نبرد خونین درجبهه شمال؛ جزییات حمله اسراییل و مقاومت حزب‌الله در جنوب لبنان و بیروت

اقتصاد۲۴-روز دوشنبه ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۴ را می‌توان یکی از خونین‌ترین روز‌های تاریخ لبنان قلمداد کرد، چراکه از بعدازظهر این روز جنگنده‌های رژیم اسراییل در جنایتی هولناک به مناطقی در لبنان حمله کردند. در پی این حملات، بیش از ۶۰۰ نفر، شامل دست‌کم ۹۰ زن و کودک شهید شدند. از همین رو ناظران از این روز به عنوان مرگبارترین روز لبنان از زمان جنگ اسراییل و حزب‌الله در سال ۲۰۰۶ یاد کردند.

حزب‌الله نیز در اقدامی بی‌سابقه با شلیک موشکی به عمق ۱۲۰ کیلومتری سرزمین‌های اشغالی، شهر حیفا به تل‌آویو پاسخ داد. همچنین این جنبش در اطلاعیه‌ای در بامداد روز سه‌شنبه اعلام کرد: پایگاه هوای مگیدو، رامات دیوید و عاموس را با موشک‌های فادی ۱ و فادی ۲ هدف قرار داده است. ارتش رژیم اسراییل به ساکنان جنوب و شرق لبنان هشدار داد تا پیش از حملات هوایی گسترده‌تر خود علیه حزب‌الله از این مناطق خارج شوند. هزاران لبنانی از جنوب گریختند و بزرگراه اصلی خارج از شهر بندری جنوبی صیدا با خودرو‌هایی که به سمت بیروت حرکت می‌کردند در بزرگ‌ترین مهاجرت از سال ۲۰۰۶ تاکنون مسدود شد.

دانیل هاگاری، سخنگوی نظامی اسراییل نیز مدعی شد ارتش این رژیم «هر کاری که لازم باشد» برای عقب راندن حزب‌الله از مرز لبنان با اسراییل انجام می‌دهد. سخنگوی ارتش اسراییل همچنین این ادعا را مطرح کرد که حملات هوایی گسترده روز دوشنبه خسارات زیادی به حزب‌الله وارد کرده است. اما او جدول زمانی عملیات را اعلام نکرد و مدعی شد که اسراییل آماده است در صورت نیاز به لبنان حمله زمینی کند.

هاگاری همچنین مدعی شد حزب‌الله از اکتبر گذشته حدود ۹ هزار راکت و پهپاد را به سمت اسراییل پرتاب کرده که ۲۵۰ راکت تنها در روز دوشنبه پرتاب شده است. طبق ادعای رسانه‌های اسراییلی، جنگنده‌های اسراییلی روز دوشنبه ۱۶۰۰ هدف حزب‌الله را مورد حمله قرار دادند و موشک‌های کروز، راکت‌های دوربرد و کوتاه‌برد و پهپاد‌های تهاجمی را منهدم کردند. این در حالی است که وزارت بهداشت لبنان در اطلاعیه‌ای اکثر جانباختگان این حملات را غیرنظامی دانست و دفاع مدنی این کشور نیز نقاط مورد حمله را عمدتا مسکونی اعلام کرد.

اسراییل مدعی است حزب‌الله از خانه‌های مسکونی برای عملیات موشکی خود استفاده می‌کند. در همین رابطه، منابع اسراییلی مدعی شدند جنگنده‌های اسراییلی حمله‌ای هدفمند در بیروت انجام داده و یکی از مقامات بلندپایه حزب‌الله را هدف قرار داده است. برخی منابع مدعی‌اند علی کرکی، از فرماندهان بلندپایه حزب‌الله در این حمله شهید شده است، اما حزب‌الله طی اطلاعیه‌ای این خبر را تکذیب و اعلام کرد علی کرکی در صحت و سلامت است. خبرگزاری ملی لبنان از اصابت سه موشک به محله بیر العابد در جنوب بیروت خبر داد و تلویزیون المنار حزب‌الله از زخمی شدن ۶ نفر طی این حمله گفت. هرزی هالوی، فرمانده ارتش اسراییل نیز مدعی شد این رژیم در حال آماده‌سازی «مرحله بعدی» عملیات خود علیه حزب‌الله است و حملات هوایی روز دوشنبه صرفا «پیشگیرانه» بوده است. کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید در واکنش به حملات گسترده اسراییل به لبنان گفت که دولت بایدن نگران تحولات لبنان است و بر دستیابی به توافق آتش‌بس بین اسراییل و غزه به عنوان کلید کاهش تنش‌ها در منطقه تاکید کرد. پنتاگون نیز روز دوشنبه اعلام کرد که با افزایش تنش‌ها بین اسراییل و حزب‌الله، نیرو‌های خود را در خاورمیانه تقویت می‌کند.

یک گام دیگر به سوی جنگ تمام عیار؟

جوزف کروس، تحلیلگر امور خاورمیانه در یادداشتی در وب‌سایت سی‌ان‌ان نوشت: اگرچه حملات روز دوشنبه اسراییل به لبنان بسیار گسترده بود و پاسخ حزب‌الله به آن نیز در مقیاسی بزرگ و کم سابقه ارزیابی می‌شود، هنوز نمی‌توان این رویارویی را جنگی تمام عیار دانست. از منظرکروس، دو طرف در شرایط کنونی آمادگی جنگ تمام عیار و طولانی مدت را ندارند. در همین رابطه، آندریاس کریگ، تحلیلگر نظامی در کینگز کالج لندن نیز به سی‌ان‌ان گفت: در شرایط مشابه، در سال‌های گذشته اگر چنین حملاتی صورت می‌گرفت، ممکن بود به جنگی تمام عیار منتج شود، اما در شرایط فعلی دو طرف به هیچ روی آماده جنگ تمام عیار نیستند. 

بیشتر بخوانید:۳ پالس معنادار حزب الله لبنان به اسرائیل

کریگ افزود: ممکن است در روز‌های آینده تحولاتی رخ دهد، اما در شرایط فعلی هیچ سربازی از مرز عبور نکرده و تنها حملات هوایی گسترش یافته است. این تحلیلگر نظامی در تعریف جنگ تمام عیار اذعان کرد: جنگ تمام عیار «وضعیت درگیری خصمانه مسلحانه معمولا آشکار و اعلام شده بین بازیگران یا ملت‌ها یا بین یک کشور با سازمانی در اندازه ارتش یک کشور» است. کریگ همچنین گفت: یکی از دلایلی که نه اسراییل و نه حزب‌الله خواهان جنگ تمام عیار نیستند، این است که هر دو امیدوارند بدون ایجاد یک درگیری شدیدتر به اهداف خود برسند.

لینا خطیب، کارشناس مسائل خاورمیانه در موسسه چتم هاوس نیز معتقد است اگرچه تنش‌ها شعله‌ور‌تر شدند، وضعیت در جنوب لبنان شباهتی به جنگ تمام عیار ندارد، زیرا هم حزب‌الله و هم اسراییل امیدوارند از ابزار‌های محدودی برای فشار بر یکدیگر استفاده کنند. به‌زعم خطیب، حزب‌الله به حملات موشکی و پهپادی خود امیدوار است تا بدین طریق اسراییل را تحت فشار قرار دهد تا با آتش‌بس با حماس موافقت کند. اسراییل نیز در شرایطی که در جنگ با حماس به سر می‌برد، در تلاش است خود را از جبهه لبنان دور نگه دارد.

به باور این کارشناس امور خاورمیانه، شاید یکی از دلایل خشونت‌های اخیر اسراییل در لبنان، تحت فشار گذاشتن حزب‌الله برای عقب‌نشینی از مواضعش است و نه ورود به جنگی تمام عیار. سال‌هاست مقامات اسراییلی مدعی‌اند در هر جنگی با حزب‌الله، ارتش این رژیم کل لبنان را زیر آتش می‌کشد و زیرساخت‌های حیاتی این بازیگر را ویران می‌کند. این رویکرد، به دکترین ضاحیه معروف است، چراکه در جنگ سال ۲۰۰۶ در حملات مکرر اسراییل به منطقه ضاحیه جنوب بیروت، این منطقه متحمل خسارات و ویرانی‌های بسیاری شد. حال برخی ناظران معتقدند اسراییل به دنبال پیاده کردن همین دکترین در لبنان است تا بدون پیاده کردن نیرو در خاک این کشور بتواند حزب‌الله را تحت فشار قرار دهد. یوزی ربی، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه و آفریقا موشه دایان در دانشگاه تل‌آویو گفت: اگرچه اسراییل سطح تنش‌ها را با حملات روز دوشنبه بالا برد، اما هنوز نه به دکترین ضاحیه عمل کرده و نه شواهدی از قصد اسراییل برای عملیات زمینی در لبنان دیده می‌شود. 

بیشتر بخوانید:عکس/شهادت اعضای حزب الله لبنان در پی انفجار پیجر‌ها

او البته تاکید کرد: شاید در روز‌های آینده اسراییل قصد داشته باشد دکترین ضاحیه را، به ویژه در ضاحیه و دره بقاع اعمال کند. از سوی دیگر، برخی ناظران این قبیل حملات را مقدمه جنگ تمام عیار و حمله زمینی اسراییل به لبنان می‌دانند. اندرو لاتام، تحلیلگر امور نظامی در نشریه هیل معتقد است، حمله سایبری-تکنولوژیک اسراییل به پیجر‌ها در لبنان و حملات هوایی روز دوشنبه مقدمه جنگی تمام عیار در لبنان است. از یک منظر، این حملات ممکن است به عنوان مرحله اولیه یک کارزار نظامی بزرگ‌تر و گسترده‌تر اسراییل تعبیر شود. در جنگ مدرن، اختلال در توانایی دشمن برای برقراری ارتباط، اغلب اولین گام برای آماده شدن برای حمله زمینی است.

از نظر لاتام، اسراییل با حمله به مجرای ارتباطی حزب‌الله و همچنین هدف قرار دادن توانایی لجستیکی این جنبش قصد دارد رهبری حزب‌الله را در صدور دستورات بلادرنگ و هماهنگ کردن نیرو‌ها و واحد‌های رزمی، تهاجم زمینی گسترده‌ای را به جنوب لبنان تدارک ببیند. این تحلیلگر نظامی می‌نویسد: تهاجم زمینی با به هم ریختگی سامانه‌های فرماندهی و کنترل حزب‌الله می‌تواند برای ارتش اسراییل بسیار کم خطرتر باشد. بدون ارتباط موثر بین واحد‌های میدانی و فرماندهان سطح بالا، توانایی حزب‌الله برای مقاومت در برابر فشار نظامی متمرکز به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. اگر تهاجم گسترده‌ای در افق دیده شود، از کار انداختن ارتباطات حزب‌الله و همچنین، بر هم زدن تمرکز نیرو‌های این جنبش با هدف قرار دادن و ترور فرماندهان آن هدف تاکتیکی واضح اسراییل در راهبردش برای حمله به جنوب لبنان را نشان می‌دهد. آشر کافمن، استاد دانشگاه نتردام در یادداشتی در نشریه کانورسیشن نوشت: در صورتی که اسراییل احساس کند بازدارندگی حزب‌الله در مقابله با این رژیم کاهش یافته، ممکن است دست به حمله زمینی بزرگی در لبنان بزند.

این تحلیلگر امور راهبردی مدعی است با توجه به حملات و ضربات اخیر اسراییل به خطوط ارتباطی، فرماندهی، لجستیکی حزب‌الله، شاید سران نظامی اسراییل به این نتیجه برسند که باید برای جنگ زمینی آماده شوند. البته باید دید در میدان قدرت بازدارندگی حزب‌الله چقدر است، چراکه ممکن است در جنگ زمینی و با توجه به شناخت بالای حزب‌الله از جنوب لبنان، کار برای ارتش اسراییل به پیچیده‌ترین شکل ممکن رقم بخورد، چراکه سایر گروه‌های مقاومت در منطقه که در سال‌های اخیر سابقه رزم زمینی موثری داشته‌اند، به حزب‌الله بپیوندند و با شیوه‌ها و ابزار‌های متفاوت، در مقابله با اسراییل به این جنبش لبنانی کمک کنند.