‌گوید: نیروی انسانی بازوی محرک هر کشوری برای رشد و توسعه اقتصادی است. وقتی این بازوی محرک به ورطه سالمندی می‌افتد دیگر نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم چرخ تولید و صنعت در کشور به درستی بچرخد و رفاه حداقلی را برای افراد آن تولید کند. اما اگر از همان ابتدا این رفاه حداقلی از مردم دریغ شود، دیگر آن‌ها جز به منافع شخصی خود به چیز دیگری فکر نمی‌کنند و نمی‌توان آن‌ها را متوجه تاثیر کلان پیری جمعیت بر جامعه کرد.

زیرساخت‌ها مهیای افزایش جمعیت نیست

قرایی در پاسخ به این سوال که زیرساخت‌های آموزشی، درمانی و... چه میزان برای افزایش جمعیت در کشور مهیاست، می‌گوید: اگر قرار باشد واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنم اصلاً نمی‌توانم جواب مثبتی به این سوال بدهم. ما در بحث آموزش همین الان هم با مشکل مواجه هستیم؛ کمبود کلاس‌های درس به گفته مسئولان آموزش و پرورش، کمبود معلم و از همه مهم‌تر ترک تحصیل به دلیل فقر اقتصادی مشکلات عمده این بخش هستند. در بخش درمان هم همین‌طور و بیمارستان‌ها فرسوده‌اند. نزدیک یک ماه است که پرستاران در شهر‌های مختلف کشور دست به اعتراض و اعتصاب زده‌اند و هزینه درمان نیز برای اکثریت جامعه کمرشکن است. با این شرایط مردم چطور می‌توانند تنها به پشتوانه وعده‌هایی که به آن‌ها داده می‌شود برای جوانی جمعیت گام بردارند.

او در پایان می‌گوید: در حال حاضر ما حتی برای تامین آب و غذا هم در برخی شهر‌ها و استان‌ها با مشکل مواجه هستیم. تا زمانی که این مشکلات حل و فصل نشوند نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم آن اعتماد عمومی خدشه‌دار شده دوباره ترمیم شود و مردم با عزمی جدی برای پیشبرد اهداف کشور تلاش کنند.