معرفی سرطان پوست و راه های درمان آن

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سرطان پوست زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های پوستی غیرطبیعی و به شکل کنترل نشده، رشد می‌کنند. شایع‌ترین نوع سرطان پوست ملانوما نیست، بلکه انواع غیرملانومای آن مانند کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی هستند. ملانوما نیز نوعی سرطان پوست است که از سلول‌های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیت‌ها) ایجاد می‌شود و می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

انواع سرطان پوست

۵ نوع اصلی سرطان پوست وجود دارد:

۱. کارسینوم سلول بازال

سلول‌های بازال سلول‌های گردی هستند که در اپیدرم تحتانی یافت می‌شوند. حدود ۸۰ درصد سرطان‌های پوست از این نوع سلول‌ها ایجاد می‌شود. این سرطان‌ها به عنوان کارسینوم سلول بازال توصیف می‌شوند. کارسینوم سلول بازال اغلب در سر و گردن ایجاد می‌شود، اگرچه می‌توان آن را در هر نقطه از پوست یافت. این عارضه عمدتاً در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شود یا در افرادی که در کودکی تحت پرتودرمانی قرار گرفته‌اند، ایجاد می‌شود. این نوع سرطان پوست معمولاً به کندی رشد می‌کند و به ندرت به سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند.

۲. سرطان سلول سنگفرشی

بیشتر اپیدرم از سلول‌های مسطح و فلس مانند به نام سلول‌های سنگفرشی تشکیل شده است. حدود ۲۰ درصد از سرطان‌های پوست از این سلول‌ها ایجاد می‌شوند و این سرطان‌ها کارسینوم سلول سنگفرشی نامیده می‌شوند. کارسینوم سلول سنگفرشی عمدتاً در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شود، بنابراین ممکن است در بسیاری از مناطق پوست تشخیص داده شود. همچنین می‌تواند روی پوست سوخته، آسیب دیده توسط مواد شیمیایی یا در معرض اشعه ایکس ایجاد شود. کارسینوم سلول سنگفرشی معمولاً روی لب‌ها دیده می‌شود. در محل اسکار طولانی مدت و روی پوست خارج از دهان، مقعد و واژن زن. حدود ۲ تا ۵ درصد از سرطان سلول سنگفرشی به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.

۳. سرطان سلول مرکل

سرطان سلول مرکل یک سرطان بسیار تهاجمی یا با رشد سریع و نادر است. در سلول‌های تولید کننده هورمون درست در زیر پوست و در فولیکول‌های مو شروع می‌شود. معمولا در ناحیه سر و گردن یافت می‌شود. سرطان سلول مرکل را می‌توان کارسینوم نورواندوکرین پوست نیز نامید. در مورد تومور‌های نورواندوکرین بیشتر بدانید.

۴. ملانوما

سلول‌های پراکنده‌ای به نام ملانوسیت وجود دارد که در آن اپیدرم به درم می‌رسد. این سلول‌ها رنگدانه ملانین را تولید می‌کنند که به پوست رنگ می‌دهد. ملانوما در ملانوسیت‌ها شروع می‌شود و جدی‌ترین نوع سرطان پوست است. حدود یک درصد از کل سرطان‌های پوست را تشکیل می‌دهد. 

۵. کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی 

گاهی با هم گروه‌بندی می‌شوند و کارسینوم کراتینوسیت نامیده می‌شوند. این به این دلیل است که آن‌ها در نوعی از سلول‌های پوستی به نام کراتینوسیت شروع می‌شوند. در این راهنما، «سرطان پوست غیرملانوما» به سرطان کراتینوسیت و سرطان سلول مرکل اشاره دارد تا آن‌ها را از ملانوما متمایز کند.

علائم سرطان پوست

سرطان‌های پوست همه یکسان نیستند و ممکن است علائم زیادی ایجاد نکنند. تغییرات غیرمعمول در پوست شما می‌تواند زنگ خطری برای انواع مختلف سرطان باشد. آگاهی در مورد تغییرات پوست ممکن است به شما کمک کند زودتر این سرطان را تشخیص دهید. از این‌رو مراقب علائم آن باشید، از جمله:

•    ضایعات پوستی: یک خال جدید، رشد غیرمعمول، برآمدگی، لکه زخم، پوسته پوسته یا لکه تیره که ایجاد شده و از بین نمی‌رود.

•    عدم تقارن: دو نیمه ضایعه یا خال یکسان نیستند.

•    حاشیه: ضایعات دارای لبه‌های ناهموار هستند.

•    رنگ: لکه پوستی با رنگ غیرمعمولی مانند سفید، صورتی، سیاه، آبی یا قرمز.

•    قطر: لکه بزرگتر از یک چهارم اینچ

•    تغییرات پیوسته: می‌توانید تشخیص دهید که خال در حال تغییر اندازه، رنگ یا شکل است.

عوامل خطر سرطان پوست

برخی عوامل، خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، احتمال ابتلا به سرطان پوست بالا می‌رود، اگر:

•    سابقه خانوادگی سرطان پوست دارید.

•    در معرض مواد خاصی مانند ترکیبات آرسنیک، رادیوم یا کئروزوت قرار می‌گیرید.

•    در معرض تابش قرار می‌گیرید، به عنوان مثال در طی درمان‌های خاص آکنه یا اگزما.

•    قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش خورشید، لامپ‌های برنزه، اطاقک‌های برنزه کردن، یا منابع دیگر.

•    در آب و هوای آفتابی، گرم یا در ارتفاع زیاد زندگی می‌کنید.

•    مرتباً در فضای باز کار می‌کنید.

•    سابقه آفتاب سوختگی شدید.

•    خال‌های متعدد، بزرگ یا نامنظم دارید.

•    پوستی کم رنگ یا کک و مک دارید.

•    پوستی دارید که به راحتی آفتاب سوختگی می‌شود یا برنزه نمی‌شود.

•    مو‌های بور یا قرمز طبیعی داشته باشند.

•    چشمان آبی یا سبز دارید.

•    دارای رشد پوستی پیش سرطانی هستید.

•    دارای سیستم ایمنی ضعیف، به عنوان مثال HIV هستید.

•    پیوند اعضا انجام داده‌اید و از دارو‌های سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنید.

روش‌های تشخیص سرطان پوست

دانشمندان طبق مطالعاتی به این نتیحه رسیدند که نور خورشید و اشعه UV ناشی از آن، یکی از عمده‌ترین دلایل ابتلا به سرطان پوست در عموم مردم است. ازاین‌رو هرچه رفتار‌های حفاظت کننده در برابر این اشعه بهتر باشد احتمال ابتلا به ملانوم کمتر خواهد بود.

راه‌های جلوگیری از ابتلا به سرطان پوست عبارت‌اند از:

•    کمتر در معرض نور خورشید بودن

•    مصرف کرم ضد آفتاب

•    استفاده از کلاه و عینک و پوشاندن پوست

این اقدامات کار‌های ساده، اما مهمی هستند که می‌تواند از ابتلای فرد به سرطان جلوگیری نمایند. تقویت سیستم ایمنی بدن نیز از مهم‌ترین عوامل مقابله با هر نوع سرطانی است. سیستم ایمنی قوی در مراحل اولیه بیماری سلول‌های تغییر شکل یافته و بدخیم را شناسایی می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد. به این طریق از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌شود.

راه‌های درمان سرطان پوست

برای تشخیص سرطان پوست، پزشک پوست را معاینه می‌کند و با استفاده از نمونه برداری (بیوپسی)، پاتولوژی بیماری را بررسی می‌کند. گزینه‌های درمانی برای سرطان پوست به نوع سرطان، اندازه، محل، مرحله سرطان و همچنین ترجیحات و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. برخی از درمان‌های رایج سرطان پوست عبارتند از جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، ایمونوتراپی و درمان هدفمند.

•    جراحی

در جراحی، بافت سرطانی و برخی از پوست سالم اطراف آن برداشته می‌شود. جراحی درمان اصلی اکثر سرطان‌های پوست است و می‌تواند به صورت سرپایی با استفاده از بی‌حس کننده‌های موضعی انجام پذیرد.

•    کرایوتراپی

این روش شامل منجمد کردن سلول‌های سرطانی با نیتروژن مایع است که منجر به مرگ آن‌ها می‌شود. کرایوتراپی را می‌توان برای سرطان‌های کوچک یا سطحی پوست استفاده کرد.

•    کورتاژ و کوتر

در این روش، سلول‌های سرطانی با یک ابزار تیز خراش داده می‌شوند و بافت باقی مانده با سوزن الکتریکی سوزانده می‌شود. کورتاژ و کوتر را نیز می‌توان برای سرطان‌های کوچک یا سطحی پوست استفاده کرد.

•    درمان موضعی

این درمان‌ها شامل استفاده از کرم‌ها یا ژل‌های حاوی دارو‌های ضد سرطان یا موادی هستند که سیستم ایمنی را برای مبارزه با سلول‌های سرطانی تحریک می‌کند. برخی از دارو‌هایی که برای درمان موضعی در سرطان پوست تایید شده‌اند عبارتند از: ایمیکیمود، فلورواوراسیل، cemiplimab-rwlc و درمان موضعی می‌تواند برای برخی از انواع کارسینوم سلول بازال یا کارسینوم سلول سنگفرشی استفاده شود.

•    رادیوتراپی

در این روش، از پرتو‌های پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد آن‌ها استفاده می‌شود. رادیوتراپی می‌تواند برای سرطان‌های پوستی بزرگ یا مقاوم به درمان یا به عنوان یک درمان مکمل بعد از جراحی برای کاهش خطر عود سرطان، استفاده شود.

•    فتودینامیک درمانی (PDT)

در این روش از یک داروی حساس به نور استفاده می‌شود. سپس پوست در معرض یک منبع نور ویژه که منجر به فعال‌سازی دارو شده، قرار داده می‌شود. بسته به نوع و محل سرطان پوست، دارو را می‌توان به صورت کرم، خوراکی یا تزریقی استفاده کرد. داروی فعال شده نوعی اکسیژن تولید می‌کند که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. این دارو همچنین ممکن است به رگ‌های خونی آسیب برساند و سیستم ایمنی را برای حمله به تومور تحریک کند. PDT می‌تواند برای درمان انواع مختلف سرطان پوست و ضایعات پیش سرطانی مانند کراتوز اکتینیک، کارسینوم سلول بازال، کارسینوم سلول سنگفرشی استفاده شود. با این حال، PDT ممکن است برای تومور‌های عمیق یا تهاجمی مناسب نباشد و عوارض جانبی مختلفی مانند قرمزی پوست، تورم، درد، زخم و حساسیت به نور ایجاد کند.

ایمونوتراپی

این روش شامل استفاده از دارو‌هایی است که سیستم ایمنی را برای شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی تحریک می‌کنند. از ایمونوتراپی برای درمان برخی از انواع سرطان‌های پیشرفته یا متاستاتیک پوست استفاده می‌شود.

درمان هدفمند

این روش شامل استفاده از محصولات دارو‌هایی است که ژن‌ها یا پروتئین‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند. این پروتئین‌ها در رشد و بقای سلول‌های سرطانی نقش دارند. درمان هدفمند برای برخی از انواع سرطان‌های پیشرفته یا متاستاتیک پوست استفاده می‌شود. درمان سرطان پوست ممکن است عوارض جانبی مانند درد، خونریزی، عفونت جای زخم، تورم، قرمزی، خارش، خشکی، تاول، خستگی، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، بثورات پوستی، تب، سردرد و ریزش مو داشته باشد. نوع و شدت عوارض جانبی به نوع درمان، دوز، مدت زمان درمان و پاسخ بدن بیمار بستگی دارد. بیشتر عوارض جانبی موقتی هستند و با دارو یا مراقبت‌های حمایتی قابل کنترل است.

پیشگیری از سرطان پوست

بیشتر انواع سرطان‌های پوست قابل پیشگیری هستند. جهت مراقبت از خود، به نکات زیر توجه کنید:

•    خودداری از قرار گرفتن در معرض نور خورشید

در بیشتر نقاط آمریکای شمالی، در ساعات ۱۰ صبح الی ۴ بعد از ظهر، تابش خورشید در قوی‌ترین حالت خود است. حتی در فصل زمستان و در صورت ابری بودن هوا نیز ساعات دیگری را جهت خروج از منزل انتخاب کنید. شما همواره در حال جذب اشعه UV هستید و ابر‌ها تنها به میزان اندکی مانع از رسیدن اشعه‌های آسیب رسان می‌شوند. اجتناب از قرار گرفتن در معرض تابش خورشید در این ساعات روز، مانع از آفتاب سوختگی و برنزه شدن و در نتیجه آسیب‌های پوستی منتهی به سرطان پوست می‌شود. قرار گرفتن در معرض آفتاب، در طولانی مدت ممکن است باعث سرطان پوست شود.

•    استفاده از ضدآفتاب

کرم‌های ضدآفتاب، از شما در برابر تمامی اشعه‌های مضر محافظت نمی‌کنند؛ اما نقش مهمی در محافظت کلی پوست ایفا می‌کنند. حتی در روز‌های ابری نیز از ضدآفتاب‌هایی با SPF حداقل ۳۰ استفاده کنید. ضدآفتاب را سخاوتمندانه به پوست خود بمالید و در شرایط عادی، هر دو ساعت و در صورت شنا و یا تعریق شدید، زودتر از موعد گفته شده آن را تمدید کنید. مقدار زیادی کرم ضد آفتاب را برداشته و از آن روی تمام قسمت‌های در معرض تابش خورشید، از جمله لب‌ها، نوک گوش‌ها، و قسمت پشتی دست‌ها و گردنتان استفاده کنید.

•    استفاده از لباس‌های محافظ در برابر اشعه uv

ضدآفتاب به طور کامل از شما در برابر اشعه UV محافظت نمی‌کند. به همین جهت بازو‌ها و پا‌های خود را با لباس‌هایی که بافت محکمی داشته و تیره رنگ‌اند، بپوشانید. همچنین از کلاهی با لبة پهن استفاده کنید؛ چنین کلاهی در مقایسه با کلاه بیس‌بال یا نقاب، قابلیت محافظت بیشتری دارد. همچنین برخی از شرکت‌ها، لباس‌های محافظتی را برای فروش عرضه می‌کنند. متخصص پوست شما می‌تواند مارک مناسبی را به شما معرفی کند.

•    استفاده از عینک آفتابی مناسب

به دنبال عینک‌هایی باشید که هر دو نوع اشعه ماورای بنفش اشعه UVA و UVB را مسدود می‌کنند.

•    برنزه نکنید

لامپ‌های مورد استفاده در این تخت ها، از خود اشعه UV ساطع کرده و ریسک ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند.

•    توجه به دارو‌های مصرفی

بعضی از دارو‌های بدون نسخه و یا دارو‌های معمولی مانند آنتی بیوتیک‌ها، می‌توانند پوست شما را نسبت به تابش نور خورشید حساس‌تر کنند. از پزشک یا داروساز مربوطه در مورد عوارض جانبی دارو‌های تجویز شده سوال کنید. اگر دارو‌های مصرفی منجر به افزایش حساسیت پوست در مقابل آفتاب می‌شوند، حتماً موارد احتیاط را جهت دور ماندن از آفتاب و محافظت از پوست خود رعایت کنید. همواره پوست خود را بررسی کرده و تغییرات آن را به اطلاع پزشک پوست و مو برسانید:

•    اگر علامتی غیر طبیعی مشاهده کردید به پزشک اطلاع دهید

پوست خود را جهت پی بردن به رشد پوست جدید و یا تغییرات خال‌ها، لکه‌های پوستی، برآمدگی‌ها و علامت‌های مادرزادی، با دقت بررسی کنید. به کمک آینه، صورت، گردن، گوش‌ها و پوست سر خود را چک کنید. قفسة سینه، تنه، سطح فوقانی و تحتانی بازو‌ها و نیز دستان خود را معاینه کنید. جلو و عقب ساق و ران خود و همچنین بخش‌های مختلف پای خود، از جمله کف پا و فاصله بین انگشتان آن را با دقت نگاه کنید. همچنین ناحیه تناسلی و نیز شکاف میان باسن خود را بررسی کنید.